ORIGINAL_ARTICLE
بررسی میزان ورود و صدور دانش در "علم اطلاعات و دانش شناسی" از طریق تحلیل هم استنادی حوزه های موضوعی مجلات: فرضیه کوه یخ شناور
امروزه از علم بهعنوان یک شبکه یا مجموعهای از نقاط مشترک چندگانه و نظامی پویا یاد میشود. حوزههای علمیِ دارای قدرت میانرشتگی بالا را «کوه یخ شناور» مینامند. این در حالی است که رشتههای دیگر، در ارتباط و تعامل با آن حوزهها عمل میکنند. هدف پژوهش حاضر بررسی وضعیت ورود و صدور دانش در رشتة «علم اطلاعات و دانششناسی» در بین رشتههای علمی دیگر بهعنوان کوه یخ شناور است. برای این منظور، به تحلیل هماستنادی این حوزه در پایگاه اطلاعاتی JCR پرداخته شده است. ازاینرو، شبکة اجتماعی حوزههای علمی مطرح در این رشته از طریق تحلیل ماتریس همآیندی استنادهای آنها ترسیم، و حوزههای موضوعی با مرکزیت بالا مشخص شدند. در ادامه، رابطة همبستگی بین شاخصهای مرکزیت و فراوانی استنادهای حوزههای موضوعی بررسی شد. نتایج پژوهش نشان داد علم اطلاعات و دانششناسی بهطور مساوی در ورود و صدور دانش از طریق هماستنادی عمل میکند. همچنین، نتایج آزمون آماری نشان داد همبستگی مثبتی بین فراوانی حوزههای موضوعیِ استناد کننده/گیرنده و سنجههای مرکزیت وجود دارد. به علاوه، بین فراوانیِ استنادهای حوزههای موضوعی استناد کننده و گیرنده با شاخصهای مرکزیت آنها همبستگی مشاهده شد. نتایج نشان داد علم اطلاعات و دانششناسی دارای روابط میانرشتهای با حوزههای دیگر است که در دورة مورد بررسی میتوان به تقویت روابط میانرشتهای آن با حوزههای مطالعاتی «مدیریت»، «علوم میانرشتهای»، «علوم رایانه، نظامهای اطلاعاتی»، و «علوم رایانه، هوش مصنوعی»، و «علوم تربیتی» اشاره کرد.
https://lis.aqr-libjournal.ir/article_41463_8ccc89f2c96a99915d601b885bb07df5.pdf
2015-06-22
5
40
صدور دانش
ورود دانش
ماهیت میانرشتهای
علم اطلاعات و دانششناسی
تحلیل هماستنادی
فریده
عصاره
osareh.f@gmail.com
1
استاد علم اطلاعات و دانششناسی دانشگاه شهید چمران اهواز
LEAD_AUTHOR
اسماعیل
مصطفوی
2
دانشجوی دکترای علم اطلاعات و دانششناسی دانشگاه شهید چمران
AUTHOR
- پرتو، پردیس و مرضیه گلتاجی (1390). «ماهیت میانرشتهای علوم کتابداری و اطلاعرسانی»، فصلنامه مطالعات میانرشتهای در علوم انسانی، 3(2-3): 142-121.
1
- پورعزت، علی اصغر (1387). «گذار از حصارهای شیشهایِ معرفتشناسی با تأکید بر الزامات زبانشناختی علوم میانرشتهای»، فصلنامه مطالعات میانرشتهای در علوم انسانی، 1(1): 91-109.
2
- حاتمی، محمدرضا و حامد روشن چشم (1390). «راهکار همگراییِ رشتههای علمی در مطالعات میانرشتهای». فصلنامه مطالعات میانرشتهای در علوم انسانی، 3(4): 45-59.
3
- زارعی، میترا و نرگس اشتهار (1390). «رویکردهای رایج در انتصاب علوم کتابداری به سایر حوزههای موضوعی در پایگاههای اطلاعاتی انگلیسی زبان»، فصلنامه کتاب، 84: 168-154.
4
- سهیلی، فرامرز و فریده عصاره (1392). «مفاهیم مرکزیت و تراکم در شبکههای علمی و اجتماعی». فصلنامه مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات، 24(3): 92-108.
5
- فدائی، غلامرضا (1389). «کتابداری و اطلاعرسانی؛ رشته یا میانرشته؟»، فصلنامه مطالعات میانرشتهای در علوم انسانی، 2(2): 1-18.
6
- عصاره، فریده؛ عبدالحمید معرف زاده و زهرا یوسفی (1389). «بررسی روابط درون و میانرشتهای در بروندادهای علم اطلاعات و دانششناسی ایران در پایگاه دایالوگ، طی سالهای 1972–2009: یک تحلیل استنادی مجله به مجله»، فصلنامة اطلاعشناسی، 30(4): 147-167.
7
- یوسفی، زهرا؛ آمنه سادات طاهریان و فریده عصاره (1392). «بررسی روند برقراری روابط بینرشتهای و دریافت استناد از سایر حوزهها توسط مقالههای حوزهٔ علوم کتابداری و اطلاعرسانی ایران در پایگاه وب آو ساینس طی سالهای 1990-2011»، فصلنامه مطالعات کتابداری و علم اطلاعات، 11: 37-56.
8
- Borgman, C. ed. (1990). Scholarly communication and bibliometrics. Newbury Park: Sage Publications.
9
- Capurro, R. & Hjørland, B. (2003). The concept of information. Annual review of information science and technology, 37(1):343-411.
10
- Cronin, B. & Pearson, S. (1990). The export of ideas from information science. Journal of information science, 16: 381-391.
11
- Dillon, A. & Norris, A. (2005). Crying wolf: an examination and reconsideration of the perception of crisis in LIS education. Journal of education for library and information science, 46(4):280-297.
12
- Estabrook, L.(2005). Crying wolf: in reply to Crying wolf: an examination and reconsideration of the perception of crisis in LIS education by A. Dillon and A. Norris. Journal of education for library and information science, 46(4): 299-303.
13
- Glanzel, W., & Schubert, A. (2003). A new classification scheme of science fields and subfields designed for scientometric evaluation purposes. Scientometrics, 56(3), 257–367.
14
- Guerrero-Bote, V. P., Zapico-Alonso, F., Espinosa-Calvo, M. E., Go´mez-Criso´stomo, R., & Moya-Anego´n, F. (2006). Binary pathfinder: An improvement to the Pathfinder algorithm. Information Processing and Management, 42(6), 1484–1490.
15
- Guerrero-Bote, V. P.; Zapico-alonso, F.; Epinosa-Calvo, M. E.; Gomez-Crisostomo, R. & F. D. Moya-Anegon (2007). Import-Export of knowledge between scientific subject categories: the iceberg hypothesis. Scientometrics, 71(3): 423-441.
16
- Hall, Hazel. (2003). Borrowed theory: applying exchange theories in information science research. Library & Information Science Research 25(3): 287–306.
17
- Hessey, R. Willett, P. (2012). Quantifying the value of knowledge exports from librarianship and information science research. Journal of information science, 39(1): 141-150.
18
- Lancho-Barrantes, B. S.; Guerrero-Bote, V. P. & F. Moya-Anegon (2010). The iceberg hypothesis revisited. Scientometrics, 85: 443-461.
19
- Levitt, J. M.; Thelwall, M. (2009). The most highly cited Library and Information Science articles: Interdisciplinarity, first authors and citation patterns. Scientometrics, 78(1): 45-67.
20
- Leydesdorff, L., & Rafols, I. (2011). Indicators of the interdisciplinarity of journals: Diversity, centrality, and citations. Journal of Informetrics, 5, 87–100.
21
- Malone, C. et al. (2005). Habits of mind in the LIS community. Journal of education for library and information science, 46, no. 4: 277-279.
22
- Moya-Anego´n, F., Vargas-Quesada, B., Herrero-Solana, V., Chinchilla-Rodrı´guez, Z., Corera-A´ lvarez, E., & Mun˜oz-Ferna´ndez, F. J. (2004). A new technique for building maps of large scientific domains based on the cocitation of classes and categories. Scientometrics, 61, 129–145.
23
- Moya-Anego´n, F., Chinchilla-Rodrı´guez, Z., Corera-A´ lvarez, E., Gonza´lez-Molina, A., Hassan-Montero, Y., & Vargas-Quesada, B. (2008). Indicadores bibliome´tricos de la actividad cientı´fica espan˜ola (2002–2006). Madrid: FECYT.
24
- Paisley, W. (1990). Information science as a multidiscipline. In J.M. Pemberton & A.E.Prentice, eds. Information science: the interdisciplinary context, 3-24. New York: Neal-Schuman Publishers.
25
- Pluzhenskaia, Marina. (2007). Publication and citation analysis of disciplinary connections of Library and Information Science faculty in accredited schools. Unpublished doctoral dissertation, University of Illinois: Urbana-Champaign.
26
- Pluzhenskaya, Marina (2008). LIS and other knowledge domains: interdisciplinarity of LIS scholars’ publications (pilot study). Proceedings of the 36th annual conference of the Canadian Association for Information Science (CAIS), University of British Columbia, Vancouver, June 5-7.
27
- Podlubny, I. (2005). Comparison of scientific impact expressed by the number of citations in different fields of science. Scientometrics, 64(1), 95–99.
28
- Pudovkin, A., & Garfield, E. (2002). Algorithmic procedure for finding semantically related journals. Journal of the American Society for Information Science and Technology, 53(13), 1113–1119.
29
- Saracevic, Tekfo (1995). Interdisciplinary nature of information science. Ciência da Informação, 24(1): 24-34.
30
- Small, H. (1993). Macro-level changes in the structure of co-citation clusters: 1983-1989. Scientometrics, 26: 5-20.
31
- Sombatsompop, N., & Markpin, T. (2005). Making an equality of ISI impact factors for different subject fields. Journal of the American Society for Information Science and Technology, 56(7), 676–683.
32
- Stephenson, K.; Zelen, M. (1989) "Rethinking centrality: Methods and examples". Social Network, 11:1–37. - Tang, R. (2004). Evolution of the interdisciplinary characteristics of information and library science. Proceedings of the American Society for Information Science and Technology, 41(1): 54-63.
33
- Tutzauer, F. (2007). "Entropy as a measure of centrality in networks characterized by pathtransfer flow". Social Networks, 29: 249–265.
34
- Van den Besselaar, P., & Leydesdorff, L. (1996). Mapping change in scientific specialties: A scientometric reconstruction of the development of artificial intelligence. Journal of the AmericanSociety for Information Science, 47(6), 415–436.
35
- Van Leeuwen, T. N., & Moed, H. F. (2002). Development and application of journal impact measures in the Dutch science system. Scientometrics, 53(2), 249–266.
36
- Van Raan, A. 2000. The Pandora’s box of citation analysis: measuring scientific excellence–the last evil? In B. Cronin and H. Atkins, eds. The Web of Knowledge: a festschrift in honor of Eugene Garfield, 301-319. Medford, New Jersey: Information Today, Inc.
