سازمان کتابخانهها، موزهها و مرکز اسناد آستان قدس رضویکتابداری و اطلاعرسانی1680-96379شماره 4 (پیاپی 36)20061222نظرسنجی از کتابداران متخصص پیرامون شیوههای سازماندهی اطلاعات در وبسایت کتابخانههای دانشگاهی گزارشی از مرحله دوم یک طرح پژوهشی53044137FAرحمت الله فتاحیدانشیار گروه کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه فردوسی مشهدمحمد حسن زادهعضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس و دانشجوی دکترای کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه فردوسی0000-0002-6175-0855Journal Article20170311<strong>با توجه به گسترش استفاده از وبسایت به عنوان یک محمل جدید اطلاعاتی در کتابخانههای دانشگاهی، لزوم سازماندهی محتوای اطلاعاتی آنها بیش از پیش آشکار شده است. </strong><strong>تحقیق حاضر به منظور مطالعه و ارزیابی شیوههای سازماندهی اطلاعات در وبسایت کتابخانههای دانشگاهی انجام شده است. در مرحله دوم این تحقیق، بر اساس نتایج مرحله اول، پرسشنامهای برای بررسی نظرهای کتابداران متخصص (کارشناسان ارشد کتابداری و اطلاعرسانی) طراحی و ارسال گردید. نتایج کلی پژوهش بیانگر آن است که در سازماندهی اطلاعات صفحه اول وب سایتها، شیوه دستهبندی بر اساس نوع خدمات بیش از سایر انواع رایج است، در حالی که برای سازماندهی سایر صفحات از شیوههای نسبتا</strong><strong>ً</strong><strong> متنوعی استفاده میشود. همچنین، شیوة الفبایی عنوان و موضوع، بیشترین کاربرد و شیوه دایرکتوری (موضوعی سلسله مراتبی) کمترین کاربرد را برای سازماندهی انواع منابع اطلاعاتی در وب سایت کتابخانههای دانشگاهی دارند. اکثریت کتابداران اعتقاد دارند باید هر یک از انواع منابع در یک صفحه مستقل ارائه و سازماندهی شود و در نمایش نوع آنها، از اصطلاحهای متعارف استفاده گردد.</strong><br /> <strong> </strong>سازمان کتابخانهها، موزهها و مرکز اسناد آستان قدس رضویکتابداری و اطلاعرسانی1680-96379شماره 4 (پیاپی 36)20061222مهندسی ارزش در کتابداری و اطلاعرسانی با تأکید بر مدیریت اطلاعات314444138FAمحسن حاجی زین العابدینیعضو هیئت علمی مرکز اطلاعات و مدارک علمی کشاورزی و دانشجوی دکترای کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه شهید چمران اهوازJournal Article20170311<strong>مهندسی ارزش، تلاشی است سازمان یافته که با هدف بررسی و تحلیل تمام فرایندهای یک فعالیت انجام میشود و به عنوان یکی از کارآمدترین و مهمترین روشهای اقتصادی در عرصه فعالیتهای بشر، شناخته شده است. مهندسی ارزش در چارچوب مدیریت پروژه، ضمن اینکه به تمام اجزای فعالیتها توجه میکند، هیچ بخشی از کار را قطعی و مسلم نمیداند. هدف مهندسی ارزش، صرف زمان کمتر برای رسیدن به مرحله بهرهبرداری بدون افزایش هزینهها یا کاهش کیفیت کار است. در حوزه کتابداری و اطلاعرسانی، محور همه فعالیتها اطلاعات است که در حال حاضر با فراوانی تولید و عرضه آن مواجه هستیم. از سوی دیگر، با محدودیتهای منابع ـ اعم از مالی، انسانی و زمانی ـ مواجهایم. لزوم بازنگری در فعالیتهای کتابداری و اطلاعرسانی با به کارگیری فنون مهندسی ارزش، علاوه بر اینکه کیفیت فرایندها و خدمات را در پی دارد، مدیریت منابع و صرفهجویی در آنها را نیز مقدور میسازد. با توجه به واقعیت انفجار اطلاعات، لازم است با بهرهگیری از مهندسی ارزش، به مهار بحران اطلاعات سرریزی (اضافه و ناخواسته) پرداخته شود. در این مقاله، ضمن معرفی و تشریح مهندسی ارزش، نقش و کارکردهای آن در فعالیتهای کتابداری و اطلاعرسانی با تأکید بر مدیریت اطلاعات، تبیین