سازمان کتابخانهها، موزهها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی
کتابداری و اطلاعرسانی
1680-9637
2676-5977
19
2
2016
06
21
بررسی میزان استنساخ کتب خطی در کانون های صوفیان با استناد به نسخه های خطی کتابخانه های ایران
3
26
FA
حبیب الله
عظیمی
0000-0002-7861-2061
استادیار، گروه علم اطلاعات و دانششناسی، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جهوری اسلامی ایران، تهران، ایران.
habibazimi@yahoo.com
<strong>هدف پژوهش</strong>: هدف این پژوهش بررسی کارکرد آموزشی و کتابپردازی صوفیان بهعنوان کانونهای استنساخ در دورههای مختلف تاریخی و نحوه و میزان پراکندگی وتنوع آن مراکز وگرایش موضوعی آنهاست.<br /> <strong>روش پژوهش</strong>: این تحقیق به روش پیمایشی با رویکرد توصیفی_ تحلیلی انجام شده است؛ به این نحوکه اطلاعات اولیۀ استخراج شده از فهرستها در چکلیست درج و سپس اطلاعات مطابق با پرسشهای تحقیق دستهبندی و در جدولها ارائهشده و در آخر نتایج بهدستآمده تحلیل و بررسی گردیده است.<br /> <strong>جامعه آماری پژوهش: </strong>جامعه آماری تحقیق تعداد 300.000 نسخه خطی فهرستشده در کتابخانههای ایران منتشر شده در 34 مجلد فهرستگان نسخههای خطی ایران (فنخا) است.<br /> <strong>اصالت اثر: </strong>تاکنون دربارۀ کارکرد آموزشی مراکز مرتبط با صوفیان بهعنوان کانونهای استنساخ کتابهای خطی با استناد به نسخ خطی موجود در کتابخانههای ایران یا هر کشور دیگر، پژوهشی انجام نشده است.<br /> <strong>یافتههای پژوهش</strong>: نخست،کتابت در مراکزی با عنوان «خانقاه» وسپس «زاویه» بیشتر از مراکز دیگر صوفیان بوده و بیشتر نسخههای کتابتشده در خانقاهها مربوط به ایران و سپس مصر است. دوم، بیشترین فراوانی موضوعیِ نسخههای کتابتشده در کانونهای صوفیان، مربوط به عرفان و تصوف و سپس دیوان شعرا، فلسفه و منطق است. سوم، بیشترین فراوانی کتابت نسخههای مورد پژوهش در قرن هشتم هـ .ق و سپس در قرن نهم و کمترین آن مربوط به قرن هفتم هـ .ق است. چهارم، بیشتر نسخههای تألیفشده در کانون صوفیان در زاویهها وخانقاهها بوده است.
کانون های صوفیان,خانقاه ها,کتاب پردازی صوفیان,استنساخ نسخ خطی,کتابخانه های ایران
https://lis.aqr-libjournal.ir/article_45419.html
https://lis.aqr-libjournal.ir/article_45419_1be1dbb1b8dd8ce1bf5d47db374f8965.pdf
سازمان کتابخانهها، موزهها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی
کتابداری و اطلاعرسانی
1680-9637
2676-5977
19
2
2016
06
21
مروری بر ساختار و کاربردهای نظام های برچسب گذاری اجتماعی
27
43
FA
طاهره
جوکار
دانشجوی دکتری، گروه علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران.
tjowkar@hotmail.com
مرتضی
کوکبی
استاد، گروه علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران.