37
- Van Leeuwen, T. N., Visser, M. S., Moed, H. F., Nederhof, T. J., & Van Raan, A. F. J. (2003). The Holy Grail of science policy: Exploring and combining bibliometric tools in search of scientific excellence. Scientometrics, 57(2), 257–280.
38
- Wormell, I. (1998). Informetric analysis of the international impact of scientific journals: How ‘International’ are the international journals? Journal of Documentation, 54(5), 584–605.
39
ORIGINAL_ARTICLE
مقایسه جریان اطلاعات درون شهری و فراشهری به عنوان شاخص های توسعه یافتگی شهر جغتای
هدف: هدف این پژوهش تعیین نوع و سطح استفاده از فنّاوریهای اطلاعاتی و ارتباطی و جایگاه هر یک در شکلدهی به جریان اطلاعات بین شهروندان جغتائی است تا بهعنوان شاخصههایی، روند حرکت در مسیر توسعهیافتگی این شهر نشان داده شود. روش: این پژوهش از نوع کاربردی است و به روش پیمایشی انجام شده است. جامعة آماری پژوهش شامل تمامی کارمندان، کسبه، کشاورزان و دانشجویان شهر جغتای است. برای جمعآوری دادهها حجم نمونهای به تعداد 357 نفر انتخاب شد که نسبت هر یک از جوامع چهارگانه (کارمند، کشاورز، کاسب، دانشجو) در نمونه به ترتیب برابر با 66، 185، 28 و 75 نفر است. روش نمونهگیری، نمونهگیری در دسترس بوده است. در عین حال، روزها و ساعتهایی که به هر یک از این گروهها مراجعه شد، به صورت تصادفی انتخاب گردید. برای جمعآوری دادهها از پرسشنامة محقق ساخته استفاده شده که روایی آن با نظر استادان راهنما و مشاور و اعضای هیئت علمی رشتة علم اطلاعات و دانششناسی، تأئید و پایایی آن با استفاده از آلفای کرونباخ محاسبه گردیده است. دادههای گردآوری شده با استفاده از نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل گردید. یافتهها: تجزیه و تحلیل دادهها نشان داد بیشتر افراد نمونة مورد مطالعه (1/97%) تلویزیون و درصد کمی از آنان (2/4%) ماهواره در اختیار دارند. بیشترین میزان دسترسی افراد، به تلفن ثابت (4/77%) و کمترین میزان دسترسی آنها به ماهواره (6/10%) است. بیشتر افراد برای کسب اطلاعات روزمرة خود از تلویزیون (64/2) استفاده میکنند و از ماهواره (15/0) کمترین میزان استفاده را دارند. پاسخگویان بر این باورند که اینترنت (45/4) بیشترین و ماهواره (42/0) کمترین میزان را از جهات مختلف (فردی، اجتماعی و اقتصادی) در زندگی فردی شهروندان جغتائی و یا توسعة شهر جغتای دارد. مهمترین منبع نمونة مورد مطالعه برای دریافت اطلاعات درونشهری، گفتگوی حضوری (16/6) است و فنّاوریهای اطلاعاتی و ارتباطی نسبتا سنّتی بر جریان اطلاعات درونشهری غلبه دارد.تلویزیون و گفتگوی حضوری (15/8 و 41/4) و نیز اینترنت، به ترتیب سه منبع مهم برای دسترسی به اطلاعات در زمینههای مختلف اقتصادی، سیاسی، بهداشتی و ... (فراشهری) هستند.اطلاعات درون شهری بیشتر از طریق گفتگوی حضوری (با میانگین سودمندی 84/2 و میانگین استفاده 16/6) و اطلاعات فراشهری بیشتر از طریق تلویزیون (با میانگین سودمندی 91/2 و میانگین استفاده 15/8) در شهر جغتای جریان دارد. اینترنت و گفتوگوی حضوری به ترتیب دو مؤلفه مهمّ دیگر در جریان اطلاعات فراشهری هستند و کتابخانه و ماهواره در آخرین رده قرار دارند و کمترین نقش را در این جریان دارند. همچنین، نتایج بهدست آمده بیانگر آن است که گروههای مورد مطالعه (کارمند، کاسب، کشاورز، دانشجو) در این پژوهش در چهار حوزة مالکیّت، دسترسی، استفاده و سودمندی منابع و کانالهای اطلاعاتی، نظرهای متفاوتی اعلام کردهاند. به بیان دیگر، نوع شغل در مالکیّت، دسترسی، سودمندی و استفاده از منابع اطلاعاتی و ارتباطی تأثیرگذار است. نتیجهگیری: اگرچه جغتای شهری نسبتاً کوچک و قرار گرفته در دور دست است، فنّاوریهای اطلاعاتی و ارتباطی هم در ارتباطهای درونشهری و هم در ارتباطهای فراشهری آن حضوری قابل توجه دارند. این حضور بیشتر در گروههای کارکنان و کسبه و تاحدودی دانشجویان قابل مشاهده است.
https://lis.aqr-libjournal.ir/article_41562_5f417d6ebd1d7f4a9a72227de3156b68.pdf
2015-06-22
41
68
جریان اطلاعات
اطلاعات درونشهری
اطلاعات فراشهری
شهرستان جغتای
فنّاوری اطلاعاتی و ارتباطی
زینت
قلیزاده مقدم
zaynabgholizadeh@yahoo.com
1
کارشناس ارشد کتابداری و اطلاع رسانی گروه علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه فردوسی مشهد
AUTHOR
- ازکیا، مصطفی؛ مهرداد نوابخش و علی ایمانی (1388). عوامل مؤثر بر نشر فنّاوریهای اطلاعاتی و ارتباطی در جامعه روستایی (مطالعه تجربی: روستای قرنآباد). بازیابی شده در 20/5/1393، از http://www.ensani.ir
1
- حبیبی، آرزو و عبدالعلی لهسائیزاده (1388). مطالعه عوامل مؤثر بر پذیرش و بهکارگیری فنّاوری اطلاعات و ارتباطات: مطالعه موردی روستاهای استان فارس. بازیابی شده در 20/5/1393، از http://www.ensani.ir
2
- حسنزاده، محمد و علی صادقزادهوایقان (1391). «بررسی مقایسهای دروندادها و بروندادهای جریان اطلاعات در پژوهشکدههای آموزش عالی ایران»، پژوهشنامة کتابداری و اطلاعرسانی. 2(1)، 87- 106.
3
- حسنزاده، محمد و رحمتالله فتّاحی (1383)، «جریان جهانی اطلاعات و چشم انداز ملی ما»، فصلنامه کتاب، 15(2)، 83- 95.
4
- حسنزاده، محمد و آرش محمدخانی (1389). بررسی نحوة جریان اطلاعات در پژوهشکدههای دانشگاه تربیت مدرس تهران. فصلنامه علوم و فنّاوری اطلاعات. 25(3)، 373- 388.
5
- حکیمی، هوشنگ (1391). «ارزیابی تأثیر شیوههای انتقال یافتههای تحقیقاتی بر عملکرد محصول در بخش ترویج سازمان جهاد کشاورزی خوزستان»، فصلنامه کتابداری و اطلاعرسانی. 15(1)، 143- 164.
6
- خواجهشاهکوهی، علیرضا (1392). «تحلیل نقش فنّاوری اطلاعات و ارتباطات بر زندگی روستاییان (مطالعه موردی: روستاهای قرن آباد اصفهانکلاته شهر گرگان)»، فصلنامه آمایش جغرافیایی فضا، 3 (7)، 103- 120.
7
- داورپناه، محمدرضا و معصومه آرمیده، (1391). اطلاعات و جامعه. تهران: چاپار: دبیزش.
8
- رستمی، مسلم (1391). نقش عوامل مؤثر بر پذیرش و بهکارگیری فنّاوری اطلاعات و ارتباطات در بین جوانان روستایی بر اساس نظریه نشر نوآوری راجرز. فصلنامه کتابداری و اطلاعرسانی، 58(3)، 120- 138.
9
- صادقزادهوایقان، علی و دیگران (1392). اطلاعات و جریان اطلاعات در سازمانها. تهران: نشر کتابدار.
10
- هیل، مایکل (1381). تأثیر اطلاعات بر جامعه: بررسی ماهیّت، ارزش و کاربرد اطلاعات. ترجمۀ محسن نوکاریزی. تهران: چاپار.
11
- Du, L.V.; Thien, T.C.; My, T.V. (2000). The flow of information in the national extension system and current information needs1: Vietnam. Retrieved March 5, 2013, from http:// www. agnet.org/library/eb/482a
12
- Encanto, V. S. (2002). The flow of information in the national extension system and current information needs3: the Philipines. Retrieved March 5, 2013, from http://www .agnet.org/ library/eb/482c
13
- Jamal Uddin, Md.; Mezbah-ul-Islam, M. (2012). The flow of, and access to, information in Bangladesh: A village level case study. Retrieved February 16, 2013, from http:// www . sciencedirect.com
14
- Lameta, K.T. (2001). The flow of information in the national extension system and current information needs2: Samoa. Retrieved March 5, 2013, from http :// www .agnet. org/ library /eb/482b
15
Njenga, E. (2012). The impact of communications in the economic growth and development of Kenya. Retrieved October 6, 2013, from http://economics .uonbi .ac. ke/ node/ 2148
16
ORIGINAL_ARTICLE
جست و جوی ریشه های تاریخی"اخلاق اطلاعات" در علوم کتابداری و اطلاع رسانی
هدف: هدف پژوهش حاضر، مطالعۀ تاریخ اجتماعی مفهوم «اخلاق اطلاعات» است. قصد بر آن است تا نشان داده شود که چگونه مفهوم «اخلاق اطلاعات» در جریان تحولات اجتماعی حاکم بر حرفۀ کتابداری و اطلاعرسانی برساخته شده و بهشکل آنچه ما امروز بهعنوان حوزۀ «اخلاق اطلاعات» میشناسیم، درآمده است.
روش: پژوهش حاضر به روش سندی یا کتابخانهای انجام شده است. روش سندی یا کتابخانهای، بهترین روش برای ردگیری تاریخ تطورّ مفاهیم و اندیشهها در مناسبات اجتماعی است.
یافتهها: جریانهای اجتماعیِ حاکم بر فضای حرفهای کتابداری و اطلاعرسانی از اواخر قرن نوزده تا اوایل دهۀ 70 قرن بیستم آمریکا، سه اتفاق بارز به نامهای درخواست کتابهای زرد و مسئلۀ سانسور، کمک به ثبات جامعه و مسئلۀ خدمت به پروپاگاندا در قالب خدمات جنگی کتابخانه، و جنبش مسئولیت اجتماعی را رقم زد که این سه رویداد، خود را در سه جهتگیری مهم در اخلاق اطلاعات متجلی نمود: اخلاق اطلاعات اصولگرا، اخلاق اطلاعات فردگرا، روانشناختی و تکنوکراتیک، و اخلاق اطلاعات جامعهگرا و انتقادی.