خواهد شد. </strong><br /> <strong> </strong>سازمان کتابخانهها، موزهها و مرکز اسناد آستان قدس رضویکتابداری و اطلاعرسانی1680-96379شماره 4 (پیاپی 36)20061222تأثیر فناوری اطلاعات بر فهرستگانها457244139FAسیروس علیدوستیدکترای مدیریت ـ استادیار ـ پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمی ایراننادیا حاجیعزیزیدانشجوی کارشناسی ارشد ـ دانشگاه آزاد اسلامی ـ واحد علوم و تحقیقاتJournal Article20170311<strong>کتابخانهها به دلایل گوناگونی نمیتوانند با اتکا به منابع خود به نیاز کاربرانشان پاسخ گویند. به همین دلیل، از سالها پیش به اشتراک منابع و همکاری متقابل روی آوردهاند تا بتوانند از منابع یکدیگر برای پاسخ به نیاز مراجعان خود استفاده کنند. بدین ترتیب، نیاز به فهرستگانها نیز به عنوان ابزاری برای آگاهی از محل منابع شکل گرفت، زیرا کاربران برای دسترسی مؤثر به اطلاعات در ابتدا باید از محل نگهداری منابع آن آگاهی یابند. با وجود این، با کاربردهای وسیع فناوری اطلاعات در کتابخانهها، نیاز به ابزارهایی مانند فهرستگانها مورد تردید قرار گرفت. به همین دلیل، در این مقاله، ضرورت وجود فهرستگانها در دنیای کنونی بررسی میشود. بدین منظور، ابتدا به اجمال به تأثیر فناوری اطلاعات بر کتابخانهها اشاره و لزوم تداوم اشتراک منابع بررسی میشود. در ادامه، تاریخچة فهرستگانها بیان و انواع فهرستگانها مورد بحث و بررسی قرار میگیرند. در پایان نیز تأثیر فناوری اطلاعات بر فهرستگانها و تحولات آنها تبیین و نمونههایی از فهرستگانها در عصر اطلاعات معرفی میشوند. روند توسعة فهرستگانها نشان میدهد هنوز هم نیاز مبرم طرحهای اشتراک منابع محسوب میشوند و در میان مدت کارآیی خود را حفظ خواهند کرد.</strong>
<strong> </strong>
<strong> </strong>سازمان کتابخانهها، موزهها و مرکز اسناد آستان قدس رضویکتابداری و اطلاعرسانی1680-96379شماره 4 (پیاپی 36)20061222مطالعه و نظرسنجی دربارة عملکرد و نقش انجمن کتابداری و اطلاعرسانی ایران738844140FAمحمد سوهانیان حقیقیکارشناس ارشد کتابداری و اطلاعرسانی آستان قدس رضویرحمت الله فتاحیدانشیار گروه کتابداری و اطلاعرسانی دانشگاه فردوسی مشهداسدالله آزاداستادیار گروه کتابداری و اطلاعرسانی دانشگاه فردوسی مشهدJournal Article20170311<strong>در این مقاله عملکرد و نقش انجمن کتابداری ایران از دیدگاه اعضای آن، بر مبنای چهار شاخص «هویت، انسجام، مشروعیت و مقبولیت درونی بررسی شد و مشخص گردید که انجمن در این زمینهها، موفقیت نسبی داشته است». همچنین، روشن گردید که بین آرای اعضای پیوسته، وابسته و دانشجویی دربارة عملکرد انجمن تفاوت محسوسی وجود ندارد و با بهبود عملکرد انجمن در سه شاخص نخست، مقبولیت درونی انجمن افزایش مییابد. </strong>سازمان کتابخانهها، موزهها و مرکز اسناد آستان قدس رضویکتابداری و اطلاعرسانی1680-96379شماره 4 (پیاپی 36)20061222رابطه بین میزان تماشای برنامههای تلویزیونی و استفاده از منابع اطلاعاتی غیردرسی8910844182FAعباس رضویعضو هیئت علمی دانشگاه شهید چمران اهوازمجید جعفری زادهکارشناس ارشد تکنولوژی آموزشیداریوش نوروزیعضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطباییJournal Article20170312<strong>این پژوهش به منظور بررسی رابطه موجود بین تماشای تلویزیون و استفاده از منابع اطلاعاتی غیر درسی مانند کتاب، روزنامه و مجله انجام شده است. بدین منظور، از میان کلیه دانشآموزان مدارس راهنمایی پسرانه شهر کرمان (18760=</strong><strong>N</strong><strong>) تعداد 600 دانش آموز با استفاده از روش نمونهگیری خوشهای