A Survey on the inconsistencies of writing affiliations of the organizations and research centers and its influence on the recall of retrievals in Thomson Reuters

مقدمه 

در عصر انفجار اطلاعات که دستیابی دقیق به سـوابق افـراد، دانـشگاه‌هـا و سایر مؤسسه‫های تحقیقاتی بـدون سازماندهی اطلاعات دشوار است، جستجو تنها در صـورتی مـی‌توانـد بـه بازیـابی جامع‌ترین و مانع‌ترین مدارک منتهی شود که در درجه اول اصـول نمایـه‌سـازی توسـط نویـسندگان رعایت شود. در نمایه‌سازی مستندات علمی، نویـسندگان اولـین کـسانی هستند که باید اصول نگارش را در انتخاب اسامی و آدرس‌ها رعایت کنند تا نمایه‌سـازی به‫صورت صحیح انجام پذیرد. با نمایه‌سازی صحیح است کـه دسـتیابی دقیـق بـه سـوابق علمی افراد، دانشگاه‌ها و مؤسسه‫های تحقیقاتی میـسر می‫شود (زلفی‌گل، شـیری و کیانی بختیاری، 1386).

یکی از روش‌های ارزیابی فعالیت‌های علمی و پژوهشی مؤسسه‫ها و سازمان‌های علمی، بررسی مدارک نمایه‌شده آنها در پایگاه‌های استنادی معتبر است. در این روش با جستجوی تمام مدارکی که با نام مؤسسه مورد نظر در آن پایگاه‌ها نمایه شده است، برونداد علمی آن‌ مؤسسه ارزیابی می‌شود. بنابراین، هر مدرکی که نویسنده‌، خود را به‫عنوان یکی از اعضای آن دانشگاه یا مؤسسه تحقیقاتی معرفی کرده ‌باشد (وابستگی سازمانی) به‫عنوان اطلاعات علمی تولید‫شده آن مرجع علمی در نظر گرفته می‌شود (دهقان، محمودی و قاسم‌پور، 1392).

موازی با افزایش استفاده از پایگاه‌های استنادی، محتوا و حجم مدارک نمایه‫شده در آنها نیز به‫سرعت رشد می‫کند. بنابراین برخی مشکلات در ورود اطلاعات مانند اشتباهات املایی، اختصار و ترجمه در درج اطلاعات وابستگی سازمانی پدیدار شده و بدین‫ترتیب برای سازمانی واحد، بیش از یک الگوی نگارشی پدید می‌آید (تاشکین و آل[1]، 2013).

اثربخشی بازیابی زمانی حاصل می‌شود که تعداد مدارک مرتبط بازیابی شده با نیاز کاربر کافی باشد. یا به‫عبارتی نیاز کاربر هر چه بیشتر و بهتر برآورده گردد (ستوده و هنرجویان، 1391). نبود یکدستی در نگارش نام سازمانی، سبب بروز دشواری‌هایی در بازیابی مدارک متعلق به مؤسسه‌ای واحد در پایگاه‌های استنادی می‌شود که خود می‌تواند بر جامعیت نتایج بازیابی تأثیر بگذارد زیرا کاربر نهایی ممکن است در بازیابی بعضی مدارک، باوجود قرارداشتن آن‌ها در پایگاه مورد بررسی، ناموفق باشد؛ به این دلیل که کاربر ممکن است با کلیدواژه‌ای دارای املایی متفاوت از آنچه در سیستم وجود دارد، به جستجو بپردازد. از آنجاکه در بسیاری از پایگاه‌های استنادی، تأثیر صورت‌های مختلف نگارشی یک سازمان بهنجار نشده است، کاربران ناگزیر به استفاده از فرمول‌های جستجوی پیچیده‌تر می‌باشند. آشکار است که جامعیت چنین جستجویی مستلزم اطلاع کاربران از همه تنوع‌های نگارشی وابستگی سازمانی مورد نظر و نیز آگاهی از نقش عملگرهای بولی در بازیابی اطلاعات و همچنین برخورداری از دقت و حوصله کافی است که با توجه به اصل کم‌ترین کوشش، در بیشتر موارد چنین راهکارهایی نادیده گرفته شده و در نتیجه حجم وسیعی از مدارک مرتبط مورد نیاز موجود در سیستم در اختیار کاربر قرار نمی‌گیرد.