اصالت/ارزش: ارزش این مقاله، در یافتن و ارائۀ شواهدی تاریخی برای اثبات این مطلب است که حوزۀ «اخلاق اطلاعات» باوجود ادعای بسیاری از افرادی که در حوزۀ علوم کامپیوتر، فنآوری اطلاعات و ارتباطات، و هوش مصنوعی فعالیت میکنند، ریشه در اخلاق کتابداری و اطلاعرسانی دارد و از بُنمایههای فکری این حوزه نضج یافته است و مسائل جدیدی که ورود رایانه و شبکه به دنیای اطلاعات ایجاب کرده است، باعث شده این حوزه اَبعاد تازهتری به خود بگیرد و این تصور حاصل شود که این مفهوم، برخاسته از تحولات نیمقرن اخیر است.
https://lis.aqr-libjournal.ir/article_41565_5b682cbd5994381cb38ebb12df64d54b.pdf
2015-06-22
69
102
اخلاق کتابداری و اطلاعرسانی
اخلاق اطلاعات
تاریخ اجتماعی کتابداری
کتابخانههای عمومی
سانسور
مهدی
شقاقی
m.shaghaghi@ut.ac.ir
1
دانشجوی دکترای علم اطلاعات و دانششناسی دانشگاه تهران
AUTHOR
محمدرضا
وصفی
mvasfi@ut.ac.ir
2
استادیار دانشکده علوم اطلاعات و دانششناسی دانشگاه تهران
AUTHOR
- پین، مایکل (1390). لکان، دریدا، کریستوا، ترجمۀ پیام یزدانجو، تهران: نشر مرکز.
1
- رابین، ریچارد (1387). مبانی علوم کتابداری و اطلاعرسانی، ترجمۀ مهدی خادمیان، مشهد: کتابخانههای رایانهای.
2
- زیارنیک، ناتالی ریف (1389). کتابخانههای عمومی و مدارس: توسعۀ همبستگیهای نهادی، ترجمۀ مهرداد نیکنام. تهران: نهاد کتابخانههای عمومی کشور.
3
- شقاقی، مهدی (1391). «جُستاری در رویکرد دیالکتیکی به «خواندن»». تحقیقات اطلاعرسانی و کتابخانههای عمومی، 18 (1)، 25-50.
4
- فوکو، میشل (1390). گفتمان و حقیقت؛ تبارشناسی حقیقتگویی و آزادی بیان در تمدن غرب، ترجمۀ علی فردوسی، تهران: نشر دیبایه.
5
- نقیبزاده، احمد (1378). تاریخ روابط بینالملل از 1914 تا 1945، چاپ ششم، تهران: قومس.
6
- نیچه، فردریش ویلهلم (1389). زایش تراژدی از روح موسیقی، ترجمۀ رؤیا منجم، تهران: پرسش.
7
- وبر، ماکس (1390). اخلاق پروتستان و روح سرمایهداری. ترجمه به انگلیسی توسط تالکوت پارسونز. ترجمه به فارسی از عبدالمعبود انصاری (از روی ترجمۀ پارسونز). تهران: سمت.
8
- Ahmed, J. (2010). Documentary Research Method: New Dimensions. Indus Journal of Management & Social Sciences, 4 (1), 1-14.
9
- Beilby, J. (2014). The Heritage of WikiLeaks: A History of Information Ethics. M.A. Dissertation, Alberta: University of Alberta.
10
- Bostwick, A. E. (1908). The Librarian as a Censor. Bulletin of the American Library Association, 2 (5), 113-121.
11
- Britz, J.J. (2013). Understanding Information Ethics. In Information Ethics in Africa: Cross-cutting Themes.Pretoria: ACEIE, 1-6.
12
- Burgess, J. T. F. (2013). Virtue Ethics and Narrative Identity of American Librarianship: 1876 to Present. PhD Thesis, University of Alabama, Tuscaloosa, Alabama, U. S.
13
- Bynum, T. (2008). Milestones in the History of Information and Computer Ethics. In: The Handbook of Information and Computer Ethics, Kenneth Einar Himma and Herman T. Tavani (Eds.). New York: John Wiley & Sons, Inc.
14
- Bynum, T. (2008). Computer and Information Ethics. In: Stanford Encyclopedia of Philosophy. Edward N. Zalta et al (Eds.). Retrieved April 14, 2015, from: http://plato.stanford.edu/entries/ethics-computer/
15
- Capurro, R. & HjØrland, B. (2003). The Concept of Information. ARIST, 37, 343–411.
16
- Ditzion, S. (1947). Arsenals of Democratic Culture. Chicago: ALA.
17
- Foucault, Michel (1988). Technologies of the Self. Edited by Luther H. Martin, Huck Gutman & Patrick H. Hutton. Massachusetts: University of Massachusetts, Amherst.
18
- Francoeur, S. (2006). McCarthism and Libraries: Intellectual Freedom under Fire, 1947-1954. Master Dissertation, The City University of New York, Hunter College, New York, U. S.
19
- Froehlich, T. J. (2004). Information Ethics. In: Encyclopedia of Library and Information Science. New York: Taylor & Francis, 256–258.
20
- Froehlich, T. J. (2004). A brief history of information ethics. Textos univerisitaris de biblioteconomia i documentació, 13. retrieved December, 31, 2014, from: http://bid.ub.edu/13froel2.htm
21
- Frohmann, B. (2008). Subjectivity and Information Ethics. Journal of American Society for Information Science and Technology, 59 (2), 267–277.
22
- Garrison, L. D. (1979). Apostles of Culture: Public Librarian and American Society 1876-1920. Wisconsin: Wisconsin University Press.
23
- Harris, M. (1972). The Purpose of the American Public Library in Historical Perspective: A Revisionist Interpretation. Washington, D.C.: ERIC Clearinghouse on Library and Information Sciences.
24
- Harris, M. & Spiegler, G. (1974). Everett, Ticknor and the Common Man; The Fear of Societal Instability as the Motivation for the Founding of the Boston Public Library. Libri, 24 (4), 249-76.
25
- Hayati, Z. & Fattahi, R. (2005). Education for librarianship in Iran before the 1979 Islamic Revolution: A historical review of American roles and influences. Library Review, 54 (5), 316-327.
26
- Lyons, M. (2011). Books: A Living History. California: J. Paul Getty Museum.
27
- Maack, M. N. (1946). Between Two Worlds: The American Library in Paris during the War, Occupation, and Liberation (1939 – 1945). In: Clara Shadows Like Myself. New York: C. Scribner’s Sons. P. 21. Retrieved April 13, 2015, from: https://www.google.com/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=1&ved=0CB0QFjAA&url=http%3A%2F%2Fpages.gseis.ucla.edu%2Ffaculty%2Fmaack%2FDocuments%2FBetweenTwoWorlds.doc&ei=-QAsVaX5LuPOygPZ8ICoCQ&usg=AFQjCNF2KZJfdFw10nzIg4BbyigYY1AP_w&sig2=HXJuvtZG9xb1XGr_Xnt-pQ
28
- McCulloch, G. (2004). Documentary Research in Education, History and the Social Sciences. London; New York: RoutlegeFalmer.
29
- Murphy, K. B. (1996). Librarians and Censorship during Three Modern Wars. M. A. Dissertation, Kent State University, Kent, Ohio.
30
- Murray, B. (1990). A historical look at the ALA code o f ethics. Master Dissertation, San Jose State University, San Jose, California, U. S.
31
- Ocholla, D. N.; Onyancha, O. B. & Britz, J. (2010). Can information ethics be conceptualized by using the core/periphery model? Journal of Informetrics, 4 (4), 492-504.
32
- O'Connor, L. (2009). Information Literacy as Professional Legitimation: A Critical Analysis. Journal of Education for Library and Information Science, 50 (2), 79-89.
33
- Robbins, L. S. (2001). The Dismissal of Miss Ruth Brown: Civil Rights, Censorship, and the American Library. Oklahama: The University of Oklahama Press.
34
- Ross, C. S. (1987). Metaphors of Reading. The Journal of Library History (1974-1987), 22 (2), 147-163.
35
- Samek, T. (1998). Intellectual Freedom and Social Responsibility: An Ethos of American Librarianship 1967-1976. PhD Thesis, University of Wisconsin-Madison, Madison, U. S.
36
- Shera, J. H. (1949). Foundations of The Public Library The Origins Of The Public Library Movement In New England 1629-1855. Chicago: The University of Chicago Press.
37
- Shera, J. H. (1936). College Library of the Future. Bulltein of the American Library Association, 30 (6), 495-501.
38
- Smith, M. M. (1996). Information ethics: An hermeneutical analysis of an emerging area in applied ethics. PhD Thesis, University of North Carolina, Chapel Hill, U. S.
39
- Walstrom, K. A. (2006). Social and Legal Impacts on Information Ethics Decision Making. Journal of Computer Information Systems, 47 (2), 1-8.
40
- Wiegand, W. A. (1989). An Active Instrument for Propaganda: The American Public Library During World War I. Westport, Connecticut: Greenwood Press.
41
- Wiegand, W. A. (1983). British Propaganda in American Public Libraries 1914-1917. Journal of Library History, 18 (3), 237-254.
42
- World Encyclopedia of Library and Information Services (1993). Edited by Robert Wedgeworth, third Edition. Chicago, Illinois: ALA.
43
Yong, A. P. (1980). Aftermath of a Crusade: World War I and the Enlarged Program of the American LibraryAssociation. The Library Quarterly, 50 (2), 191-207.