انتخاب شدند. ابزار جمعآوری اطلاعات پرسشنامهای، محقق ساخته بود که روایی آن با استفاده از نظر 7 تن از متخصصان موضوع تعیین گردید. به منظور بررسی پایایی ابزار جمع آوری دادهها از آلفای کرانباخ استفاده شد و پایا بودن آن مورد تأیید قرار گرفت(72/0=</strong><strong>a</strong><strong>). دادههای به دست آمده با استفاده از روشهای توصیفی آماری مانند میانگین و درصد و نیز روش آماری استنباطی خی دو (مجذور کای) تجزیه و تحلیل شد. یافتههای این پژوهش نشان میدهد بین میزان تماشای تلویزیون و میزان مطالعه کتابهای غیردرسی و مطالعه روزنامه رابطهای معنادار وجود ندارد، ولی در مورد میزان تماشای تلویزیون و میزان مطالعه مجله، رابطة معناداری مشاهده شد؛ بدین ترتیب که با افزایش میزان تماشای تلویزیون توسط دانشآموزان میزان مطالعه مجله توسط آنان کاهش می یابد. </strong>
<strong> </strong>سازمان کتابخانهها، موزهها و مرکز اسناد آستان قدس رضویکتابداری و اطلاعرسانی1680-96379شماره 4 (پیاپی 36)20061222بررسی کاربرد اصول بازاریابی محصولات و خدمات کتابخانهها10912644183FAحمید علیزادهدانشجوی دوره دکتری علوم کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه فردوسی مشهدJournal Article20170312<strong>کتابخانهها برای حضور فعال در بازار پر رقابت اطلاعات، به بازنگری در شیوههای سنتی ارائه خدمات و معرفی محصولات خویش به جامعه کاربران حاضر و بالقوه، نیاز دارند. بازاریابی خدمات و محصولات کتابخانه، این آشنایی را ممکن می سازد. آمیخته بازاریابی<strong>[1]</strong> که شامل محصول، مکان، قیمت و فعالیتهای تشویقی و ترغیبی است، در محیط کتابخانه کاربردهای زیادی دارد. مدیران کتابخانههای ایران با شناخت این کاربردها می توانند گام مهمی در راستای ارتقای خدمات و جلب رضایتمندی کاربران بردارند.</strong>
<strong> </strong>
2. Marketing mixسازمان کتابخانهها، موزهها و مرکز اسناد آستان قدس رضویکتابداری و اطلاعرسانی1680-96379شماره 4 (پیاپی 36)20061222بررسی و تحلیل عناصر و ویژگیهای مطرح در رابط کاربر نرمافزار سیمرغ و تعیین میزان رضایت دانشجویان دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه فردوسی مشهد از تعامل با این نرمافزار12715044184FAمحمد زره سازکارشناس ارشد کتابداری و اطلاع رسانیرحمت الله فتاحیدانشیار گروه کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه فردوسی مشهدمحمد رضا داورپناهدانشیار گروه کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه فردوسی مشهدJournal Article20170312<strong>هدف از این تحقیق، بررسی و تحلیل عناصر و ویژگیهای مطرح در رابط کاربر نرمافزار سیمرغ و تعیین میزان رضایت کاربران (دانشجویان دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه فردوسی مشهد) از تعامل با این نرمافزار می باشد</strong><strong>.</strong><strong> از هدفهای دیگر این پژوهش، سنجش تأثیر متغیرهایی چون</strong><strong>رشته تحصیلی، مقطع تحصیلی، سواد کتابخانهای، سواد رایانهای و سابقه و میزان آشنایی با فهرست رایانهای بر رضایت کاربران می باشد. </strong>
<strong>جامعه آماری پژوهش شامل کلیة دانشجویان دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی هستند که عضو کتابخانه دانشکده می باشند.</strong><strong>از کل جامعه پژوهش که 1308 نفر بودند بر اساس فرمول کرجسی و مورگان نمونه گیری طبقه بندی انجام شد و حجم نمونه 298 نفر تعیین گردید.</strong>