با توجه به این مسئله که پژوهشگران شاغل در سازمان‌ها و مراکز پژوهشی وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در تولید منابع علمی کشور سهم قابل توجهی دارند و با درنظرگرفتن نابسامانی‌هایی که در درج وابستگی سازمانی در پایگاه تامسون‫رویترز به‫چشم می‌خورد، بالطبع پژوهشگران این سازمان‌ها از آن مستثنا نیستند. بنابراین، شناسایی علل این‌گونه آشفتگی‌ها و کمک به رفع آن‌ها و نشان‫دادن تأثیر عدم یکدستی‌ها در جامعیت نتایج، اجتناب‫ناپذیر به‫نظر می‌رسد.  

پیشینه پژوهش

اکبری‌نژاد (1376) با اشاره به اینکه نظام‌های رایانه‌ای ذخیره و بازیابی اطلاعات کتاب‌شناختی فارسی از نظر فاصله میان واژه‌ها و عبارت‌ها مشکل دارند، بیان می‌کند که این مشکل بر جامعیت مطلوب یا سرعت جستجو تأثیر منفی دارد.

چالش‌های ریخت‫شناسی زبان فارسی در بازیابی اطلاعات از جستجوگرهای گوگل، یاهو و آلتاویستا توسط «عبداللهی نورعلی» (1386) بررسی شده است. نتایج حاکی از آن است که هیچ یک از آن‌ها، چالش‌های زبان‌شناختی فارسی را به‫منظور بهبود کاوش مورد توجه قرار نداده‌اند.

«گل‌تاجی و بذرگر» (1389) مشکلات ریخت‌شناسی زبان فارسی را در سه پایگاه اطلاعاتی مرکز منطقه‌ای اطلاع‫رسانی علوم و فناوری، پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمی ایران و جهاد دانشگاهی بررسی کرده و نشان داده‌اند که چالش‌های شناخته‫شده زبان فارسی، تأثیر بسیاری بر بازیابی اطلاعات در هر یک از این سه پایگاه دارد.
«ستوده و هنرجویان» (1391) در مطالعه خود بیش از 40 دشواری نگارشی درباره جستجو و بازیابی اطلاعات فارسی را ذکر کرده‌ و  بیان داشتند که این گونه‌گونی نگارشی به نایکدستی و تطور بسیار در نگارش فارسی می‫انجامد که می‌تواند بر روی اثربخشی بازیابی به‌ویژه از منظر کاهش دقت یا ریزش کاذب و نیز کاهش جامعیت بازیابی تأثیر بگذارد.

«‫ستوده و هنرجویان» (1393) در پژوهشی تنوع الگوهای نگارش فارسی و تأثیر آن را بر جامعیت بازیابی اطلاعات بررسی کردند‌‌ و با تحلیل هفت چالش نگارشی بر روی پیکره همشهری دریافتند که نگارندگان متون پیکره به‫طور کلی تمایل به حذف یا جایگزینی نویسه‌های چالشی دارند. همچنین نتایج نشان داده است به دلیل گرایش به ساده‫نگاری نگارندگان، الگوی نگارشی آنان با دستور خط مصوب فرهنگستان انطباق ندارد.
«جیمنز کانتراس، روییز پرز، دلگادو لوپز کوزار»[2] (2002) تنوع‫های نگارشی نام‌های افراد به زبان اسپانیایی در نمایه استنادی علوم، مدلاین و  پایگاه اسپانیایی پزشکی[3] را بررسی کردند. نتایج نشان داد سهم نویسندگان با بیش از یک نام در نمایه استنادی علوم، مدلاین و پایگاه اسپانیایی پزشکی به‫ترتیب 1/48، 7/50 و 69% است. نتایج همچنین حاکی از آن است که با افزایش تعداد تنوع‌ نگارشی، تعداد مدارک بازیابی‫شده زیر هر تنوع کاهش می‌یابد.«حسن‫زاده اسفنجانی و دیگران» (1387) با بررسی تحلیلی تولیدات علمی ایران درحوزه علوم پزشکی به روش علم‌سنجی از طریق پایگاه استنادیweb of Science   طی سی‫سال نشان دادند که نام دانشگاه‌ها در این پایگاه با اسامی گوناگونی ثبت شده است و این گوناگونی سبب پیچیدگی و عدم بازیابی اطلاعات مناسب می‌شود. دانشگاه علوم پزشکی بقیة‫الله، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان و دانشگاه علوم پزشکی تهران به ترتیب با 38، 34، 27 و21 صورت نوشتاری مختلف در پایگاه SCEI نمایه شده‌اند.