44
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل سرفصلهای برنامه های درسی کارشناسی ارشد و کارشناسی رشته علم اطلاعات و دانش شناسی بر اساس فرصتهای شغلی نوظهور مبتنی بر فناوری اطلاعات در بازار کار جهانی
هدف: تحلیل محتوای سرفصلهای آخرین برنامههای درسی مصوّب موجود در ایران با توجه به نیازهای بازار کار، هدف اساسی پژوهش حاضر محسوب میشود. روششناسی: در پژوهش حاضر از روش تحلیل محتوا استفاده شده و از لحاظ معیار کاربرد نیز از نوع کاربردی است. جامعة آماری پژوهش آخرین سرفصلهای مصوّب مقاطع کارشناسی ارشد و کارشناسی رشته علم اطلاعات و دانششناسی در ایران بوده است. ابزار تحقیق برای گردآوری دادهها، سازة تحلیل محتوا (دانش، مهارت و نگرش) با 222 آیتم )در قالب ده مؤلفه اصلی( بوده است. یافتهها: یافتهها نشان داد برای تصدی 4 گروه شغلی نوظهور کتابداری مبتنی بر فناوری اطلاعات، سرفصلهای برنامههای آموزشی کارشناسی ارشد و کارشناسی مصوب وزارت علوم، حدود یکسوم (فراوانی= 71) از دانش، مهارت و نگرش مورد نیاز بازار کار را پوشش نمیدهند که با توجه به رکود و رقابت شدید در بازار، رقم قابل ملاحظهای به شمار میرود. بر اساس یافتهها، کاستیهای اساسی برنامه آموزشی رشته علم اطلاعات در ایران را میتوان ذیل مقولات «مبانی شبکههای کامپیوتری»، «مبانی برنامهنویسی و طراحی پایگاههای اطلاعاتی»، «مبانی کامپیوتر» و نگرش (خصوصیات فردی و ویژگیهای رفتاری) دستهبندی نمود.
https://lis.aqr-libjournal.ir/article_41574_11ecf9960140c1c2c6dada1e01400f95.pdf
2015-06-22
103
140
تحلیل سرفصلها
دانش و مهارت
تحلیل محتوا
بازار کار
شایستگی
رحیم
شهبازی
rshahbaz@gmail.com
1
دکترای علم اطلاعات و دانششناسی دانشگاه تهران؛ عضو هیأت علمی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان
LEAD_AUTHOR
فاطمه
فهیم نیا
fahimnia@ut.ac.ir
2
دانشیار دانشگاه تهران/دانشکده علوم اطلاعات ودانش شناسی
AUTHOR
رضوان
حکیم زاده
hakimzadeh@ut.ac.ir
3
دانشیار دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران
AUTHOR
غلامرضا
فدایی
ghfadaie@ut.ac.ir
4
استاد دانشکده علوم اطلاعات و دانششناسی دانشگاه تهران
AUTHOR
- افاضلی، محمد (1393). سونامی تکثیر دانشجوی دکتری در ایران. مصاحبه با معاون پژوهشی مرکز بررسیهای استراتژیک ریاست جمهوری (وبسایت Fararu.com، کد خبر ۲۱۵۰۲۱).
1
- بنیاقبال، ناهید و حسن رضویصدر (1389). «تحلیل محتوای متون تخصص انگلیسی رشتة کتابداری و اطلاعرسانی و مقایسه آن با سرفصلهای مصوب»، فصلنامه دانششناسی، 2(8)، 23-35.
2
- بیگدلی، زاهد و افشین حمدیپور (1391). «تحلیل محتوایی برنامة آموزشی دورة کارشناسی کتابداری و اطلاعرسانی مصوب سالهای 1375 و 1388»، پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات، 28 (2)، 283- 304.
3
- تهوری، زهرا (1385). «لزوم بازنگری در برنامههای آموزش کتابداری و اطلاعرسانی با توجه به نیازهای مهارتی جدید کتابداران و اطلاعرسانان»، فصلنامه کتاب، 65، 143- 162.
4
- حسنزاده، محمد (1393). «بازنگری در علم اطلاعات و دانششناسی»، کتاب ماه (کلیات)، 17(6)، 3-6.
5
- حسنزاده، محمد و زینب غیوری (1389). «دیدگاه جامعه کتابداری و اطلاعرسانی در خصوص تغییر در محتوا، آموزش و عنوان رشته تحقیقات اطلاعرسانی و کتابخانههای عمومی»، 16 (3)، 59-85.
6
- حیاتی، زهیر (1383). «آموزشهای کتابداری و اطلاعرسانی در ایران: گذشته، حال، آینده»، مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات، 57، 25-41.
7
- حیدری، غلامرضا (1389). «آموزش کتابداری و علم اطلاعات در ایران: موانع و راهکارها»، فصلنامة کتابداری و اطلاعرسانی، 14 (2)، 71-106.
8
- حیدری، غلامرضا و همکاران (1392). «تأثیر آموزش عالی بر شایستگیهای کانونی دانشجویان دورة کارشناسی کتابداری و علم اطلاعات: مورد پژوهشی دانشگاه فردوسی مشهد». فصلنامه مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات، 93، 30-50.
9
- خراسانی، اباصلت و اکبر عبدی (1389). تکنیکهای کاربردی نیازسنجی آموزشی، تهران: مرکز آموزش و تحقیقات صنعتی ایران.
10
- داورپناه، محمدرضا؛ رحمتالله فتاحی و عبدالرسول خسروی (1388). «نظرسنجی از جامعه کتابداری و اطلاعرسانی ایران پیرامون نام رشته و احتمال بازنگری در آن»، اطلاعشناسی، 6(24)، 3-32.
11
- دومینیک، جوزف آر و ویمر، راجر دی (1384). تحقیق در رسانههای جمعی، ترجمة کاووس سیدامامی، تهران: سروش.
12
- دیّانی، محمد حسین (1391). آموزش کتابداری، کیفیت و چالشها، بودهها و نبودهها در برنامه جدید دورة کاشناسی کتابداری، قابل دسترس در dayani.profcms.um.ac.ir .
13
- ذکیانی، غلامرضا (1393). دانشگاههای ایران در خدمت نیازهای جامعه نیستند، سایت خبری تحلیلی فرارو، (چهارده بهمن، کد خبر: ۲۲۲۳۳۰).
14
- رایف، دانیل؛ لیسی، استفن و فیکو، فریدریک جی (1391). تحلیل پیامهای رسانهای (کاربرد تحلیل محتوای کمّی در تحقیق)، ترجمة مهدخت بروجردی علوی، تهران: سروش.
15
- سریعالقلم، محمود (1393). آیندة جهان از پنجره داووس، روزنامه دنیای اقتصاد، شماره 3414، ص. 28.
16
- شهبازی، رحیم (1394). تدوین مدل شایستگی آموزش علم اطلاعات و دانششناسی مبتنی بر فناوری اطلاعات بر اساس تحلیل برنامههای درسی و بازار کار جهانی، رساله دکتری در رشته مدیریت اطلاعات، دانشکده علوم اطلاعات و دانش شناسی، دانشگاه تهران.
17
- شهبازی، رحیم و فاطمه فهیمنیا و رضوان حکیمزاده (1393). «مشاغل نوین مبتنی بر فناوریهای اطلاعات برای فارغالتحصیلان علوم اطلاعات و دانششناسی در عصر حاضر»، فصلنامه تحقیقات کتابداری و اطلاعرسانی دانشگاهی، 47(3)، 229-250.
18
- صالحیعمران، ابراهیم (1389). «رویکردهای نظری در برنامههای درسی آموزش صنعتی»، فصلنامه مطالعات برنامه درسی، 19، 8 -42.
19
- فتاحی، رحمتالله؛ رضا رجبعلیبگلو و سمیه آخشیک (1393). گذری و نظری بر گذشته، حال و آینده کتابداری و اطلاعرسانی در ایران: نگاهی به شکلگیری، دستاوردها و چالشهای توسعة علم اطلاعات و دانششناسی. شیراز: مرکز منطقهای اطلاعرسانی علوم و فناوری.
20
- فتاحی، رحمتالله (1377). «دورة دکترای کتابداری و اطلاعرسانی: ملاحظاتی پیرامون شرایط، ویژگیها و ملزومات نظری و شایستگیهای دانشآموختگان آن»، کتابداری و اطلاعرسانی. 4(1)، 9-25.
21
- فدایی، غلامرضا (1388). «آیندة کتابداری و اطلاعرسانی»، تحقیقات کتابداری و اطلاعرسانی دانشگاهی، 40(پیاپی 49)، 13-34.
22
- گنجیان، محمدحسین (1353). «مشکلات آموزش کتابداری در ایران»، نامه انجمن کتابداران ایران، 7(4)، 514- 526.
23
- مؤمنیمهموئی، حسین؛ اسماعیل کاظمپور و محمد تفرشی (1390). «برنامهریزی درسی مبتنی بر شایستگی؛ راهبردی مطلوب برای توسعه شایستگیهای اساسی»، فصلنامه راهبردهای آموزش، 13، 142-155.
24
- نوکاریزی، محسن (1383). «بررسی برنامههای درسی کارشناسی کتابداری و اطلاعرسانی»، کتابداری و اطلاعرسانی، 7(2)، 23-5.
25
- حرّی، عباس (1385). اطلاعرسانی: نگرشها و پژوهشها، تهران: کتابدار.
26
- دیّانی، محمد حسین (1379). «برنامة آموزشی دوره کارشناسی کتابداری و اطلاعرسانی: پیشنهادهایی برای تحول»، کتابداری و اطلاعرسانی، 3(1)، 1-20.
27
- Adkins, D. (2004). Changes in public library youth services: A content analysis of youth services job advertisements. Public Library Quarterly, 23(3), 59–73, Available at:
28
http://search.ebscohost.com/login.aspx?direct=true&db=lii&AN=502920590&site=ehost-live).
29
- Clyde, L. A. (2002). An instructional role for librarians: an overview and content analysis of job advertisements. Australian Academic & Research Libraries, 33(3), 150-167.
30
- Gerolimos, M. (2009). Skills developed through LIS education. Library Review, 58(7), 527-540.
31
- Gerolimos, M., Malliari, A., & Iakovidis, P. (2015). Skills in the market: an analysis of skills and qualifications for American librarians. Library Review, 64(1/2), 21 – 35.
32
- Gold, M. L., & Grotti, M. G. (2013). Do Job Advertisements Reflect ACRL's Standards for Proficiencies for Instruction Librarians and Coordinators? A Content Analysis. The Journal of Academic Librarianship, 39(6), 558-565.
33
- Goswami, B. & Hangsing, P. (2012). Relevance of the Rising Job Market for LIS Professionals versus Competencies Needed with Reference to Indian Context. Trends in Information Management, 8(2), 54-74
34
- Kennan, M., et al. (2006b). What do they want? A study of changing employer expectations of information professionals. Australian and Academic Research Libraries. 37, 17-37.
35
- Le Deist, F. D. & Winterton, J. (2005). What is competence? Human Resource Development International, 8(1), 27-46.
36
- Marion, L. (2001). “Digital Librarian, Cybrarian, or Librarian with Specialized Skills: Who Will Staff Digital Libraries?”, available at: ala.org/acrl/sites/ala.org.acrl/files/content/conferences/pdf/marion.pdf
37
- Okoye, M. O. (2012). “Assessment of Competencies of Library and Information Science Educators in Nigeria”. Library Philosophy and Practice (e-journal). Paper 857. Available at
38
http://digitalcommons.unl.edu/libphilprac/857
39
- Park, J., & Lu, C. (2009). Metadata professionals: Roles and competencies as reflected in job announcements. Cataloging & Classification Quarterly, 47, 145-160.
40
- Ravotto, P. (2011). Competency-based education with web 2.0, EUCIP senior consultant, Project Manager at AICA, SIe-L on Jun 19, Retrieved from www.slideshare.net.
41
- Warraich, N. (2008). LIS graduates employability-needs and expectations of the library and information science (LIS) curriculum at University of the Punjab (PU): An appraisal of Pakistani LIS Professionals. 74th IFLA General Conference and Council.