kokabi80@yahoo.com
<strong>هدف</strong>: با ظهور وب2، یکی از ابزارهایی که امکان تعامل بیشتر کاربران با نظامهای کتابخانهای را فراهم میسازد، برچسبگذاری اجتماعی است که کمتر مورد توجه قرار گرفته است. در این مقاله این ابزار وب2 از دیدگاه منابع کتابخانهای مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.<br /> <strong>روش پژوهش</strong>: این مقاله از نوع مروری است و از بررسی متون تخصصی موجود، وبسایتها و اپکهای کتابخانهای بهکارگیرنده برچسبگذاریها برای ارائه مطالب استفاده شده است.<br /> <strong>یافتهها و نتیجهگیری</strong>: امروزه در فهرستهای پیوسته عمومی (اپک) فراوانی از برچسبگذاری اجتماعی استفاده میشود. بر این اساس یک قابلیت جستجوی جدید بر مبنای برچسبهای دادهشده به منابع به اپکها اضافه میشود که به غنای بیشتر فهرستها کمک میکند. چالشهایی نیز در این مسیر وجود دارد که شامل تأثیرپذیری برچسبها از علایق، نیازها و مهارتهای کاربران، نبود کنترل، مشکلات زبانی و نگارشی و اضافهبار اطلاعاتی حاصل است.استفاده از برچسبگذاری اجتماعی در جستجوی موضوعی به معنای حذف نقش کتابدار از فرایند سازماندهی اطلاعات نیست، بلکه لازم است کتابدار متخصص بهعنوان یک ناظر عمل کند و راه را برای بالا بردن رضایت کاربران هموار سازد.
برچسب,برچسبگذاری اجتماعی,فوکسونومی,اپک,وب2
https://lis.aqr-libjournal.ir/article_45926.html
https://lis.aqr-libjournal.ir/article_45926_51f0247a4fd7f22f158fa624eccc1285.pdf
سازمان کتابخانهها، موزهها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی
کتابداری و اطلاعرسانی
1680-9637
2676-5977
19
2
2016
06
21
نیمرخ مجله های انگلیسیزبان دانشگاه تهران بر اساس معیارهای نمایهسازی پایگاههای استنادی بینالمللی
44
78
FA
علیرضا
نوروزی
0000-0003-0877-1566
دانشیار، گروه علوم اطلاعات و دانش شناسی، دانشکده مدیریت، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
noruzi@ut.ac.ir
نیلوفر
صلحجو
0000-0001-8636-1314
دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه علوم اطلاعات و دانش شناسی، دانشکده مدیریت، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
niloosolh@gmail.com
<strong>مقدمه</strong>: هدف پژوهشگران بررسی وضعیت نمایهسازی مجلههای انگلیسیزبان دانشگاه تهران در پایگاههای استنادی بینالمللی است. بنابراین، فرایند گزینش در دو پایگاه اسکاپوس و وبآفساینس به دقت بررسی شده و مجلهها بر اساس معیارهای به دست آمده اعتبارسنجی شدهاند تا نقاط ضعف مجلههای انگلیسیزبان دانشگاه تهران برای نمایهسازی در این پایگاهها مشخص شود.<br /> <strong>مواد و روشها</strong>: نوع پژوهش کاربردی و روش آن پیمایشی است و مجلهها با رویکرد توصیفی ارزیابی شدهاند. در این پژوهش برای ارزیابی مجلههای انگلیسیزبان دانشگاه تهران از روش تحلیل استنادی و روش مشاهدۀ مستقیم با ابزار سیاهۀ وارسی استفاده شده است.<br /> <strong>یافتهها</strong>: معیارهای اصلی برای استانداردسازی مجلهها به منظور نمایهسازی در پایگاههای بینالمللی در چهار قلمروِ«اطلاعات کلی» (معیارهای حداقل)، «خطّمشی»، «دسترسی برخط» و «موقعیت» طبقهبندی شدند که برای هر معیار شاخصهای قابل اندازهگیری تعیین شد. در بررسی مجلهها، با توجه به این معیارها، تا زمان اجرای پژوهش فقط دو مجله توانستند معیارهای حداقل را بهطور کامل رعایت کنند. اشکالهای اساسی مجلهها بهترتیب شامل نداشتن فرایند داوری و نوع همترازخوانی، رعایتنکردن نظم انتشاراتی، مشخصنبودن اصول اخلاقی نشر و تنوع پایین نویسندگان و هیئت تحریری مجلههاست. از جمله نقاط قوّت آنها وبگاه انگلیسی، دسترسی برخط به متن کامل مقالهها و داشتن شماره استاندارد بینالمللی را میتوان نام برد.<br /> <strong>نتیجهگیری</strong>: به طور کلی میزان رعایت شاخصهای چهار قلمروِ مورد ارزیابی مجلههای انگلیسیزبان دانشگاه تهران برای پذیرش در پایگاههای بینالمللی شصت و هفت درصد است. با مشخصشدن نقاط قوّت و ضعف مجلهها، راهکارهایی برای ناشران، سردبیران و مسئولان سیاستگذاری ارائه شده است تا بتوانند سطح انتشار خود را به معیارهای مورد نظر پایگاههای نمایهسازی بینالمللی نزدیک و امکان حضور در سطح بینالمللی را پیدا کنند.