«اسکروچی و همکاران» (1388) در مطالعه خود بیان داشتند که نمایه‫شدن دانشگاه‌های علوم پزشکی ایران در پایگاه  web of Science  با اسامی گوناگون سبب عدم رؤیت نام دانشگاه‌های ایران در رتبه‌بندی‌های‌ معتبر جهانی شده است. دانشگاه‌های علوم پزشکی تهران، شیراز، ایران، اصفهان، شهید بهشتی و تبریز به ترتیب با 21، 20، 18، 27، 34 و  21 تنوع نگارشی نام در نمایه استنادی علوم گسترش‫یافته، نمایه شده‌اند.

«گل‌تاجی و علی‌نژاد چمازکتی» (1390) ضمن نشان‫دادن صورت‌های مختلف نوشتاری برای هریک از دانشگاه‌های وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در دوره زمانی 2000 تا 2009، یک صورت نوشتاری را برای هر دانشگاه بر اساس وب‌سایت آن دانشگاه برگزیدند و پیشنهاد کردند که نویسندگان و پژوهشگران از این پس، با به‫کارگیری آن صورت، یک‌دست عمل کنند.

«دهقان، محمودی و قاسم‌پور» (1392) در مقاله‌ای با عنوان «مدارک نمایه‫شده محققان دانشگاه علوم پزشکی شیراز با آدرس وابستگی سازمانی غیراستاندارد در
web of science و Scopus » 761 مدرک نمایه‫شده پژوهشگران این دانشگاه با وابستگی سازمانی غیر استاندارد را تا پایان دسامبر 2011 بررسی کردند. نتایج نشان داد روند رشد این مدارک تا سال‌های 2008 و 2009 صعودی و پس از آن نزولی بوده است. آنها همچنین بیان داشتند که تعداد قابل ملاحظه مدارک با آدرس وابستگی سازمانی غیراستاندارد نیاز به سیاست‌گذاری دقیق و صحیح برای یکپارچه‫سازی نام سازمانی دانشگاه و اطلاع‌رسانی دقیق به پژوهشگران برای پیشگیری از ادامه این روند را نمایان می‌سازد.
«امین‌پور[4] و همکاران» (2010) مقاله‫های دانشگاه‌های علوم پزشکی تیپ یک کشور در نمایه استنادی علوم گسترش یافته را از سال1986 تا 2007 بررسی کردند. نتایج این پژوهش حاکی از تنوع بالا در اعلام وابستگی سازمانی پژوهشگران دانشگاه‌های مورد مطالعه بود. دانشگاه علوم پزشکی تهران با 88 نوع آدرس وابستگی سازمانی متفاوت، بیشترین تعداد تنوع را داشت و دانشگاه‌های علوم پزشکی اصفهان و ایران به ترتیب با 73 و 25 مورد تنوع در نگارش وابستگی سازمانی، رتبه‌های بعدی را به خود اختصاص داده بودند.

«فلاحتی قدیمی فومنی، گل‌تاجی و پرتو»[5] (2013) به بررسی ترجمه‌های متناقض وابستگی سازمانی دانشگاه‌های وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در پایگاه web of science طی سال‌های2000 تا 2009 پرداختند و آن را به‫عنوان خطری که روی رتبه ایران تأثیرگذار است، معرفی کردند. نتایج حاکی از آن است که سرنام، غلط املایی، اختصار، فاصله‌گذاری، جایگشت نحوی، تشدید، کسره اضافه، از مهم‌ترین دلایل تنوع نگارشی وابستگی سازمانی دانشگاه‌های مورد بررسی است.