42
- Wu, L., & Li, P. (2008). What do they want? A content analysis of medical library association reference job announcements. Journal of the Medical Library Association, 96(4), 378–381.
43
- Zhou, Y. (1996). Analysis of trends in demand for computerrelated skills for academic librarians from 1974 to 1994. College & Research Libraries, 57(3), 259–72.
44
ORIGINAL_ARTICLE
ممیزی اطلاعات در طرح ها و پروژه ها بر اساس مدل هنزل (مطالعه موردی: یکی از طرح های پژوهشکده گاز پژوهشگاه صنعت نفت)
هدف: پژوهش حاضر با هدف بهکارگیری ممیزی اطلاعات بر اساس مدل هنزل در یکی از طرحهای پژوهشگاه صنعت نفت انجام شده است. روش: پژوهش از نوع پیمایشی بوده و برای گردآوری دادهها از پرسشنامه استفاده شده است. بیشتر سؤالهای پرسشنامه به صورت بازطراحی شده و مبنای طراحی سؤالها نیز پرسشنامة استاندارد هنزل است که با توجه به طرح، بومیسازی شده است. جامعة آماری پژوهش شامل 42 نفر از اعضای طرح است که به روش نمونهگیری هدفمند توسط مسئول طرح انتخاب شدهاند. برای تحلیل دادههای گردآوری شده، از نرمافزار اکسل استفاده شده است. یافتههای پژوهش: در این پژوهش مقالات «ساینس دایرکت» و «ای سی اس» سهم بیشتری از منابع را در تمامی حوزههای اطلاعاتی به خود اختصاص دادهاند. همچنین درصد استفاده از منابع الکترونیکی با توجه به دسترسپذیری آسان و هزینة کمتر نسبت به منابع چاپی، بیشتر بوده است. در بررسی جریان اطلاعات در طرح میتوان واحد تبدیلات گاز طبیعی و کتابخانه را دو واحد کلیدی معرفی نمود که بیشترین سهم را در تأمین منابع اطلاعاتی و گزارشهای مورد نیاز مسئولان و کارشناسان گروههای درگیر در طرح داشتهاند. نتیجهگیری: برای جلوگیری از دوبارهکاری در تهیة منابع اطلاعاتی و صرفهجویی در هزینهها و کنترل منابع دریافتی و ارسالی، تشکیل یک گروه کنترلکننده (گروه مهندسی شیمی) قبل از اجرای طرحها و پروژهها ضروری است.
https://lis.aqr-libjournal.ir/article_41590_1146c17a4c2cdc019582cb9921090e94.pdf
2015-06-22
141
166
ممیزی اطلاعات
مدیریت اطلاعات
پژوهشگاه صنعت نفت
مدل هنزل
جریان اطلاعات
زهره
غلامحسین زاده
gholamhosseinzadehz@ripi.ir
1
کارشناس ارشد مدیریت دانش پژوهشگاه صنعت نفت و دانشجوی دکترای علم اطلاعات و دانششناسی دانشگاه خوارزمی
LEAD_AUTHOR
نصرت
ریاحی نیا
sara_purriahi@yahoo.com
2
استاد گروه علم اطلاعات و دانششناسی دانشگاه خوارزمی
AUTHOR
- حسنزاده، محمد و آرش محمدخانی (1389). «بررسی نحوة جریان اطلاعات در پژوهشکدههای دانشگاه تربیتمدرس» پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات، 25 (3)، 373-388.
1
- جاشاپارا ، آشوک (1387). رویکردی منسجم بر مدیریت دانش، ترجمة مصطفی کاظمی، مرجان فیاضی و مجتبی کفاشان؛ تهران: شرکت تعاونی کارآفرینان فرهنگ و هنر.
2
- هنزل، سوزان (1388). ممیزی اطلاعات (راهنمای عملی)، ترجمة علی شیرازی و مجتبی کفاشان، تهران: شرکت تعاونی کارآفرینان فرهنگ و هنر.
3
- Abell. A. )2001(. Conducting an Information Audit. Website:
4
http://opini.wikispaces.com/file/view/Conducting_an_info_audit+TFPL.pdf
5
- Braman, S.( 2006).The micro and macroeconomics of information. Annual Review of information Science and Technology, 40, 3-52.
6
- Botha, H., & Boon, J. A. (2003) . The information audit: Principles and guidelines. Library Review, 53(1), 23–38.
7
- Buchanan, S., & Gibb, F. (1998). The information audit: An integrated strategic approach. The International Journal of Information Management, 18(1), 29–47.
8
- Buchanan, S., & Gibb, F.(2008). The information audit: An integrated strategic approach. The International Journal of Information Management, 28,3-11.
9
- Burk, C. F., & Horton, F. W. (1988). InfoMap: A complete guide to discovering corporate information resources. Englewood Cliffs, NJ:Prentice-Hall.
10
- Dhillon, J. K. (2001). Challenges and strategies for improving the quality of information in a university setting: a case study, Total Quality Management 12(2), 167-177.
11
- Dibois, C. P. R.(1995). The information audit: its contribution to decision making. Library management, 16(7),20-24.
12
- Downs, C.W. (1988). Communication audits. Glenview, IL. Scott, Foresman.
13
- Fanning M (2007) The role of the information audit and the information auditor in commercial organizations. In: Koopera-tion versus Eigenprofil, 31. Arbeits- und Fortbildungstatung der ASpB e.V. Sektion 5 im Deutschen Bibliotheksverband (edited by U Flitner and others). Karlsruhe: Universitatsver-lag, 125–136.
14
- Griffiths P (2010) Where next for information audit, Business Information Review,27(4), 216–224.
15
- Information audit Guide Lines .(2004). Records Management Society Great Britain Local Government Group. Website:
16
http://www.irms.org.uk/resources/information-guides/195-information-audit-guidelines
17
- Line, M.B., Brittain, J.M. & Cranmer, F.A.( 1971). Information requirements of College of Education lecturers and schoolteachers. Bath , UK: Bath University of Technology, University Library.
18
- MacGregor, George.( 2004). The nature of information in the twenty-first century Conundrums for the informatics community, Library Review, 54(1),10-23.
19
- Marchand, D. A., Horton, F.(1986). W. Infotrends: profiting from your Information resources. New York: Wiley.
20
- Menzel, H. (1966). Information needs and uses in science and technology, Annual Review of Information Science and Technology, 1, 41-69.
21
- Henczel, S.(2001). The information audit: A practical guide. London: K.G. Saur.
22
- Orna, E. (1990). Practical information policies: How to manage information flow in organisations. Aldershot: Gower.
23
- Orna, E. (2004). Information strategy in practice. Aldershot: Gower.
24
- Robertson G .(1997).Information auditing: The information professional as information accountant. Managing Information May, 31–33, 35.
25
- Tali ,Maria & Mnjama Nathan. (2004). "Information audit at the Southern African Development Community (SADC) Secretariat", Library Management, 25(4-5),199 – 207.
26
- Thortnon,S.(2001). Information audit. Handbook of Information Management. 8ed. London: ASLIB.
27
- Truch, Esward.(2001).Mapping Advances Km Journey,Knowledge Managemen Website :
28
http//www.kmmag.co.uk/Currentapril/forumapr.htm
29
- Worlock, David R .(1987). Implementing the information audit. Aslib Proceedings, 39 (9), 255 – 260.
30
ORIGINAL_ARTICLE
مطالعه تاثیر کیفیت ساختاری و محتوایی وب سایت کتابخانه های عمومی بر رضایت و وفاداری الکترونیکی کاربران
هدف: هدف این پژوهش، مطالعة تأثیر کیفیت محتوایی و ساختاریِ وبسایتهای کتابخانههای عمومی بر رضایت، وفاداری و در نتیجه تبلیغات توصیهای الکترونیکی است. روش پژوهش: پژوهش در دو بخش انجام شده است: در بخش نخست، برای شناسایی عوامل مؤثر بر کیفیت ساختاری و محتوایی وبسایتهای کتابخانهای، تحلیل محتوای پژوهشهای صورت گرفته در زمینة طراحی وبسایت، در 10سال اخیر، به منظور ارائه مدل صورت گرفت. در بخش دوم، برای تعیین میزان اهمیت ابعاد و برازش مدل، از نظر تعداد 190 نفر از مراجعهکنندگان کتابخانههای عمومی شهر مشهد، استفاده شد. روش پژوهش در بخش اول، تحلیل محتوا و در بخش دوم، از نوع پیمایشی با استفاده از تحلیل عاملی و پرسشنامة محقق ساخته بود. در ادامه، عوامل، بر اساس میزان اهمیت به دست آمده ارزشگذاری گردید. از متوسط ارزشهای رتبهبندی شده، که هربُعد از مراحل اول و دوم به دست آورد، برای طراحی مدل استفاده شد. یافتهها: نتایج حاصل از تحلیل عاملی اکتشافی نشان داد 25 متغیّر شناساییشده برای ابعاد مختلف پژوهش را میتوان بر روی شش عامل بارگذاری نمود که در مجموع قادر به تبیین بیش از 72 % واریانس شاخصها، هستند. شاخص KMO برابر با 794/0 و مقدار معناداری آزمون بارتلت 000/0 شده است. بنابراین، مدل تحلیل عاملی تأییدی در برازش به دادهها مناسب تشخیص داده شد و شاخصهای ارائه شده و مقایسة آن با مقدار مطلوب برای یک مدل برازش یافته، نشان از برازش مناسب مدل دارد.
https://lis.aqr-libjournal.ir/article_41602_8901077ff0fb16e346101c80edeaaf69.pdf
2015-06-22
167
185
وبسایتهای کتابخانهای
وفاداری الکترونیکی
رضایت الکترونیکی
تبلیغات توصیهای الکترونیکی
کیفیت ساختاری و محتوایی سایت
مریم
سلامی
salamilib@yahoo.com
1
استادیار گروه علم اطلاعات و دانششناسی دانشگاه پیام نور
AUTHOR
انیس
میری
anismiri1352@gmail.com
2
کتابدار آستان قدس رضوی
AUTHOR
مقدمه و بیان مسئله
1
اگرچه ظهور اینترنت و شبکههای رایانهای و گسترش آن، کتابخانهها را با رقیبی جدی و قدرتمند در عرصة اطلاعرسانی مواجه کرده است؛ اما استفاده از فرصتهایی که این پدیدة جهانشمول برای دستیابی جهانی به اطلاعات و خدمات در سازمانها به وجود آورده است؛ میتواند نقطة عطفی در بهرهگیری کتابخانهها از ابزارهای مدیریتی وفناوریهای نوین برای پیشبرد هدفهای خود باشد. سایتهای اینترنتی که امروزه استفادة روزافزونی دارند، یکی از این ابزارها به شمار میآیند. «بابایی» (1384) طراحی وبسایت را فرایندی برنامهریزی شده میداند که بر اساس آن محتوای اطلاعات و سایر گزینههای مورد نظر در چارچوب ساختار مشخص به محیط الکترونیکی اینترنت انتقال یافته و دسترسپذیر میگردد. از این نظر برای یک وبسایت دو ویژگی کلی در نظر گرفته شده است که عبارتند از: ویژگیهای محتوایی و ساختاری.