<strong>یافتههای پژوهش نشان داد وضعیت مواردی چون صفحههای نمایش اطلاعات نرمافزار، واژگان و پیامهای نرمافزار، یادگیری چگونگی کار با نرمافزار، راهنمای نرمافزار و قابلیتها و امکانات نرمافزار سیمرغ از دیدگاه کاربران شرکت کننده در این پژوهش، در حد متوسط است. همچنین، دانشجویان شرکت کننده در این پژوهش در حد متوسطی از تعامل با نرمافزار سیمرغ رضایت دارند.</strong>
<strong>همچنین، بین میزان رضایت </strong><strong>دانشجویان رشتههای روانشناسی، علوم تربیتی و علوم کتابداری و اطلاع رسانی از تعامل با نرمافزار سیمرغ، تفاوتی معنادار وجود ندارد. در مقابل، بین میزان رضایت دانشجویان مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد از تعامل با نرمافزار سیمرغ تفاوتی معنادار وجود دارد و میزان رضایت دانشجویان کارشناسی بیشتر است. بین سابقه و میزان آشنایی دانشجویان با نرمافزار سیمرغ و همچنین سواد کتابخانهای با میزان رضایت آنها از تعامل با این نرمافزار، رابطهای معنادار وجود ندارد. در مقابل، رابطهای معنادار میان سواد رایانهای و میزان رضایت آنها </strong><strong>از تعامل با نرمافزار سیمرغ، وجود دارد.</strong>
<strong> </strong>سازمان کتابخانهها، موزهها و مرکز اسناد آستان قدس رضویکتابداری و اطلاعرسانی1680-96379شماره 4 (پیاپی 36)20061222بررسی رویکردهای موضوعی (زبان طبیعی و کنترلشده) در بازیابی اطلاعات از پایگاههای پیوسته کتابشناختی15116444185FAعبدالرسول جوکارعضو هیأت علمی بخش علوم کتابداری و اطلاعرسانی دانشگاه شیرازسعیده انواریکارشناس ارشد علوم کتابداری و اطلاعرسانیJournal Article20170312<strong>در این پژوهش کاربردی که با استفاده از تحلیل محتوا انجام شده است، کارایی دو رویکرد جستجوی موضوعی: زبان طبیعی و واژگان کنترل شده با استفاده از معیارهای ربط، دقت، بازیافت و ریزش کاذب، در دو پایگاه کتابشناختی پیوسته (کتابخانه کنگره و</strong><strong>اریک) مقایسه شده است. سی عنوان</strong><strong>مربوط به موضوعات کتابخانه، کتابداری و اطلاعرسانی به صورت تصادفی انتخاب شدند. برای هر عنوان راهبردهای جستجوی زبان طبیعی و کنترل شده به دست آمد. پس از انجام جستجوها و ارزیابی ربط پیشینههای حاصل، دقت، بازیافت و ریزش کاذب در دو رویکرد مذکور با هم مقایسه گردید.</strong>
<strong>نتایج نشان میدهد بازیافت رویکرد جستجوی زبان طبیعی در هر دو پایگاه بیش از رویکرد موضوعی کنترل شده می باشد. دقت رویکرد زبان طبیعی در پایگاه اریک بیش از کنترل شده میباشد اما، در فهرست پیوسته کتابخانه کنگره تفاوتی معنادار مشاهده نشد. رویکرد زبان طبیعی در پایگاه اریک ریزش کاذب کمتری به همراه داشته است، در حالی که در فهرست کتابخانه کنگره تفاوت معنادار نیست. پیشنهاد تحقیق حاضر این است که برای کسب نتایج جامع در جستجوهای موضوعی در پایگاههای کتابشناختی پیوسته، ترکیبی از دو رویکرد زبان طبیعی و کنترل شده مورد استفاده قرار گیرد. برای انجام جستجوهایی که جامعیت نتایج حاصل از آنها اهمیت چندانی ندارد و هدف، به دست آوردن تعدادی پیشینه مربوط است، رویکرد زبان طبیعی مزیت بیشتری دارد.</strong>
<strong> </strong>سازمان کتابخانهها، موزهها و مرکز اسناد آستان قدس رضویکتابداری و اطلاعرسانی1680-96379شماره 4 (پیاپی 36)20061222نقش کتابدار مرجع در بهبود وضعیت تندرستی و بهداشتی اقشار مختلف جامعه16518044186FAهادی شریف مقدممدیر گروه کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه پیام نورJournal Article20170312<strong>کتابداران مسئول گردآوری، سازماندهی و اشاعه اطلاعات میباشند. آنها وظیفه ارائه اطلاعات به افراد مختلف جامعه را بر عهده دارند، بنابراین باید