«تاشکین و آل» (2013) در پژوهشی نام‌های بیمارستان‌های ترکی در نمایه استنادی علوم در دوره زمانی 1928 تا 2009 در پایگاه تامسون رویترز را بررسی کردند. آن‌ها دریافتند که 65 بیمارستان منحصربه‌فرد با صورت‌های مختلف نگارشی در بخش آدرس نمایه‌های استنادی ذکر شده است. همچنین از دیگر یافته‌های پژوهش می‌توان به دلایل  اشتباه‌های نوشتاری که اغلب شامل املای نادرست، اختصار و خطاهای ترجمه‌ای بوده است، اشاره نمود.

«تاشکین و آل» (2014) انتشارات کشور ترکیه را در دوره زمانی 1928 تا 2009 در پایگاه تامسون رویترز بررسی کردند. نتایج نشان داد عمده مشکلات استانداردنویسی وابستگی سازمانی نویسندگان به‫دلیل املا، خطای نمایه‌سازی و ترجمه است که همگی نه تنها تأثیر منفی روی رؤیت‫پذیری بین‫المللی دارد، بلکه سبب می‌شود مطالعات کتاب‫سنجی بر پایه وابستگی‌های سازمانی غیرقابل اعتماد انجام شود و رتبه‌بندی دانشگاه‌ها نادرست باشد. آنها در مطالعه خود به کمک نرم‫افزار Nooj و ساخت الگوریتمی، تلاش کردند تا صورت‌های مختلف پرتولیدترین دانشگاه ترکیه یعنیHacettepeUniv را تشخیص دهند و آن را یکدست کنند.

مرور پیشینه‌ها نشان می‌دهد چالش‌های ریختی در پایگاه‌های فارسی و موتورهای جستجوی عمومی و همچنین تأثیر آنها بر بازیابی اطلاعات، تأیید شده است. همچنین عدم یکدستی نویسندگان در نگارش وابستگی سازمانی و نام نویسندگان در پایگاه‌های استنادی نیز نشان داده شده ‌است. پژوهش‌هایی تعداد ثبت صورت‌های مختلف نگارشی برای دانشگاه‌های مختلف را بررسی و پس از شناسایی عواملی که سبب این‌گونه واگرایی‌ها می‌شوند، تلاش کرده‌اند تا برای یکدست‫کردن صورت‌های مختلف نگارشی سازمانی واحد گام بردارند. لذا با توجه به این مسئله که تاکنون پژوهشی تأثیر این عدم یکدستی در ثبت نام مؤسسه‫‌ها در پایگاه‌های استنادی را بر جامعیت نتایج مورد مطالعه قرار نداده‌است، ضروری است که این مسئله بررسی شود تا میزان واگرایی در نگارش وابستگی سازمانی و اثرگذاری آنها بر جامعیت نتایج آشکار گردد.

هدف های پژوهش

پژوهش حاضر می‌کوشد تا هدف‌های زیر را محقق سازد:

1_ شناسایی عواملی که سبب واگرایی در نگارش نام سازمان‌ها و مراکز پژوهشی وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری شده‌اند.

2_ تعیین تأثیر واگرایی در نگارش صورت‌های مختلف نگارشی بر جامعیت نتایج بازیابی‫شده.

پرسش‫های پژوهش

1_ چه عواملی سبب واگرایی در نگارش نام سازمان‌ها و مراکز پژوهشی وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فنّاوری شده‌اند؟

2_ واگرایی در درج صورت‌های مختلف نگارشی نام سازمان‌ها و مراکز پژوهشی وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فنّاوری چه تأثیری  بر جامعیت نتایج دارد؟