2
«هوزینگ»[3] (2000) محتوا را شامل اطلاعات، خدمات و ویژگیهایی میداند که در یک وبسایت ارائه میشود. «رابینز»[4]و «استالیانو»[5] (2003) نیز محتوا را آنچه که درون یک سایت وجود دارد و انواع مختلف اطلاعات را شناسایی میکند، تعریف نمودهاند. بر این اساس، کیفیت ساختاری و محتوایی وبسایت باید به گونهای طراحی شود که سبب مراجعة مکرر کاربران و خلق ارزش برای بازدیدکنندگان و رسیدن به مزیّت رقابتی پایدارگردد.
3
توسعة وفاداری و تبلیغات توصیهای الکترونیکی، دو هدف اصلی برای متخصصان بازاریابی است. این متخصصان اهمیت کلّیِ هر دو مفهوم را شناسایی کرده و تجزیه وتحلیل گستردهای را بر روی آنها انجام دادهاند (بنسل و وویر،2000 ). به بیانی کوتاه، وفاداری بازدیدکنندگان قصد مراجعة دوبارة آنها را افزایش میدهد و تبلیغات توصیهای نیز بر میزان بازدید وبسایتهای منتخب بازدیدکنندگان تأثیر زیادی دارد. بنابراین، وبسایتها برای افزایش سهم بازار خود، با ایجاد وفاداری و توسعة تبلیغات توصیهای الکترونیکی در میان بازدیدکنندگان، فرصت خوبی را به دست میآورند. ایجاد وفاداری وتبلیغات توصیهای الکترونیکی در میان بازدیدکنندگان، به سبب تأثیر زیادی که بر مراجعة دوبارة آنها دارد، به یک راهبرد مهمّ بازاریابی تبدیل شده است (اسمیت، کویل، لیگتفوت واسکات، 2007) این دو عامل بر اعتماد و مقاصد رفتاری در اینترنت تأثیر چشمگیری دارد. از گامهای اصلی برای برقراری ارتباط با بازدیدکنندگان وتشویق آنها به استفاده از خدمات این وبسایتها، ایجاد وفاداری و ترغیب آنها به تبلیغات توصیهای است .در واقع، وفاداری و تبلیغات توصیهای، دوکلید اصلیِ ارتباط با بازدیدکنندگان و محرک آنها برای استفاده ازخدمات وبسایتها به شمار میروند (علویجه، احمدی1393).
4
امروزه با گسترش فناوریهای اینترنتی و دسترسپذیری بیشتر اطلاعات و خدمات از طریق اینترنت، کمتر کتابخانهای است که به طراحی وبسایت نپردازد. کتابخانههای عمومی با توجه به گسترة خدمات و طیف وسیع استفادهکنندگان، روز به روز بیشتر از مزایای استفاده از وبسایتهای اینترنتی آگاه میشوند و به آن روی میآورند. کتابخانههای عمومی کشورمان نیز، در سالهای اخیر، به منظور ارائه اطلاعات و خدمات خود در فضای اینترنت، به طراحی سایت اقدام کردهاند. نمونة بارز این وبسایتها، وبسایت نهاد کتابخانههای عمومی و وبسایتهای ادارات کلّ کتابخانههای عمومی استانهای کشور(شامل 30 وبسایت) است. اما باید توجه داشت، طراحی و ایجاد وبسایت لزوماً به معنای استفادة مؤثر و پایدار از آن نیست. با وجود رقابت در این حوزه، تغییرات سریع فناوری و افزایش قدرت وحقّ انتخاب بازدیدکنندگان، موفقیت از آن وبسایتهایی خواهد بود که بتوانند به نحو شایستهتری انتظارها و ارزشهای مورد نظر بازدیدکنندگان را درک و شناسایی کنند و به نحو مطلوب به آنها پاسخ دهند. برای اینکه وبسایت اینترنتی بتواند پاسخگوی نیاز کاربران باشد و انتظار مشتریان را درک کند، باید ویژگیهایی داشته باشد. کتابخانههای عمومی افزون بر طراحی وبسایت، نیازمند بررسی وبسایتهای خود و سنجش ویژگیهای لازم برای افزایش نفوذ و تاثیر در میان کاربران هستند. طراحی مناسب وبسایت، کاربران را به استفادة دوباره و وفاداری نسبت به سایت تشویق میکند و سبب توصیة استفاده از آن به دیگران خواهد شد. بررسی دیدگاه بازدیدکنندگان و کاربران سایت، عامل مهمی در سنجش کیفیت یک سایت است. به این منظور، در سالهای اخیر تحقیقات و بررسیهای زیادی در زمینة ارزیابی سایتهای کتابخانهای صورت گرفته است، اما بیشتر تحقیقات بر روی سایتهای کتابخانههای دانشگاهی متمرکز بوده و وبسایتهای کتابخانههای عمومی کمتر مورد ارزیابی و سنجش قرار گرفته است (فرجپهلو و صابری،1387)، (نوشینفرد و نیکزاد، 1388)، (قاسمی و همکاران، 1391). بنابراین، پژوهش حاضر در پاسخ به این نیاز، سعی دارد به این پرسش پاسخ گوید که آیا امکان ارائه مدلی برای بررسی تأثیر کیفیت ساختاری و محتوایی وبسایتهای کتابخانههای عمومی بر رضایت، وفاداری و در نتیجه تبلیغات توصیهای الکترونیکی وجود دارد؟
5
تعریفهای عملیاتی پژوهش
6
ویژگیهای محتوایی: در این پژوهش، ویژگیهای محتوایی را میتوان به دو دسته تقسیم کرد: 1. آن دسته از ویژگیهای محتوایی که در تمام وبسایتها مشترک هستند؛ مانند عنوان سایت، نمایه، گزینة «کمک» و مانند آن. 2. آن گروه از ویژگیهای محتوایی که خاصّ وبسایت کتابخانهای هستند؛ مانند ارائة خدمات ویژة کتابخانه از قبیل خدمات اشاعة گزینشی اطلاعات، امانت بین کتابخانهای، امکان استفاده از سیستم امانت و رزرو (فرجپهلو و صابری 1387).
7
ویژگیهای ساختاری: در پژوهش حاضر منظور از ویژگیهای ساختاری، ویژگیهایی کاربرمدار بوده که در خدمت کاربران هستند، زیرا از طریق همین ویژگیهاست که مراجعهکنندگان به محتوای مطالب در وبسایت هدایت میشوند (فرجپهلو و صابری،1387).
8
کیفیت درک شدة اطلاعات
9
برخلاف پژوهشهایی که برای اندازهگیری موفقیت، کیفیت سیستم را مطالعه میکنند، برخی پژوهشها نیز برکیفیت اطلاعات خروجی سیستم اطلاعاتی تمرکز دارند. برای ارزیابی کیفیت یک سیستم اطلاعاتی و همچنین اطلاعاتی که این سیستم ارائه میکند، درک معنای اطلاعات از دیدگاه کاربران استفادهکننده از اطلاعات ضروری است (ونگ و استرانگ، 1996).
10
سودمندی درک شده
11
عبارت است از میزانی که فرد معتقد است استفاده از یک سیستم یا فنّاوری، عملکرد وی را بهبود میبخشد (کائو و دیگران، 2005).
12
وفاداری الکترونیکی
13
یکی از موضوعات مهم در وبسایتهای کتابخانهای، وفاداری بازدیدکنندگان است. مطالعات گوناگونی به بررسی وفاداری مشتری در محیطهای الکترونیک پرداختهاند. وفاداری الکترونیکی، نگرش مناسب مشتری نسبت به خرید آنلاین تعریف میشود که ناشی از رفتار خدمات تکراری است (جییونگ، بییونگو و جان،2009 ). منظور از وفاداری الکترونیکی در این پژوهش، نگرش مطلوب بازدیدکنندگان از وبسایتهای کتابخانهای است که منجر به مراجعة دوبارة آنها به این وبسایتها میشود.
14
تبلیغات توصیهای الکترونیکی
15
در این پژوهش، منظور تبلیغات توصیهای دربارة محیط الکترونیکی یا به گفتة دیگر، تبلیغات توصیهای برای دریافت خدمات آنلاین است. اگرچه مطالعات شبکههای اجتماعی در جامعهشناسی بهطور مفصل به اصطلاح تبلیغات توصیهای پرداختهاند، در سالهای اخیر به دلیل آشکار شدن تأثیرهای آشکار آن بر رفتار بازدیدکنندگان، مورد توجه پژوهشگران بازاریابی قرار گرفته است .تبلیغات توصیهای میتواند مثبت یا منفی باشد که در پژوهش حاضر، تبلیغات توصیهای مثبت، مدّ نظر است. زمینهای که موجب شود یک فرد نکات مثبتی دربارة خدمات الکترونیکی به دیگران بازگو کند، تبلیغات توصیهای مثبت تعریف میشود (جییونگ، بییونگو و جان، 2009).
16
پیشینة پژوهش
17
با مرور پیشینة پژوهش، مهمترین و نزدیکترین پژوهشهای خارجی و داخلی انجام شدة پیشین در ارتباط با موضوع پژوهش شناسایی گردید که خلاصهای از آنها در ادامه آمده است. «رودگر و همکاران» در سال2005 ، کیفیت الکترونیکی را به سه بخش کیفیت اطلاعات، کیفیت سیستم و کیفیت خدمات تقسیم کرده و به بررسی اثرگذاری آنها بر وفاداری الکترونیکی پرداختند. آنها عوامل تأثیرگذار بر کیفیت اطلاعات را مفیدبودن اطلاعات معرفی میکنند و معتقدند کیفیت سیستم به کیفیت اجزای سیستم در راستای رسیدن به هدفهای متعالی آن اشاره دارد و با عواملی از قبیل تعامل و کیفیت وبسایت اندازهگیری میشود. بر اساس یافتههای آنان، عوامل تأثیرگذار بر کیفیت خدمات، متغیرهایی چون حقّ انتخاب، سفارشیسازی، اجتماع و در دسترس بودن شبانهروزی وبسایت هستند (رودگر، نگاش و سوک ،2005).
18
«یانگ ها و هیون جو» (2011) موضوع تبلیغات توصیهای الکترونیکی را بررسی کردند. این دو محقق اطلاعات خود را از طریق پخش پرسشنامه برای 804 دانشجوی خانم که سابقة حداقل یک بار بازدید از وبسایتهای پوشاک را داشتهاند، جمعآوری کردهاند .بر اساس نتایج این پژوهش، کیفیت طراحی وبسایت بر لذت بردن، خوشایندبودن و کیفیت درک شدة اطلاعات اثر مستقیم و معنادار، بر رضایت و تبلیغات توصیهای الکترونیکی اثر غیرمستقیم و معناداری دارد. همچنین رضایت، یک متغیر میانجی میان پاسخهای احساسی و شناختی و تبلیغات توصیهای الکترونیکی است.
