پژوهش حاضر، عوامل مؤثر بر پذیرش فناوری اطلاعات توسط کتابداران کتابخانههای دانشکدههای فنی دانشگاههای دولتی شهر تهران را در چارچوب عوامل سازندة «مدل پذیرش فناوری» بررسی نموده است. عوامل این مدل در پژوهش حاضر، شامل برداشت ذهنی از مفید بودن، برداشت ذهنی از آسانی استفاده، نگرش نسبت به استفاده و تصمیم به استفاده از فناوری اطلاعات بهعنوان متغیرهای مستقلی هستند که بر متغیر وابستة استفاده از فناوری اطلاعات تأثیر میگذارند. شش فرضیه این پژوهش بر اساس بررسی روابط معناداری بین هر جفت متغیرهایی که در چارچوب «مدل پذیرش فناوری» آمدهاند، شکل گرفته است. روش این پژوهش پیمایشی و ابزار گردآوری اطلاعات آن پرسشنامه بوده است. در این پژوهش از روش سرشماری استفاده شده و جامعة آماری آن را 160 نفر کتابدار تشکیل دادهاند. یافتههای حاصل از پژوهش حاضر نشان داد عوامل سازنده «مدل پذیرش فناوری» در این پژوهش نیز در چارچوب مدل به عنوان عوامل تأثیرگذار بر پذیرش فناوری اطلاعات شناسایی شدهاند.
امروزه کتابخانههای علمی به طور فزاینده به نقش و اهمیت جنبههای مدیریتی در خدماتدهی بهتر به مراجعان و بهبود سطح عملکرد کیفی خود پی بردهاند. در این میان، کتابخانههای دانشگاهی به دلیل داشتن نقش محوری در توسعة علم و دانش، تلاش دارند تا مهارتهای خود را در ارائه خدمت بهتر به مراجعان بهبود بخشند. تحلیل پوششی دادهها، یک نوع تکنیک از نوع برنامهریزی خطی ناپارامتریک است که برای اندازهگیری میزان کارایی نسبی واحدهای سازمانی به کار میرود. در این مقاله، کارآیی نسبی کتابخانههای دانشگاه یزد بر اساس بررسی روابط بین دادهها و ستادههای کتابخانهها بررسی و ارزیابی شده است. بدین منظور، در مرحله اول برای محاسبه کارآیی از مدلهای CCR ورودی محور، CCR خروجی محور و تحلیل پوششی دادههای جمعی استفاده گردید و سپس در مرحله بعد با استفاده از تکنیک بُردا، نتایج حاصل از مدلهای قبلی ترکیب شده و رتبهبندی نهایی کتابخانهها از لحاظ سطح عملکرد به دست آمد. در نهایت، بر اساس نتایج به دست آمده، راههای افزایش سطح عملکرد هر کتابخانه مشخص و پیشنهادهای لازم ارائه گردیده است.
پژوهش حاضر به منظور بررسی میزان همخوانی سرعنوانهای موضوعی فارسی با کلیدواژههای به کار رفته در عنوان و فهرست مندرجات کتابهای فارسی با استفاده از روش تحلیل محتوا صورت پذیرفته است. از میان 88459 کتاب، 472 اثر به عنوان نمونه انتخاب و کلیدواژههای عنوان و فهرست مندرجات آنها استخراج گردید. پس از مقایسه کلیدواژهها با فهرست سرعنوانهای موضوعی فارسی، مشخص گردید: 1- از نظر همخوانی کامل سرعنوانهای موضوعی فارسی با کلیدواژههای عنوان وفهرست مندرجات کتابهای فارسی، تفاوت معناداری میان حوزههای موضوعی مورد بررسی به چشم میخورد. 2- از نظر همخوانی نسبی و نبود همخوانی میان سرعنوانهای موضوعی فارسی با کلیدواژههای عنوان و فهرست مندرجات کتابها، میان حوزههای مورد بررسی تفاوت معناداری وجود ندارد. 3- از نظر همخوانی کامل و همخوانی نسبی کلیدواژههای عنوان با کلیدواژههای فهرست مندرجات کتابهای فارسی، میان حوزههای مورد بررسی تفاوتی معنادار وجود دارد. 4- از نظر همخوان نبودن کلیدواژههای عنوان با کلیدواژههای فهرست مندرجات تفاوت معناداری میان حوزههای مورد بررسی وجود ندارد.