روش‌شناسی پژوهش

این پژوهش از نوع کاربردی است و به روش پیمایشی انجام شده است. جامعه پژوهش حاضر را کلیه مدارک نمایه‫شده‌ پژوهشگران سازمان‌ها و مراکز پژوهشی وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری طی سال‌های2000 تا 2016 م، تشکیل می‌دهند. به‫منظور یافتن تولیدات علمی سازمان‌های مورد نظر، با جستجوی ایران در نام کشور و انتخاب دوره زمانی مورد نظر (cu=IRAN and py=2000-2016) به تمام بروندادهای علمی ایران در دوره زمانی مورد نظر دست یافتیم. سپس با استفاده از گزینه آنالیز و انتخاب بر اساس مؤسسه، نام کلیه دانشگاه‌ها، مؤسسه‫ها، سازمان‌ها و مراکز پژوهشی که در بروندادهای علمی ایران سهیم بوده‌اند، مشخص شد و در مرحله بعد با جستجو در سایت وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، سازمان‌ها و مراکز پژوهشی وابسته به این وزارتخانه شناسایی شدند. در گام بعدی، تک‌تک آنها با کلیدواژه‌های مختلف در فایل خروجی از پایگاه web of science مورد جستجو قرار گرفت و صورت‌های مختلف نوشتاری همراه با تعداد مدارک نمایه‫شده با هر صورت استخراج و در فایل اکسل ذخیره شد. در مواردی که نسبت به هر صورت نوشتاری اطمینان حاصل نمی‌شد، با صرف وقت و جستجوی نویسندگان در محیط وب و وب‌سایت سازمان‌های مورد نظر، از درستی لحاظ‫نمودن آن صورت نوشتاری اطمینان حاصل شد. سپس با استفاده از آمار توصیفی، فراوانی صورت‌های نوشتاری برای هر مؤسسه تعیین و در مرحله بعد دلایل این یکدست‫نبودن بیان و جامعیت نتایج بررسی گردید.

باتوجه به اینکه امکان محاسبه جامعیت به‫دلیل ندانستن تعداد دقیق نتایج مرتبط به یک پرسش در پایگاه اطلاعاتی وجود ندارد، برای به‫دست‫آوردن جامعیت نسبی از فرمولی که «کلارک و ویلت» در سال 1997 (نقل در شافی و رادر، 2005؛ دمرچی‫لو و زین‫العابدینی 1389) برای محاسبه جامعیت پنج موتور جستجو در محیط وب به‫کار بردند استفاده می‌شود که به‌صورت زیر است:

بدین‫ترتیب که اگر یک مصداق دو شکل نوشتاریa  و b داشته باشد و نتایج بازیابی آن a1 و b1 باشد،  در آن برای مواردی که با هم هم‫پوشانی ندارد، جامعیت نسبی شکل نوشتاریa از تقسیم a بر a1+b1 به‫دست می‌آید و مواردی که در تعداد رکوردهای بازیابی‫شده هم‌پوشانی وجود دارد، برای‫مثال اگر هم‫پوشانی بین a1 و b1 را c بنامیم، جامعیت نسبیa1 از تقسیم a1 بر a1+c به‫دست می‌آید.

برای هر صورت نوشتاری با استفاده از جعبه جستجوی پیشرفته web of science تک‫تک صورت‌ها جستجو شد و تعداد نتایج بازیابی‫شده برای هر صورت نوشتاری گردآوری گردید. سپس کلیه صورت‌های نوشتاری هر سازمان با هم ترکیب و نتایج بازیابی‫شده دوباره یادداشت شد. از «جامعیت نسبی» برای محاسبه جامعیت نتایج
هر یک از صورت‌های نوشتاری استفاده شد. برای نشان‫دادن تأثیر صورت‌های مختلف نگارشی روی جامعیت نتایج بازیابی شده، پس از کدگذاری سازمان‌ها و صورت‌های نگارشی نام هر سازمان، از آزمون ناپارامتریک کروسکال والیس استفاده شد.

یافته‌ها

 اسامی سازمان‌ها و مراکز پژوهشی دارای تولیدات علمی در دوره زمانی مورد بررسی در پایگاه تامسون رویترز در جدول1 همراه با تعداد صورت‌های مختلف ثبت‫شده به‫ترتیب نزولی نشان‫داده شده است. بر اساس داده‌های موجود در این جدول، در مجموع 403 صورت نگارشی برای 25 سازمان مورد بررسی مشاهده شد. به‫عبارتی، به‫طور میانگین 16 صورت نوشتاری برای هر سازمان ثبت شده است. برای بعضی از مؤسسه‫ها به نسبت سایرین، واگرایی نگارشی بیشتری دیده شده است. به‫طور مثال، پژوهشگاه دانش‌های بنیادی، پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری و پژوهشگاه پلیمر و پتروشیمی ایران به ترتیب با 103، 47 و 35 صورت نگارشی گوناگون، بیشترین تعداد واگرایی را به‫خود اختصاص داده‌اند. در مقابل، بعضی مؤسسات از جمله مؤسسه پژوهش و برنامه‫ریزی آموزش‫عالی، پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی، موزه علوم و فناوری جمهوری اسلامی ایران تنها با یک صورت نگارشی در انتهای جدول قرار گرفته‌اند. در 12 مورد، تعداد صورت‌های نگارشی ثبت‫شده دو رقمی (عددی بین 10 تا 103) و در 13 مورد این تعداد تک‫رقمی (عددی بین 1 تا 9) بوده است.