19
«فرجپهلو و صابری» (1387)، در مقالة خود با عنوان «ویژگیهای ساختاری و محتوایی مطرح در طراحی وبسایت کتابخانههای دانشگاهی ایران، از دیدگاه کاربران و متخصصان ایرانی طراح این وبسایتها» به این نتیجه رسیدند که ویژگیهای محتوایی در مقایسه با ویژگیهای ساختاری از اهمیت بیشتری برخوردارند و در میان ویژگیهای محتوایی نقش ویژگیهای تخصصی (مانند خدمات اشاعة گزینشی اطلاعات، کتابشناسی موضوعی، اصطلاحنامه و ...) نسبت به همتایان عمومی خود پررنگتر و برجستهتر است.
20
«نوشین فرد و نیکزاد» (1388) در پژوهشی با عنوان «بررسی ویژگیهای ساختاری و محتوایی وبسایتهای کتابخانههای دانشگاه آزاد اسلامی ایران» نتیجه گرفتند در طراحی وبسایتها به ویژگیهای ساختاری بیش از ویژگیهای محتوایی توجه شده است؛ به نیاز کاربران و هدفها و سیاستهای کاربران توجه کافی نشده است و وبسایتها از نظر طراحی ضعیف بودهاند. در ویژگی ساختاری، توجه به املا و دستور زبان صحیح، شروع موضوعات در صفحات جداگانه و ترتیب ارائه مطالب از عمومی به خصوصی و در ویژگیهای محتوایی عنوان سایت را به خود اختصاص دادهاند.
21
«موسیخانی و ترکزاده» در پژوهشی به ارائة مدلی از عوامل مؤثر بر تبلیغات مثبت توسط مشتری در بانکداری الکترونیک پرداختند. بر اساس نتایج، کارکرد وبسایت و قابلیت کاربردی آن، نیازهای مشتری را برحسب قابلیت ادارة وبسایت تأمین کرده و به رضایت مشتری منجر میشود و سپس وفاداری و تبلیغات توصیهای را نیز افزایش میدهد (موسیخانی و ترکزاده،1391).
22
«قاسمی و همکاران» (1391) در پژوهشی به مقایسة تطبیقیِ صفحة خانگی وبسایتهای خانگیِ ده دانشگاه برتر آسیا و ایران بر اساس ویژگیهای ساختاری و محتوایی پرداختند. نتایج این پژوهش نشان داد هرچند از نظر ساختاری تفاوتی وجود ندارد، ضعف عمدة وبسایتهای ایرانی نسبت به همتایان آسیایی مورد بررسی، در وجود موتور جستجو در صفحة اول است. از نظر محتوایی، ضعف عمدة وبسایتهای ایرانی نبودِ «فهرست مشترک موضوعی» در آنهاست.
23
«کریمی علویجه و احمدی» (1393)، نیز تأثیر کیفیت طراحی وبسایتهای خبری را بر وفاداری و تبلیغات توصیهایِ الکترونیکی بررسی کردند. یافتههای پژوهش نشان داد کیفیت طراحی وبسایت بر لذت بردن از وبسایت و کیفیت درک شدة اطلاعات اثر مستقیم و معنادار و بر رضایت، اعتماد، وفاداری و تبلیغات توصیهای الکترونیکی، اثر غیرمستقیم و معناداری دارد.
24
تأمّل در پیشینههای پژوهش نشان میدهد بررسی تأثیر کیفیت سایت بر میزان رضایت و وفاداری کاربران در حوزههای مختلف، مورد توجه بوده است. اما در حوزة سایتهای کتابخانهای سایر پژوهشها اغلب به ارزیابی وبسایتهای کتابخانهای پرداختهاند. «فرجپهلو و صابری» در پژوهش خود به نیازهای کاربران توجه کردهاند. در حوزة وبسایتهای کتابخانههای عمومی نیز، پژوهشی در این زمینه یافت نشد. بنابراین، پژوهش حاضر درصدد است به منظور رفع این خلأ، بر مبنای بررسی نظرهای کاربران، سایتهای کتابخانههای عمومی را بررسی کند.
25
روششناسی پژوهش
26
پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و بر اساس جمعآوری دادههای مورد نظر، در زمرة پژوهشهای توصیفی ـ پیمایشی از نوع همبستگی قرار میگیرد. این پژوهش در دو بخش انجام شده است. در بخش نخست که به روش تحلیل محتوای کمّی انجام گرفته، هدف شناسایی عوامل مؤثر بر رضایت الکترونیکی، وفاداری و تبلیغات توصیهای از سوی کاربران سایتهای کتابخانههای عمومی وتهیة چارچوب نظری است. در مدل تحلیلی پژوهش، متغیر کیفیت طراحی وبسایت به عنوان متغیّر مستقل(برونزا) و متغیرهای کیفیت اطلاعات درک شده، لذت بردن از وبسایت، رضایت، اعتماد، وفاداری و تبلیغات توصیهای الکترونیکی به عنوان متغیرهای وابسته (درونزا) شناسایی شدند. همین متغیرها به صورت گویههای مناسب در پرسشنامة پژوهش مورد آزمون قرار گرفت. هدف بخش دوم پژوهش که به روش توصیفی ـ پیمایشی انجام شد، تعیین میزان اهمیت هر یک از عوامل شناسایی شده در مدل، به صورت مطالعة موردی در کاربران استفاده کننده از وبسایتهای کتابخانههای عمومی بود. در این پژوهش برای بررسی مشخصات جمعیتشناسی از روشهای آمار توصیفی و از روش تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی و مدلسازی معادلات ساختاری (SEM) با استفاده از نرمافزار OMAS برای تحلیل عاملی تأییدی و تحلیل مسیر و نیز آزمون فرضیههای پژوهش استفاده شده است.
27
جامعة آماری این بخش از پژوهش شامل کلیة کسانی است که حداقل سابقة یک بار بازدید از وبسایتهای کتابخانههای عمومی را داشتهاند. لیکن، از آنجا که جمعآوری اطلاعات ازکلیة افراد جامعة آماری هم به لحاظ زمان، هزینه و سایر امکانات مورد نیاز مقدور نبود، نمونهای از جامعه آماری در دسترس انتخاب شد. «گارور و منتزر»[6] (1999)و «هولتر»[7] (1983) مطرح کردهاند که نمونة آماری مناسب برای معادلات ساختاری 200 نفر است (هوه[8] ،2008). در این تحقیق نیز نمونة آماری 200 نفر در نظر گرفته شد. لذا تعداد 200 نفراز مراجعهکنندگان به کتابخانههای عمومی شهر مشهد که سابقة بازدید از وبسایتهای کتابخانههای عمومی را داشتند، به صورت تصادفی انتخاب و پرسشنامهها برای پاسخدهی به آنان ارائه شد. ابزار این بخش پژوهش، پرسشنامة محقق ساخته با 25 سؤال بسته در طیف لیکرت بود. برای سنجش روایی سؤالها از اعتبار عاملی استفاده شده است. اعتبار عاملی صورتی از سازه است که از طریق تحلیل عاملی به دست میآید. چنان که درجدول 2 نشان داده شده است، مقدار بارهای عاملی همة متغیرها بالاتر از 5/0 است که نشان میدهد همة سؤالها و متغیرها به درستی بارگذاری شدهاند و همبستگی خوبی با متغیرهای مربوط دارند و درنهایت معناداربودن مدل مورد تأیید است. برای سنجش پایایی پرسشنامه، در یک مرحله پایلوت در اختیار 30 نفر از افراد جامعة پژوهش قرار گرفت. ضریب آلفای کرونباخ (مطابق جدول 2) برای همة متغیرهای پرسشنامه، بالاتر از 7/0 محاسبه شد که نشاندهندة پایایی مطلوب پرسشنامه است. پس از جمعآوری، پرسشنامههایی که به صورت مخدوش تکمیل شده یا دارای سؤالهای بدون پاسخ زیاد بودند، از نمونه کنار گذاشته شد. تعداد 190 پرسشنامة دارای شرایط مناسب باقی ماند. از تعداد 190نفر جامعة پژوهش، حدود 47 % مرد و بقیه زن بودند. تحصیلات 32 % آنان کارشناسی، 32 % فوق دیپلم، 15 % تحصیلات تکمیلی و بقیه کمتر از دیپلم بود. میانگین سن آنان 18 سال با انحراف معیار 7 بود.
28
جدول1. ابعاد و شاخصهای شناسایی شده دربارة کیفیت ساختاری و محتوایی وبسایتها براساس ادبیات پژوهش
29
عامل کلیدی
30
شاخصهای استخراج شده
31
بار عاملی
32
منابع پژوهش
33
آلفای پیشآزمون
34
ویژگیهای ساختاریو محتوایی
35
سهولت بازیابی صفحة خانگی مورد نظر توسط موتورهای
36
جستجوی عمومی مانند گوگل
37
(قاسمی و همکاران،1391)
38
وجود نرمافزار کتابخانهای مناسب برای جستجوی منابع
39
فرجپهلو و صابری(1389)
40
تعامل با کاربر(وجود گزینه کمک، سفارشیسازی)
41
رودگر،نگاش و سوک ،2005،
42
ویژگیهای تخصصی(خدمات اشاعة گزینشی اطلاعات، کتابشناسی موضوعی، اصطلاحنامه، میز مرجع مجازی
43
(فرج پهلو و صابری،1387)
44
(قاسمی و همکاران،1391)
45
املا و دستور زبان صحیح، خوانا بودن متن
46
(قاسمی و همکاران،1391)
47
معرفی کتابخانه: تاریخچه، خدمات و بخشهای کتابخانه
48
(فرجپهلو و صابری،1387)
49
استفاده از شماره تماسهای مناسب
50
جییونگ، بییونگو و جان، (2009)
51
ارائه پیوندهای مفید
52
فرج پهلو و صابری (1387)
53
اطلاعات درک شده
54
مفیدبودن اطلاعات
55
رودگر،نگاش و سوک ،2005
56
ارائه آخرین اخبار مربوط به کتاب و کتابخوانی
57
ونگ و استرانگ، (1996)
58
متناسب بودن اطلاعات با نیازهای کاربران
59
ونگ و استرانگ، (1996)
60
طبقهبندی و تفکیک مناسب اخبار و اطلاعات
61
یانگ و هیونجو جییونگ، بییونگو و جان، (2009)
62
سودمندی درک شده
63
قابلیتهای کاربردی سایت: عضویت، تمدید کتاب، جستجوی کتاب
64
ترکزاده ،موسی خانی
65
در دسترس بودن شبانهروزی سایت
66
فرجپهلو وصابری (1387)
67
دستیابی به اطلاعات و منابع دلخواه و عدم نیاز به مراجعه حضوری به کتابخانه
68
قاسمی، طهماسبی لیمونی، رجبی (1391)
69
رضایت الکترونیکی
70
انتخاب هوشیارانه وبسایت
71
هسو، 2008
72
برآورده شدن نسبی انتظارها با مراجعه به وبسایت
73
رودگر،نگاش و سوک (2005)
74
رضایت از خدمات آنلاین ارائه شده در وبسایت
75
جییونگ، بییونگو و جان، (2009)
76
رضایت از رنگ زمینه، تصویر زمینه، لوگو، تصاویر و فونتهای به کاررفته در وبسایت
77
فرجپهلو و صابری، 1387)
78
(قاسمی و همکاران (1391)
79
وفاداری الکترونیکی
80
نگرش مناسب مشتری نسبت به خدمات آنلاین
81
قاسمی، طهماسبی لیمونی، رجبی (1391). نوشین فرد و نیکزاد (1388)
82
قصد ادامه دادن به استفاده از وبسایت
83
جییونگ، بییونگو و جان، (2009)
84
عدم تغییر وبسایت مورد نظر
85
جییونگ، بییونگو و جان، (2009)
86
تبلیغات توصیهای
87
توصیة وبسایت به دیگران
88
جیبونگ و همکاران (2009)
89
توصیه وبسایت به دوست نزدیک
90
جیبونگ و همکاران (2009)
91
بیان مزایای وبسایت نزد دیگران
92
جیبونگ و همکاران (2009)
93
مدل و چارچوب مفهومی تحقیق
94
مدل مفهومی این تحقیق بر اساس مبانی نظری تحقیق و استفاده از مدلهای مفهومیِ تحقیقات مشابه، طراحی شده است. این مدل در شکل 1 نشان داده شده است.