سمینار مدیریت اطلاعات، یکی از درسهای دوره دکترای کتابداری و اطلاعرسانی است. به نظر میرسد سرفصل رسمی فعلی این درس و درسهای پیشنیاز آن ابهامهایی دارد. هدف اصلی از بررسی حاضر، روشن کردن حدود و ثغور عناوین مورد بحث در موضوع مدیریت اطلاعات در بافت کتابداری و پیشنهاد یک سرفصل برای آن میباشد. بدین منظور، تلاش خواهد شد تا با استفاده از بررسی بسامدی کلیدواژههای اختصاص یافته به مقالات مربوط به این موضوع در بانک اطلاعاتی لیزا و بررسی تحلیلی محتوای چکیدهها، به تعیین مؤلفههای اصلی مورد بحث در مدیریت اطلاعات پرداخته شود. اهداف فرعی این بررسی، شناسایی نویسندگان و مجلات هسته، همکاری گروهی نویسندگان، زبان اصلی نشر و سالهای پر تألیف این موضوع است. برای دستیابی به این یافتهها، سعی میشود به سؤالهایی از این قبیل پاسخ داده شود: مدیریت اطلاعات در حوزه کتابداری بیشتر به چه موضوعاتی توجه داشته است؟ چه مجلاتی، چه کسانی و به چه زبانی بیشتر در حوزه کتابداری به این موضوع پرداختهاند؟ میزان توجه به این موضوع طی سالهای مورد بررسی به چه صورت بوده است؟ همکاری گروهی بین نویسندگان این موضوع چگونه است؟ با دریافت پاسخهای این پرسشها، میتوان مباحثی از مدیریت اطلاعات را که بیشتر در حوزه کتابداری کاربرد دارند، شناسایی کرده و آنها را به صورتی منسجم و متناسب با نیازهای این رشته در سرفصل درس سمینار مدیریت اطلاعات گنجاند. همچنین، مجلات و نویسندگان تأثیرگذار در این موضوع را شناسایی و معرفی کرد.
این پژوهش با هدف بررسی و مقایسة رابط کاربر دو میزبان داخلی (کتابخانه منطقهای علوم و تکنولوژی و پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمی ایران) با چهار میزبانخارجی ,Ebsco) (Proquest ,Elsevier ,Emerald ارائهدهنده پایگاههای اطلاعاتی به روش پیمایش تطبیقی انجام گرفته است. با استفاده از سیاهه وارسی جامع با پنج خصیصه (خصیصههای کلی، جستجو، بازیابی، نمایش و کاربرپسندی) تلاش شد تا ضمن شناخت ویژگیها و نقاط قوّت و ضعف هر یک، رابط کاربر میزبانهای داخلی و خارجی با یکدیگر مقایسه شود. یافتههای این پژوهش نشان داد در میزبانهای داخلی، به ترتیب کتابخانه منطقهای علوم و تکنولوژی و پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمی ایران و در میزبانهای خارجی به ترتیب Ebsco،,Proquest Emerald و Elsevier در پنج خصیصه مورد بررسی دارای بیشترین ویژگیها هستند. البته، در هنگام ارزیابی و طراحی رابط کاربر پایگاههای اطلاعاتی علاوه بر معیارهای مطرح شده در این سیاهه وارسی، لازم است به عوامل دیگری نظیر سطح تجربه کاربران، پوشش و دامنة موضوعی پایگاههای اطلاعاتی هر میزبان، خصیصهها و کاربرد آنها توجه کافی مبذول شود. این اطلاعات کتابداران را در تصمیمگیری آگاهانه یاری میرساند و به عنوان یک راهنما، در ارزیابی رابط کاربر پایگاههای اطلاعاتی ارائه شده توسط میزبانهای دیگر مورد استفاده قرار میگیرد.
در این پژوهش با استفاده از روش تحلیل محتوا، 33 میز مرجع دیجیتالی کتابخانههای ملی جهان مورد بررسی قرار گرفته است که پس از حذف موارد مشابه و مترادفها، جمعاً 35 ویژگی استخراج و از طریق یک سیاهه وارسی درباره اهمیت وجود آنها در میز مرجع دیجیتالی کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، از صاحبنظران نظرخواهی شد. در نهایت، با اعمال حداقل میانگین 3، 22 ویژگی برای طراحی میز مرجع انتخاب و در الگوی پیشنهادی اعمال گردید. پژوهش حاضر به روش تحلیل محتوا انجام و برای اخذ نظرات صاحبنظران از روش پیمایشی استفاده شده است.
در این مقاله 30 مجله برتر در مؤسسه تحقیقات علمی هند مطالعه و تحلیل شده است. نتایج نشان داددوسوم مجلات برتر دراین مؤسسه توسط ناشران غیرانتفاعی و یک سوم آن توسط ناشرانتجاری منتشر میشود. مقایسه بین قیمتهای عرضه شده از سوی ناشران نشان میدهد مجلههای ناشران تجاری به طور قابل ملاحظهای ازمجلات ناشران غیرانتفاعی گرانتر بوده است، در حالیکهاین تفاوت قیمت دلیل بر کیفیت بالای مجلات چاپ شده توسط ناشران تجاری، یا دلیل بر بالابودن Impact Factor مجلات و یا استفاده بیشتر از این مجلات نبوده است.