مجله,معیارهای نمایهسازی,پایگاههای استنادی بینالمللی,دانشگاه تهران
https://lis.aqr-libjournal.ir/article_45420.html
https://lis.aqr-libjournal.ir/article_45420_8c2192cecf4206e70dd9fc2afe0d6fc1.pdf
سازمان کتابخانهها، موزهها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی
کتابداری و اطلاعرسانی
1680-9637
2676-5977
19
2
2016
06
21
اکولوژی اطلاعاتی مقوله های موضوعیِ مجلههای علم اطلاعات و دانششناسی
79
100
FA
عاطفه
زارعی
0000-0002-2457
استادیار، گروه علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشکده علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان، همدان، ایران.
atefehzarei@gmail.com
فهیمه
باب الحوائجی
دانشیار، گروه علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات ، تهران، ایران.
babalhavaeji@yahoo.com
<strong>زمینه و هدف</strong>: «اکولوژی اطلاعاتی» به تأثیر محیط بر عناصر اطلاعاتی یا تأثیر عناصر اطلاعاتی بر محیط و تعامل میان عناصر اطلاعاتی در بستر و محیط اشاره میکند. در این پژوهش از این اصطلاح بهعنوان فعلوانفعالها (واکنش) مقولههای موضوعی استفاده شده است. بنابراین، در شناسایی اکولوژی اطلاعاتی، فعلوانفعالها مقولههای موضوعیِ علم اطلاعات و دانششناسی با مقولههای موضوعی دیگر، فناوری اطلاعات و ارتباطات در سالهای 1380-1390 به تفکیک مجلههای علم اطلاعات و دانششناسی، شناسایی شده است.<br /> <strong>روش</strong><strong></strong><strong>شناسی</strong>: روش پژوهش تحلیل محتوای کمّی است که به شناسایی مقولههای موضوعی 2510 مقاله در 9 مجله علم اطلاعات و دانششناسیِ نمایهشده در پایگاه ISC پرداخته شد. ابزار گردآوری دادهها «طرح طبقهبندی مقولههای موضوعیِ علم اطلاعات و دانششناسی بود که بهوسیلۀ پنل دلفی در دو مرحله تأیید شد. روش آماری تجزیهوتجلیل دادهها برای پاسخ به سؤالهای پژوهش، فراوانی و درصد فراوانی و مشخصشدن تفاوتها، از آزمون تحلیل واریانس یکطرفه (ANOVA) استفاده شده است.<br /> <strong>یافته</strong><strong></strong><strong>ها</strong>: نتایج حاصل از دادهها نشان داد تمامی مقولههای موضوعیِ علم اطلاعات و دانششناسی با مقولههای موضوعیِ دیگر فعلوانفعال داشتهاند و فعلوانفعال مقولههای موضوعی با فناوری اطلاعات و ارتباطات سهم بیشتری را به خود اختصاص داده است. در مقابل، فعلوانفعال مقولههای موضوعی دیگر در حوزههای مختلف علوم، سهم کمتری را دربرگرفته است. همچنین نتایج دیگر تحقیق حاکی از مقایسه فعلوانفعالهای مقولههای موضوعی در فناوری اطلاعات و ارتباطات به تفکیک مجلهها نشان داد فعلوانفعال مقولههای موضوعی با فناوری اطلاعات و ارتباطات در مجلههای «کتابداری و اطلاعرسانی آستان قدس رضوی»، «پژوهشنامه مدیریت و پردازش اطلاعات»، «تحقیقات کتابداری و اطلاعرسانی دانشگاهی _ دانشگاه تهران»، «تحقیقات اطلاعرسانی و کتابخانه عمومی» و «اطلاعشناسی» در دوره زمانی دوم (1385-1390) بیشتر از دوره زمانی اول (1380-1384) است و در مجله «مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات (فصلنامه کتاب)» در دو دورۀ زمانی، فعلوانفعال مقولههای موضوعی با فناوری اطلاعات و ارتباطات بهطور یکسان وجود دارد و تفاوتی بین دو دوره زمانی وجود نداشت. همچنین دادهها نشان داد مجلههای «دانششناسی»، «پژوهشنامه کتابداری و اطلاعرسانی دانشگاه فردوسی مشهد» و «مطالعات کتابداری و علم اطلاعات» در دوره دوم زمانی متأثر از فناوری اطلاعات و ارتباطات هستند. بنابراین، نتایج نشاندهندۀ اکولوژی اطلاعات مقولههای موضوعی علم اطلاعات و دانششناسی است که تحت تأثیر محیط (بوم) خود هستند و در جهت تکامل و تداوم در محیط زیستی خود در تعامل با محیط و مسائل مختلف مرتبط، بهویژه فناوری اطلاعات و ارتباطات هستند.
اکولوژی اطلاعات,فعلوانفعالها,مقولههای موضوعی علم اطلاعات و دانششناسی,مجلههای علم اطلاعات و دانششناسی
https://lis.aqr-libjournal.ir/article_45925.html
https://lis.aqr-libjournal.ir/article_45925_dbe7f532f4c316b47f619b7aa809207b.pdf
سازمان کتابخانهها، موزهها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی
کتابداری و اطلاعرسانی
1680-9637
2676-5977
19
2
2016
06
21
بررسی آیکونهای مطلوب و نامطلوب بخش جستجوی نرمافزارهای جامع یکپارچه کتابخانه دیجیتال آذرسا، سیمرغ و نیکا از
101
119
FA
مهدیه
میرزا بیگی
استادیار، گروه علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.
mmirzabeigi@gmail.com
ساناز
رهروانی
دانشجوی دکتری، گروه علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.
sanaz.rahrovani@gmail.com
جواد
عباس پور
استادیار، گروه علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.
javad.abbaspour@gmail.com
<strong>هدف:</strong> هدف پژوهش حاضر، شناسایی تفاوت آیکونهای مطلوب و نامطلوب بخش جستجوی نرمافزارهای جامع یکپارچه کتابخانه دیجیتال آذرسا، سیمرغ و نیکا از نظر سطح آشنایی و معناداری آنهاست.<br /> <strong>روش:</strong> روش پژوهش پیمایشی است. جامعه پژوهش تمامی دانشجویان مقطع کارشناسی دانشگاه شیراز را شامل است. ابزار پژوهش متشکل از دو پرسشنامه محققساخته برای تعیین سطح مطلوبیت آیکونها و میزان آشنایی و معناداری آنهاست.<br /> <strong>نتایج:</strong> بر اساس یافتههای پژوهش، تفاوت معناداری میان آیکونهای مطلوب و نامطلوب از حیث سطح آشنایی و معناداری آنها وجود دارد؛ بهگونهای که هرچه میزان آشنایی و معناداری آیکون بیشتر شود، میزان مطلوبیت نیز افزایش مییابد و برعکس. همچنین میان آشنایی آیکونها با معناداری آنها نیز همبستگی بالایی وجود دارد؛ بهگونهای که افزایش یکی، منجر به افزایش دیگری میشود و برعکس.<br /> <strong>اصالت/ ارزش</strong>: شناسایی آیکونهای مطلوب و نامطلوب از نظر سطح آشنایی و معناداری آنها در نرمافزارها میتواند به تعیین ویژگیهای شناختی آیکونهای مطلوب و نامطلوب بینجامد و به طراحان کمک کند تا با بهکارگیری آیکونهای مطلوب که برای همگان قابل فهم است، سبب بهبود عملکرد کاربران و رضایت بیشتر آنها شوند.
