unavailable
unavailable
هدف این پژوهش، تعیین میزان تأخیر انتشار مجلههای علمی ایران در حوزههای ششگانه در طی سالهای مورد نظر و شناسایی دلایل این تأخیر و ارائه پیشنهادهای عملی برای انتشار به موقع مجلههای علمی است. روش پژوهش، پیمایشی و توصیفی بوده است. دادهها با مراجعه به کتابخانه آستان قدس رضوی (بخش نشریات) و برخی از پایگاههای اطلاعاتی و سایت کمیسیون نشریههای علمی کشور و سایت magiran جمعآوری شد. یافتههای حاصل از پژوهش نشان داد از 422 عنوان مجله علمی، 291 عنوان یعنی حدود 69% از مجلات با تأخیر منتشر میشوند. از این تعداد 3/21% از مجلهها فقط یک شماره و 27% بیش از سه شماره تأخیر دارند. همچنین، نتایج حاکی از آن است که بیشترین میزان تأخیر انتشار مجلهها به ترتیب در حوزههای کشاورزی، علوم انسانی، علوم پایه، و کمترین میزان تأخیر به ترتیب در حوزههای علوم پزشکی، مهندسی و هنر بوده است. در این مقاله، مهمترین علل تأخیر انتشار مجلههای علمی بررسی و برای بهبود وضعیت مجلههای علمی، راهکارهایی ارائه گردیده است.
با ظهور فناوریهای اطلاعاتی بویژه اینترنت، پدیدة دستبرد علمی- آگاهانه یا ناآگاهانه- رو به افزایش است. اهمیت این پدیده و تأثیرات نامطلوب آن در پیشبرد دانش، باعث شده جوامع علمی بویژه در کشورهای پیشرفته توجه روزافزونی به آن داشته باشند؛ به طوری که روز به روز شاهد تدابیر و راهکارهایی برای پیشگیری یا مقابله با آن هستیم. از جمله این راهکارها تلاش برای خودکارسازی روشهای کشف دستبرد علمی و همچنین وضع مجازاتهایی برای متخلفان است. از آنجا که بسیاری از دستبردهای ادبی ناآگاهانه و به دلیل آشنا نبودن با مصداقها و تعریفهای آن روی میدهد، مقاله حاضر بر آن است تا به معرفی دستبرد علمی و انواع آن بپردازد. علاوه بر این، تجربههای کشورهای جهان در اعمال اقدامهای پیشگیرانه، راهکارهای کشف و مجازاتها بررسی خواهد شد. امید میرود این مقاله گامی هر چند اندک در جهت آشنایی بیشتر جامعة علمی با این پدیده و جلب توجه صاحبنظران کشور برای ایجاد راهکارهایی برای جلوگیری از آن بردارد.
به منظور بررسی عوامل مؤثر بر میزان رضایت کاربران از کتابخانة دانشکدة روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران، تعداد 107 نفر از کاربران (معادل 10% کل دانشجویان و اعضای هیئت علمی) به شیوة نمونهگیری در دسترس انتخاب و از آنان خواسته شد پرسشنامة رضایت کاربران از کتابخانه را تکمیل کنند. یافته ها نشان داد متغیرهای کفایت مجموعه کتابخانه و چگونگی ارائة خدمات، بهترین پیشبینی کنندههای رضایت کاربران از کتابخانه هستند و در مجموع43/0 واریانس رضایت از کتابخانه را تبیین میکنند (01/0 p<). سایر متغیرهای پژوهش یعنی، چگونگی مساعدت کتابداران، مقررات کتابخانه، و فضا و تجهیزات، به تنهایی قادر به پیش بینی سهم معناداری از میزان رضایت کاربران بودند، اما زمانی که با متغیرهای کفایت مجموعه کتابخانه و چگونگی ارائة خدمات وارد معادله میشدند، سهم معناداری به توانایی پیش بینی اضافه نکردند. همچنین، دسترسی به منابع، سهم معناداری در پیشبینی رضایت کاربران نداشت. نتایج به تفصیل در مقاله ارائه شده است.