جدول 1. نام مؤسسات بررسی‫شده همراه با ذکر نوع و فراوانی صورت‌های مختلف نگارشی آنها و نام پذیرفته‫شده برای هریک

در ادامه به مهم‌ترین عواملی که سبب عدم یکدستی و واگرایی در نگارش نام سازمان‌های مورد بررسی شده‌اند، اشاره می‌شود.

1_ سرنام‌ها: بسیاری از نویسندگان به‫جای استفاده از نام کامل وابستگی سازمانی، برای درج وابستگی سازمانی از سرنام سازمان متبوع خود استفاده کردند. برخی دیگر از نویسندگان همزمان اقدام به نگارش نام کامل سازمان همراه با سرنام مربوط کرده بودند که این خود سبب افزایش واگرایی در نگارش وابستگی سازمانی می‫شود. جدول2 نام مؤسسه همراه با سرنام‌های استفاده‫شده را نشان می‌دهد.

جدول 2.  نام مؤسسه و سرنام‌های استفاده‫شده

چنان‫که در جدول 2 نشان داده است، پژوهشگران 18 سازمان از 25 سازمان مورد بررسی، برای نگارش وابستگی سازمان خود از سرنام استفاده کرده‌اند. بررسی‌ها حاکی از آن است که از 403 صورت نوشتاری به‫کارگرفته‫شده برای سازمان‌های مورد بررسی، در بیش از یک‫چهارم موارد، استفاده از سرنام به‫چشم می‌خورد. از آنجا که پژوهشگران برای درج نگارش سازمانی آزادانه عمل و هر کدام یک مورد را برای نگارش انتخاب می‌کنند، این آشفتگی‌ها و عدم استانداردنویسی در نگارش منجر به خلق صورت‌های مختلف نگارشی برای یک سازمان واحد می‌شود.

2_ غلط املایی: یکی از مواردی که به ایجاد صورت‌های مختلف نگارشی برای یک سازمان واحد منجر می‌شود، اشتباهات املایی در نگارش وابستگی سازمانی توسط نویسندگان است. بیشتر پژوهشگران، نسبت به نگارش و ویرایش مقاله‫های خود حسّاس بوده و با دقت نظر تلاش می‫کنند تا آثار پژوهشی تولید‫شده حتی‌الامکان از هرگونه خطا مصون باشد، اما در نگارش وابستگی سازمانی این حساسیت مشاهده نمی‌شود. علت آن ‌را شاید بتوان مشغله پژوهشگران و اختصاص ندادن زمان کافی برای جستجو جهت وارسی وابستگی سازمانی، اعتماد به نویسندگان همکار و دانشجویان در درج وابستگی سازمانی و یا نبود ویراستارانی آشنا به زبان فارسی و انگلیسی در نشریات برای بررسی و رفع این‌گونه خطاها بیان نمود. جدول3 نمونه‌هایی از غلط‌های املایی مشاهده‫شده در ثبت‫نام پژوهشگاه پلیمر و پتروشیمی ایران را نشان می‌دهد. عمده غلط‌های املایی که سبب واگرایی در نگارش وابستگی سازمانی مؤسسه‫های مورد بررسی و از جمله این پژوهشگاه شده‌اند، عبارتند از: درج و یا حذف نویسه، اشتباه در نگارش و همچنین جابه‌جایی حروف. چنان‫که در جدول قابل مشاهده‌ است، برخی خطاها تنها با یک‫بار بررسی و نگاه عمیق‌تر توسط نویسندگان به‫راحتی قابل شناسایی بوده است.
به عنوان مثال، در موردی که  IRON POLYMER PETROCHEM INST به جای
IRAN POLYMERPETROCHEM INST  ثبت شده است، تنها با یک جستجوی ساده در محیط وب و صرف تنها چنددقیقه زمان توسط نویسندگان و در مرحله بعد توسط مسئولان نشریه، از خطای درج‫شده آگاهی می‌یافتند و قادر بودند نسبت به تصحیح آن قبل از انتشار مقاله اقدام کنند. از آنجا که بیشتر نشریات به وابستگی سازمانی ثبت‫شده توسط پژوهشگران اعتماد می‫کنند، مسئولیت نگارش اشتباه وابستگی سازمانی با خود نویسندگان و به‫خصوص نویسنده مسئول است. بنابراین، ضروری است پژوهشگران این مسئله را مدنظر قرار دهند و همان‌قدر که برای نگارش مقالات با دقت و وسواس عمل می‌کنند، برای ثبت وابستگی سازمانی متبوع خود نیز دقت کافی داشته و در صورت نیاز از افراد مسلط به زبان انگلیسی برای برگرداندن و ترجمه و کنترل وابستگی سازمانی به انگلیسی بهره گرفته  و یا از وب‌سایت سازمان استفاده کنند.