آشنایی,معناداری,مطلوبیت,آیکون,نرمافزارهای کتابخانه دیجیتال,نرمافزار سیمرغ,نرمافزار آذرسا,نرمافزار نیکا
https://lis.aqr-libjournal.ir/article_45324.html
https://lis.aqr-libjournal.ir/article_45324_39e75f4b88beabba3aac073f93bff765.pdf
سازمان کتابخانهها، موزهها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی
کتابداری و اطلاعرسانی
1680-9637
2676-5977
19
2
2016
06
21
شناسایی شیوههای ترفیع و ترویج خدمات در کتابخانه مرکزی آستانقدسرضوی و نقش آنها در آشنایی مراجعان با خدمات این کتابخانه
120
145
FA
محمدرضا
نوشی
کتابدار کتابخانه مرکزی آستانقدس رضوی، مشهد، ایران.
nooshi88nooshi00@gmail.com
معصومه
تجعفری
0000-0001-6008-4427
استادیار، گروه علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.
tajafari@um.ac.ir
محسن
نوکاریزی
دانشیار، گروه علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.
mnowkarizi@um.ac.ir
<strong>هدف: </strong>پژوهش حاضر با هدف شناسایی شیوههای ترفیع و ترویج خدمات در کتابخانه مرکزی آستانقدس رضوی و نقش آنها در آشنایی مراجعان با خدمات این کتابخانه انجام شد.<br /> <strong>روش:</strong> روش پژوهش پیمایشی و ابزار گردآوری دادهها سیاهۀ وارسی و پرسشنامه محققساخته بود. این پژوهش دارای دو جامعۀ آماری بود؛ یکی کتابخانۀ مرکزی آستانقدسرضوی و وبسایت آن و دیگری، مراجعانکتابخانه مرکزیآستانقدسرضوی بودند. با استفاده از فرمول حجم نمونه کوکران، حجم نمونه تعیین شد (180 نفر) و با استفاده از روش نمونهگیری خوشهای تصادفی اعضای نمونه انتخاب شدند. تجزیهوتحلیل دادهها با کمک نرمافزار اسپیاساس صورت گرفت که در سطح توصیفی از جدولهای توزیع فراوانی، میانگین و انحراف معیار و در سطح استنباطی از آزمون کولوموگروف-اسمیرنف و آزمون تی یکنمونهای، استفاده شد.<br /> <strong>یافتهها: </strong>کتابخانه مرکزی آستانقدسرضوی بیشتر از شیوههای سنتی در مقایسه با شیوههای الکترونیکی استفاده میکند. در کل، این کتابخانه بیش از 50% کلّ شیوههای شناساییشدۀ ترفیع و ترویج خدمات را استفاده میکند. نقش شیوههای سنتی ترفیع و ترویج خدمات در آشنایی پاسخگویان با کتابخانه و خدمات آن بیش از حدّ متوسط و در مورد شیوههای الکترونیکی در حدّ متوسط بود.<br /> <strong>اصالت/ارزش: </strong>این پژوهش از پژوهشهای معدود در حوزه کتابخانههاست که منحصراً به آمیختۀ ترفیع و ترویج خدمات و آن هم از دیدگاه مراجعان کتابخانه میپردازد. یافتههای این پژوهش میتواند به مسئولان این کتابخانه در جهت آشناسازی هرچه بیشتر مراجعان با خدمات گستردۀ آن و به تبع آن استفادۀ بیشتر از این کتابخانه و در نهایت رسیدن به جایگاه واقعی آن کمک کند
بازاریابی,ترفیع وترویج خدمات,کتابخانه مرکزی آستانقدسرضوی
https://lis.aqr-libjournal.ir/article_45134.html
https://lis.aqr-libjournal.ir/article_45134_85f7a0894530848311a3811331b2d7eb.pdf