هدف این پژوهش، بررسی نیازهای مراجعان به کتابخانههای عمومی در مورد نشریههای ادواری است. ابزار گردآوری دادهها دو پرسشنامه محقق ساخته مبتنی بر پرسشنامههای به کار رفته در پژوهشهای مشابه است. پرسشنامه اول را 800 نفر از مراجعان بودند که در مردادماه 1388 به کتابخانههای عمومی مراجعه و پرسشنامه را تکمیل کردهاند. پرسشنامه دوم را کتابداران کتابخانههای عمومی تکمیل کردند. یافتههای پژوهش نشان داد بین نشریههای انتخابی ارسالی بر حسب درجه کتابخانه و علاقه و نیازهای مراجعان تفاوتهای فراوانی وجود دارد. چنانچه تصمیمگیران دربارة نشریههای ادواری خاص کتابخانههای عمومی، شیوة کنونی مجموعهسازی نشریهها را ادامه دهند، مقادیر زیادی از بودجه خود را صرف خرید موادی میکنند که مورد توجّه مخاطبان نیست. به نظر کتابداران و مراجعان، ده عنوان نشریه (حدود 60%) در بالای سیاهه پیشنهادی هر دو گروه قرار دارد. این عنوانها عبارتند از: اطلاعات هفتگی، خانواده، خانواده سبز، راه زندگی، روزهای زندگی، سرآشپز، کامپیوتر، کودکان و مادران، موفقیت، هنر آشپزی. اشتراک این نشریهها گامی همسو با خواست مراجعان است.
در پژوهش حاضر، با استفاده از روش کتابسنجی، وضعیت کلی کتابهای ترجمه شده بر اساس متغیرهایی نظیر موضوع، زبان، نویسنده، کشور محل نشر، نوع فعالیت وجنسیت مترجمان و فعالیتهای ناشران داخلی در رشته کتابداری و اطلاعرسانی در سطح کشور بررسی شده است. نتایج حاصل از پژوهش نشان میدهد بیشترین کتابهای ترجمه شده در رشته کتابداری واطلاعرسانی درحوزه موضوعی کلیات صورت گرفته است. 7/23% کتابهای تجدید چاپ شده و 4/60% آثار ترجمه شده حاصل فعالیت فردی است. حدود 7/94% کتابها از زبان انگلیسی ترجمه شدهاند و 8/78% کتابهای ترجمه شده به کشورهای آمریکا و انگلیس تعلق داشته است.
هدف پژوهش حاضر، تحلیل پیوند وبسایتهای دانشگاهی ایران و تعیین ویژگیهای شبکه همپیوندی و میانپیوندی آنهاست. روش به کار رفته در این پژوهش، تحلیل پیوندهاست که یکی از روشهای وبسنجی است. جامعه پژوهش حاضر، 43 وبسایت دانشگاههای تحت وزارت علوم، تحقیقات و فناوری است که در «فهرست 100 سازمان برتر ایران در پایگاه «Web of Science (WOS)» آمدهاند. این وبسایتها در یک دورة زمانی یک ماهه با استفاده از موتور کاوش آلتاویستا بازیابی و به منظور تحلیل پیوندهای آنها بر روی رایانه شخصی بارگذاری گردید. پیوندهای دریافتی، پیوندهای کل، خودپیوندیها، همپیوندیها و میانپیوندیهای این وبسایتها به منظور تعیین میزان رؤیت، تأثیرگذاری و همکاری آنها در سطح ملی و بینالمللی در محیط وب، تحلیل گردید. برای تجزیه و تحلیل دادهها، از نرمافزار Excel و بخش دستهبندی خوشهای و تحلیل چند متغیره نرمافزار SPSS نسخه 16 استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد وبسایتهای دانشگاههای صنعتی شریف، تهران، علم و صنعت ایران، امیرکبیر، فردوسی مشهد و دیگر دانشگاههای مستقر در شهرهای بزرگ و دانشگاههای رتبه برتر از نظر تعداد مقالههای ISI، در مقیاسهای وبسنجی این پژوهش رتبههای برتر را کسب کردهاند که در مورد ضریبهای تأثیرگذاری وب، این نتیجه کاملاً برعکس است. همچنین، تفاوت بسیار کمی از نظر مقادیر عوامل تأثیرگذاری و دادههای پیوندی وبسایتها در بین موتورهای کاوش آلتاویستا، آل دوب و یاهو دیده شد. بررسی الگوی پیوند وبسایتها از نظر نوع سایت نشان داد دامنههای ir، ac.ir و com بیشترین میزان پیوند را به وبسایتهای دانشگاهی ایران داشتهاند. دستهبندی خوشهای، وبسایتهای دانشگاهی را در 5 خوشه و تحلیل متغیره در 4 دسته به صورت همپیوند نشان داد. نتایج نشان داد تعداد صفحههای وبسایت، تعداد صفحههای PDF با محتوای علمی و تعداد مقالههای ISI و بعضی از عوامل اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، زبانی، اقتصادی، پژوهشی و ... میتواند بر میزان رؤیت وبسایتهای دانشگاهی ایران در وب تأثیرگذار باشد.