پژوهش حاضر به بررسی روند انتشار و گرایشهای موضوعی کتابهای اطلاعاتی کودکان و نوجوانان، طی سالهای 1380 تا 1384 می پردازد. هدف از این پژوهش، تعیین گرایشهای موضوعی کتابهای اطلاعاتی کودکان و نوجوانان طی سالهای مذکور و تعیین خلأها و کمبودهای موجود در موضوعات منتشر شده می باشد. بدین منظور، کتابشناسی کتابهای اطلاعاتی منتشر شده برای کودکان و نوجوانان، در پنج سال مورد مطالعه از طریق جستجو در پایگاه اطلاعاتی کتابشناسی ملی گردآوری و کلیه کتابها در 17 رده موضوعی دستهبندی شدهاند. نتــایج پژوهش نشان میدهد که انتشار کتابهای اطلاعاتی کودکان و نوجوانان تنهـــا در فاصله سالهای 1380 تا 1381 روند رو به رشدی داشته است و از آن پس دچار سیر نزولی شده و در سال 1384 به پایین ترین میزان خود رسیده است.بیشترین درصد موضوعات منتشر شده طی سالهای 1380 تا 1384، به ترتیب مربوط به موضوعات علوم (2/38%)، سرگذشتنامه ها (26/16%)، و تاریخ و جغرافیا (9% ) میباشد. همچنین، موضوعات جامعه شناسی، کشاورزی، و ادبیات به ترتیب با 38/.%، 64/0% و 89/0% کمترین عناوین منتشر شده می باشند.
تهیه آمارهای استفاده کاربران از منابع اطلاعاتی، همیشه مدنظر کتابداران و مدیران کتابخانهها بوده است. با وجود فناوریهای نوین و تغییر در الگوی استفاده از منابع، آمارهای استفاده بهصورت دیگری نیز تهیه میشود که با تجزیه و تحلیل تعاملهای کاربران، قابل انجام است. این روش، که از رفتار کاربران در استفاده از منابع و نظامهای اطلاعاتی بهدست میآید، تحلیل گزارش تعاملات (TLA) نامیده میشود. در این روش، کلیه فعالیتهای کاربران مورد پیگیری قرار گرفته تا الگوی استفاده از منابع اطلاعاتی کشف و ترسیم شود. بهمنظور سنجش رضایت کاربران منابع، از پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده و برای بررسی میزان و نحوه استفاده از منابع، از روش تحلیل گزارش تراکنش استفاده میشود. این دو روش بهعنوان مکملی برای شناخت جامعه استفاده کننده از منابع بهکار گرفته میشوند. ترکیبی از این دو روش باعث میشود از کاربران شناخت بیشتری حاصل شده و بررسی رویکرد آنان در محیط الکترونیکی، به بهبود خدمات اطلاعاتی منجر شود. در این مقاله، سعی شده به جنبههای عملی و نظری تحلیل گزارش پرداخته شود تا شناخت بیشتری از این روش حاصل گردد و مورد مطالعه کاربران قرار گیرد.
در این نوشته کیفیت هوای مناسب داخل کتابخانه برای مراجعهکننده و منابع کتابخانهای توضیح داده شده است . روشهای پیشگیری از آتشسوزی، سر و صدا، گرد و غبار و هوای آلوده و سمّی در محیط کتابخانه، همراه با ذکر جزئیات ارائه و ضرورت و نحوة تهیه روشناییمناسب، گرمای استاندارد، میزان رطوبت لازم و یکنواخت، تهویه و جابجایی هوا بر اساس استانداردهای کتابخانهها ذکر گردیده است. همچنین، وضعیت هوای داخل ساختمان کتابخانههای دانشگاهی ایران و نوع وسایل و تجهیزات تأمینکننده شرایط هوای مناسب بررسی و در قالب جدولهایی ارائه شده است. با توجه به ارزان بودن قیمت انرژی در ایران، اکثر کتابخانههای مورد بررسی شرایط و امکانات لازم برای تأمین هوای مناسب در کتابخانهها را فراهمکردهاند. از طرفی، نظر به اینکه کتابداران نقش و مسئولیت کمتری در طراحی و ساخت کتابخانهها دارند، تهیه بعضی از امکانات مانند وسایل و تجهیزات کنترلکننده رطوبت و گرد و غبار درکتابخانههای دانشگاهی ایران کمترمورد توجه بوده است.