ویژگیهای فرهنگی، اجتماعی، زبانشناسی، آموزشی و... اجتماعات و طبقات مختلف اجتماعی را بشناسند. کتابداران باید در آموزشهای عمومی جامعه نیز شرکت کنند. برای مثال، تهیه اطلاعات مربوط به تندرستی، سلامتی و بهداشت افراد جامعه، از جمله وظایف مهم کتابداران است. کتابداران با توجه به اینکه با مراجعهکنندگان و کاربران متفاوت در ارتباطند، میتوانند پیامها و اطلاعات تندرستی و بهداشتی را به اقشار مختلف جامعه منتقل کنند. چون بیشتر مردم در مورد خدمات بهداشتی و تندرستی رأساً تصمیمگیری میکنند، بهتر است کتابداران اطلاعات صحیح را با استفاده از روشهای مختلف در اختیار آنها قرار دهند. مراجعه به محل زندگی مردم و محل تشکیل اجتماعات مذهبی، ورزشی، سیاسی و... تأثیر زیادی در انتقال پیامهای تندرستی دارد. کمک گرفتن از رهبران مذهبی و مسئولان ورزشی، آموزشی و... در انتقال اطلاعات و آگاهی مردم تأثیر بسزایی دارد. پاسخ این سؤال که اطلاعات از چه نوع، کجا و در چه زمان باید ارائه شود تا بیشترین تأثیر را داشته باشد، در این مقاله همراه با جزئیات توضیح داده شده است.</strong>
سازمان کتابخانهها، موزهها و مرکز اسناد آستان قدس رضویکتابداری و اطلاعرسانی1680-96379شماره 4 (پیاپی 36)20061222نشر مقالههای علمیـ پژوهشی الکترونیکی: مقایسهای بین ناشران تجاری و غیرتجاری18020144187FAگل نسا گلینیمقدمعضو هیئت علمی دانشگاه شاهد، گروه علوم کتابداری و اطلاعرسانی ـ دانشکده علوم انسانی ـ تهرانJournal Article20170312<strong>قیمت مجلهها همواره یکی از مهمترین جنبههای اقتصادی نشر مجلهها</strong><strong>ی</strong><strong> علمی ـ پژوهشی بوده است. این مقاله حاصل تحقیقی است که بر روی ناشران این مجلهها انجام شده است. در این مقاله ناشران مجلههای علمی </strong><strong>–</strong><strong> پژوهشی به دو گروه عمده تقسیم شده اند: گروه ناشران انتفاعی یا تجاری و گروه ناشران غیرانتفاعی یا دانشگاهی غیرتجاری که ناشران دانشگاهی و انجمنهای علمی </strong><strong>–</strong><strong> تخصصی را شامل می شود. سپس، تفاوت موجود در قیمتهای ارائه شده از سوی این دو گروه مورد محاسبه و ارزیابی قرار می گیرد. این مطالعه برروی 8 ناشر عمده (4 ناشر از هر گروه ) و تعداد 3841 مجله علمی </strong><strong>–</strong><strong> پژوهشی الکترونیکی منتشر شده توسط آنهاانجام شده است . «میانگین قیمت مجلهها» و «میانگین قیمت به ازای هر شماره مجله» در سال 2003 برای ناشران مختلف محاسبه شده است. نتایج نشان داد </strong><strong>Blackwell</strong><strong> ارزان ترین ناشر تجاری با میانگین قیمت 455 دلار و انتشارات دانشگاه آکسفورد با میانگین 279 دلار، ارزانترین ناشر غیرانتفاعی در سال 2003 بودهاند. مقایسه بین دو گروه نشان داده که قیمتهای ارائه شده از سوی ناشران تجاری به طور قابل ملاحظه ای بیشتر است. «میانگین قیمت» مجلههای متعلق به ناشران تجاری 8/2برابر بیشتر از میانگین قیمت مجلههای متعلق به ناشران غیرتجاری/ غیرانتفاعی بود و «میانگین قیمت مجلهها به ازای هر شماره مجله» برای ناشران تجاری 8/1 برابر بیشتر از ناشران غیرتجاری/ غیرانتفاعی بود. این نتیجه گیری، نتایج تحقیقات قبلی در این زمینه را تأیید می کند. به لحاظ موضوعی، فیزیک</strong><strong>و شیمی گران ترین موضوعات از لحاظ قیمت مجلههای علمی ـ پژوهشی بودند.</strong>
سازمان کتابخانهها، موزهها و مرکز اسناد آستان قدس رضویکتابداری و اطلاعرسانی1680-96379شماره 4 (پیاپی 36)20061222نامه رسیده پاسخ به پرسش مطرح شده در سرسخن فصلنامه20220344188FAJournal Article20170312