رتبهبندی وبومتریک متشکل از یک پایگاه داده شامل پانزده هزار دانشگاه و بیش از پنج هزار مرکز تحقیقاتی است. چهار هزار دانشگاه اول در رتبهبندی مشخص شده و دانشگاههای دیگر نیز در رتبهبندیهای محلی و جزئیتر آمدهاست. در این روش رتبهبندی مؤسسات آموزش عالی و مراکز تحقیقاتی کشورهای در حال توسعه، با قرار دادن دستاوردهای علمی خود بر روی اینترنت، میتوانند وضعیت بهتری پیدا کنند، زیرا ممکن است نسبت به دانشگاههای تراز اول دنیا بسیار فاصله داشته باشند. شاخصهای وبومتریک به این دلیل به وجود آمدهاند که میزان توجه مؤسسهها را به نشر اینترنتی نشان دهند. بنابراین، دانشگاههای با کیفیت آموزشی بالا ممکن است به دلیل تمایل نداشتن به سیاستهای انتشار اینترنتی، رتبة مورد انتظار خود را در این نوع رتبهبندی، به دست نیاورند. هدف پژهش حاضر، رتبهبندی شاخصهای مقیاس وبومتریک در دانشگاههای تهران، اصفهان، تربیت مدرس، الزهرا، مازندران، گیلان، یزد، اراک و رازی است. برای انجام این پژوهش توصیفی، مقطعی و کاربردی از پرسشنامه استفاده شد که پس از سنجش روایی و پایایی بر اساس نمونهگیری طبقهبندی شده، سهمیهای بین 355 نفر از اعضای هیئت علمی دانشگاههای منتخب یاد شده توزیع گردید. دادههای پژوهش با استفاده از نرمافزار SPSS16 تجزیه و تحلیل شده است.
افزایش روزافزون هزینة نشریههای چاپی از یکسو، لزوم دسترسیِ به موقع به آنها، و تکمیل آرشیو نشریهها از سوی دیگر، کتابخانهها را به سمت انتخاب کارگزاری سوق میدهد که بتواند نشریهها را در کوتاهترین زمان ممکن و با قیمت مناسب تهیه کند. انتخاب کارگزار مناسب، چالشی است که بسیاری از کتابخانهها با آن روبرو هستند. هدف پژوهش حاضر، بررسی عملکرد کارگزاران نشریههای ادواری چاپی لاتین در سطح کشوراز دیدگاه کارشناسان سفارشهای کتابخانههای دانشگاهی وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، براساس ملاکهای کیفیت خدمات، میزان انعطافپذیری، سرعت عمل و توانایی کارگزاران در تهیه نشریههاست. پژوهش حاضر به روش پیمایشی بوده و گردآوری دادهها به کمک پرسشنامه صورت گرفته است. تجزیه و تحلیل دادهها به شیوة توصیفی و تحلیلی و به کمک بستة نرمافزاری علوم اجتماعی (SPSS)انجام شد. نتایج حاصل نشان داد کارگزاران به لحاظ ملاکهای مورد بررسی اختلاف معناداری با هم دارند و در چند گروه مختلف قرار گرفتند.
از دهة 1960، فناوریهای اطلاعاتی بتدریج کتابخانهها و مراکز اطلاعرسانی را به طور گستردهای تحت تأثیر قرار داد تا جایی که شکل و نحوه ارائه خدمات کتابخانه ها را به سمت روشهای جایگزین و خود خدمت رهنمون ساخت. فناوریهای وب پایة جدیدترین مجرای ارائه خدمات در کتابخانهها بویژه کتابخانههای دانشگاهی شمرده میشود که شامل خدمات متنوعی از قبیل پایگاههای دسترسی به مجلهها، فهرست پیوسته، منابع اطلاعاتی، خدمات مرجع الکترونیکی و ... است. در حال حاضر، بسیاری از کتابخانههای دانشگاهی این خدمات را برای کاربران خود مهیا میسازند، لیکن تا زمانی که کاربران اینگونه خدمات را نپذیرند، کتابخانهها نمیتوانند به هدفهای خود از طراحی و هزینه کرد این فناوریها و نتایج گسترده و مفید آن دست یابند. مقاله حاضر میکوشد با رویکردی متن پژوهانه با بررسی متون مرتبط پژوهشی و مروری، نظریههای پذیرش فناوری قابل کاربرد برای ارزیابی خدمات الکترونیکی در کتابخانهها را شناسایی و تحلیل کند، با این امید که ابزارهای سودمندی برای مطالعه میزان پذیرش نظامهای فناورانه و پیشبینی رفتار کاربران کتابخانهها در اختیار پژوهشگران قرار گیرد. انتظار می رود بتوان با استفاده از تحلیل ارائه شده، زمینه مطالعاتی و پژوهشی گستردهتری را برای انجام کارهای تحقیقاتی جدیتر فراهم ساخت.