95
96
فرضیههای پژوهش
97
بر اساس مدل مفهومی پژوهش (شکل1) فرضیههای پژوهش به شرح زیر تدوین گردید:
98
فرضیة اصلی
99
کیفیت طراحی وبسایت کتابخانههای عمومی بر افزایش وفاداری کاربران تأثیر مثبت دارد.
100
بر اساس مدل مفهومی پژوهش (شکل1)، فرضیههای فرعی پژوهش به شرح زیر تدوین شد:
101
H1 : کیفیت طراحی وبسایت بر کیفیت درک شدة اطلاعات اثر مثبت دارد.
102
:H2 کیفیت طراحی وبسایت بر سودمندی درک شدة کاربر اثر مثبت دارد.
103
H3: سودمندی درک شدة سایت بر رضایت الکترونیکی اثر مثبت دارد.
104
H4 : سودمندی درک شدة سایت بر وفاداری الکترونیکی اثر مثبت دارد.
105
H5 : رضایت الکترونیکی بر وفاداری الکترونیکی اثر مثبت دارد.
106
H6 : رضایت الکترونیکی بر تبلیغات توصیهای الکترونیکی اثر مثبت دارد.
107
H7 : وفاداری الکترونیکی بر تبلیغات توصیهای الکترونیکی اثر مثبت دارد.
108
تحلیل دادهها با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی
109
بنا بر نتایج حاصل از تحلیل عاملی اکتشافی، 24 متغیّر (شاخص) شناساییشده برای ابعاد مختلف تحقیق (کیفیت ساختاری و محتوایی سایت، کیفیت درک شده اطلاعات، سودمندی درک شده، رضایت الکترونیکی، وفاداری الکترونیکی و تبلیغات توصیهای الکترونیکی) را میتوان بر روی شش عامل (متغیّر مکنون) بارگذاری نمود که در مجموع قادر به تبیین بیش از 72 % واریانس شاخصها (سؤالها)ی در نظر گرفته شده، هستند. شاخص KMO برابر با 794/0 و مقدار معناداری آزمون بارتلت 000/0 شده است که هر دو نشاندهندة مناسب بودن دادههای جمعآوری شده برای انجام تحلیل عاملی اکتشافی است. از طرف دیگر، نتایج تحلیل عاملی تأییدی که با استفاده از مدلسازی معادلات ساختاری و با کمک نرمافزار Amos انجام شد، معناداری روابط میان هر یک از شش عامل (متغیر مکنون) شناساییشده با شاخصهای خود را تأیید کرد، زیرا نخست، کلیة مقادیر معناداری (sig) برای مدل کوچکتر از سطح خطای پژوهش (05/0) هستند و دوم آنکه بارهای عاملی استانداردشده (نشانداده شده در شکل 2) دارای مقادیر بزرگی هستند که نشاندهندة تواناییِ بالای شاخصها (سؤالهای پرسشنامه) در تبیین ابعاد مربوط (در مدل اندازهگیری یا همان مدل تحلیل عاملی تأییدی) و وجود روابط کافی بین متغیرهای مکنون با شاخصهای مربوط هستند. همچنین، شاخصهای برازش مدل نیز در وضعیت خوبی قرار دارند. از جملة این شاخصها نسبت کیدو بر درجات آزادی () است که برای این مدل 98/2 شده که کمتر از مقدار مجاز 3 و مقدار میانگین مجذور خطاها (RMSEA) برابر با مقدار 075/0 شده که کمتر از مقدار حداکثر مجاز 08/0 است. مقدار مطلوب، شاخص خوبیِ تناسب برازش (GFI) و تعدیلیافتة آن (AGFI) باید بیشتر از 9/0 باشد که در این مدل مقدار GFI 91/0 و AGFI نیز92/0 است.
110
شکل
111
بنا بر نتایج به دست آمده، مدل تحلیلِ عاملیِ تأییدی در برازش به دادهها مناسب تشخیص داده شد. برازش این مدل از این جهت که تمام مدلهای ساختاریِ امکانپذیر متغیرهای پنهان در داخل مدل مفروض آشیانهای شدهاند، بسیار مهم است. به دست آوردن برازش ضعیف در این مرحله، نشان میدهد که لازم است مدلِ اندازهگیری پالایش و مانع بررسی مدل ساختاری با متغیر پنهان گردد (صادقپور و مرادی، 1389: 242). لذا در این مرحله، مدل ساختاریای بررسی میشود که بر اساس فرضیههای پژوهش شکل گرفته است. این مدل در شکل 3 به نمایش درآمده است.
112
پس از برازش دادهها به مدل ساختاری فوق، شاخصهای برازش نشاندهندة مناسبت کافی این مدل است. نسبت کیدو بر درجات آزادی () برابر با 45/2 شده که کمتر از مقدار مجاز 3 و مقدار میانگین مجذور خطاها (RMSEA) برابر با مقدار 079/ و0 کمتر از مقدار حداکثر مجاز 08/0 است. مقدار مطلوب شاخص خوبی تناسب برازش (GFI) و تعدیلیافتة آن (AGFI) به ترتیب برابر با 92/0 و 93/0 گردیده که بیشتر از مقدار مطلوب 9/0 است. نتایج حاصل از مدل ساختاری پژوهش و ضریبهای متناظر با فرضیههای مربوط همراه با مقدار معناداری آنها، در جدول شماره 2 ارائه شده است.
113
جدول2. نتایج مدل ساختاری تحقیق در حالت تخمین استاندارد
114
فرضیه مربوط
115
مقدار ضریب
116
کیفیت محتوایی و ساختاری وبسایت
117
کیفیت درک شده اطلاعات
118
کیفیت محتوایی و ساختاری وبسایت
119
سودمندی درکشده سایت
120
سودمندی درکشده سایت
121
رضایت الکترونیکی
122
سودمندی درکشده سایت
123
وفاداری الکترونیکی
124
رضایت الکترونیکی
125
وفاداری الکترونیکی
126
کیفیت درکشده اطلاعات
127
رضایت الکترونیکی
128
رضایت الکترونیکی
129
تبلیغات توصیهای الکترونیکی
130
وفاداری الکترونیکی
131
تبلیغات توصیهای الکترونیکی
132
کیفیت طراحی وب
133
وفاداری الکترونیکی
134
* ضریب از نوع غیرمستقیم است.
135
مطابق با جدول 2 مشاهده میشود که برای کلیة ضریبهای حاضر در آن 05/0sig< و بنابراین همگی آنها در سطح اطمینان 95 % معنادار هستند. ضریب بین کیفیت طراحی وب و وفاداری الکترونیکی از نوع غیرمستقیم است و برای محاسبة نتایج آن از روش خودگردانسازی[9] موجود در نرمافزار Amos به منظور بررسی معناداری ضریبهای غیرمستقیم (با تعداد تکرار 500) استفاده شده است. این روش از توان[10] بیشتری نسبت به آزمون سوبل[11] در ارزیابی اثرهای غیرمستقیم برخوردار است (پریچر و هیس، 2008). بنابراین، طبق نتایج حاصل از مدل تحقیق، تمامی فرضیههای H1 تا H8 و همچنین فرضیة اصلی، در سطح اطمینان 95 % پذیرفته میشوند.
136
بحث و نتیجهگیری
137
این پژوهش منجر به دستیابی، دستهبندی و تعیین عوامل مؤثر بر وفاداری و رضایت الکترونیکی کاربران وبسایتهای کتابخانههای عمومی در قالب مدل گردید. بنا بر نتایج به دست آمده، مدل تحلیل عاملی تأییدی در برازش به دادهها، مناسب تشخیص داده شد. شاخصهای ارائه شده و مقایسة آن با مقدار مطلوب برای یک مدل برازشیافته، نشان از برازش مناسب مدل دارد. اگرچه برازش مدل ساختاری مدل را تأیید میکند، نمیتوان ادعا کرد که مدل ارائه شده تنها مدل معتبر است. بیشترین میزان همبستگی میان متغیرهای «رضایت الکترونیکی» و «سودمندی درک شده از وبسایت» و کمترین میزان همبستگی میان متغیرهای «کیفیت ساختاری و محتوایی وبسایت» و «کیفیت درک شده از اطلاعات» است. بنابراین، میتوان نتیجه گرفت که کیفیت ساختاری و محتوایی وبسایتهای کتابخانههای عمومی، بر کیفیت درک شده و سودمندی درک شده اثر مستقیم و معناداری دارد. نتیجه پژوهش «یانگ و هییونجو» (2011) نیز همبستگی بالای این عوامل را تأیید میکند. نتایج برازش مدل ساختاری نشان داد. وفاداری الکترونیکی بر تبلیغات توصیهای الکترونیکی اثر مستقیم و معناداری دارد که این رابطه نیز در پژوهش «موسی خانی و ترکزاده» مورد تأیید قرار گرفت. بالاترین ضریب همبستگی این رابطه برابر 742/0مربوط به دو متغیر «کیفیت درک شده از اطلاعات» و «سودمندی درک شده» است. ضریبهای همبستگی همگی در سطح بالایی هستند. از نتایج جدول تحلیل همبستگی میان متغیرها میتوان نتیجه گرفت که هر گونه بهبودی در هر یک از متغیرهای مدل، سبب بهبود در سایر متغیرها میشود.
138