نتایج تحقیقات پیشین پژوهشگران حاضر بر روی ویژگیهای محتوایی (پشوتنیزاده، 1388) و ساختاری مهم برای قرارگیری در وبسایت مخصوص نوجوانان 12ـ14 ساله ایرانی (پشوتنیزاده، 1386) نشان داد از نظر نوجوانان 12ـ14 ساله و صاحبنظران ایرانی، 53 ویژگی محتوایی و 27 ویژگی ساختاری برای قرارگرفتن در وبسایت مخصوص نوجوانان 12ـ14 ساله ایرانی مهم ارزیابی شدهاند. با مشخص شدن این ویژگیها، اکنون سؤال دیگری مطرح میشود و آن این است که «الگوی بهینه برای طراحی وبسایتی مخصوص نوجوانان 12ـ14 ساله ایرانی کدام است؟» برای پاسخ به این پرسش، در پژوهش حاضر 5 مرحله مختلف طی و در نهایت تصویر پیشنهادی این وبسایت به نمایش گذاشته شده است.
ملزومات کارکردی دادههای مستند (فراد)الگوی مفهومی رابطه، موجودیتی است که توسط ایفلا به وجود آمد تا بین دادههای ذخیره شده در پیشینههای مستند کتابخانه با نیازهای کاربران این پیشینهها پیوند ایجاد کند. این الگو، جزئی از الگوی دیگر ایفلا یعنی ملزومات کاربردی پیشینههای کتابشناختی (FRBR) است. فراد، موجودیتها و توزیعهای خاص مهار مستند در پیشینهها را به FRBR میافزاید و آن را تکمیل میکند. چارچوب مفهومی و پیشبینیهایی که برای آینده آن صورت گرفته، چهار هدف عمده را برای آن در نظر گرفته است. این چهار هدف عمده که خواستههای کتابداران و کاربران کتابخانه را پوشش میدهند، عبارتند از: یافتن، تشخیص، متنگذاری و توجیه. هدف اولیه این الگوی مفهومی، تهیه چارچوبی تحلیلی برای بررسی ملزومات کارکردی پیشینههای مستند و اشتراک بینالمللی دادههای مستند است. به عبارت دیگر، این الگوی مفهومی ایجاد شده تا: · مبنایی روشن و محکم برای پیوند دادههای ذخیره شده در پیشینههای مستند با نیازهای کاربران آن پیشینهها ایجاد کند · به ارزیابی امکان اشتراک بینالمللی و استفاده از دادههای مستند در درون کتابخانه و خارج از آن کمک نماید در این پژوهش، ضمن تشریح کامل الگوی فراد، کاربردها و کارکردهای آن در حوزه کتابداری و اطلاعرسانی بررسی خواهد شد. همچنین، لزوم استفاده از این الگو در ذخیره و بازیابی اطلاعات به منظور افزایش کارایی نظامهای بازیابی اطلاعات تحلیل میشود.
هدف از پژوهش حاضر، تعیین مؤلفههای اصلی و رئوس مطالب به منظور تدوین خطمشی مدیریت منابع الکترونیکی برای کتابخانههای مرکزی دانشگاههای دولتی ایران است. نوع پژوهش کیفی- کاربردی، و روش آن پیمایشی است. ابزار پژوهش، پرسشنامة محققساختهای است که بین مدیران 112 کتابخانه مرکزی وابسته به دانشگاههای دولتی توزیع شده است. یافتهها نشان داد از نظر مدیران مذکور، دست کم وجود 9 عامل در تدوین خطمشی مدیریت منابع الکترونیکی برای کتابخانههای مورد بررسی ضروری است و باید در آن لحاظ شود. این 9 عامل به ترتیب واریانس تبیین شده، عبارتند از: مسائل مربوط به دسترسی، مباحث فنی و تخصصی، نیازسنجی از کاربران، بیان رسالت، هدفها و مسائل مالی، اجرا و بازنگری در خطمشی، مسائل مربوط به دیجیتالسازی، معیارهای انتخاب منابع الکترونیکی، مقدمه و تعریفهای مربوط به انواع منابع الکترونیکی، و نیروی انسانی. از نتایج مهم این پژوهش میتوان به روابط درونی بین عوامل نهگانه اشاره کرد که در مدلی عینی این روابط و تأثیرگذاری دو جانبه آنها بر یکدیگر ترسیم شده است. پیشنهاد میشود تهیهکنندگان خطمشی مدیریت منابع الکترونیکی در تدوین خطمشی به این عوامل و تأثیر و تأثر آنان بر همدیگر به شکل خاص توجه کنند.