جدول3. نمونه‌هایی از غلط‌های املایی مشاهده‫شده در ثبت‌نام پژوهشگاه پلیمر و پتروشیمی ایران

3_ اختصار: بررسی‌ها نشان می‌دهد نویسندگان از اختصارهای گوناگون برای یک واژه واحد استفاده می‌کنند. در طول زمان، صورت‌های اختصاری به‌کارگرفته‫شده به‫نظر نامأنوس شده و صورتی دیگر جایگزین می‌شود. به‫عنوان مثال، استفاده از ENGN, ENG  به‫جایENGINEERING و یا  BIOTECHNOL, BIOT, BIOL,BIOTECH برای واژه BIOTECHNOLOGY تنها نمونه‌هایی از اختصارهای به‫کارگرفته‫شده توسط پژوهشگران است. در جدول4 نیز تعدادی از این‌گونه آشفتگی‌ها که ریشه در به‫کارگیری اختصار دارد، نشان داده شده است.

جدول4. نمونه‌هایی از آشفتگی‌ها در نگارش نام وابستگی سازمانی که ریشه در استفاده از اختصار دارد

4_ جابه‌جایی کلمات: مطالعه صورت‌های مخلتف نگارشی نشان می‌دهد ترتیب در نگارش کلمات نیز می‌تواند باعث واگرایی در نگارش وابستگی سازمانی شود. لذاNATL INST GENET ENGN BIOTECHNOL وNATL INST BIOTECHNOL GENET ENGN در پایگاه استنادی دو موجودیت جدا در نظر گرفته می‌شوند. در این مورد تنها دو واژه GENET و BIOTECHNOL به لحاظ ترتیب به جای یکدیگر قرار گرفته‌اند. در مواردی که تعداد کلماتی که در موقعیت‌های متفاوت قرار می‌گیرند بیشتر باشد، مسلماً تعداد صورت‌های نگارشی بیشتری به‫وجود می‌آید.

5_ فاصله‌گذاری: تنوع در فاصله‌گذاری، یکی دیگر از عواملی است که سبب ایجاد واگرایی در ثبت نام وابستگی سازمانی توسط پژوهشگران می‌شود. همان‌طور که این مسئله در زبان‫ فارسی به‫صورت پیوسته‌نویسی، جدانویسی و سرهم‫نویسی مطرح شده و سبب ایجاد سه‫شکل نوشتاری متفاوت برای کلمه‌ای واحد می‌شود، در پایگاه‌های انگلیسی‫زبان نیز این مسئله سبب می‌شود صورت‌های مختلف نگارشی برای یک سازمان واحد به‫وجود بیاید. به‫عنوان مثال واژه BIOTECHNOL در پژوهشگاه NATL INST GENET ENGN BIOTECHNOL به‫صورت BIO TECHNOL نیز نگارش شده است و یا واژه «ایران‫داک» به دو صورت با فاصله و بدون فاصله IRANDOC و IRAN DOC ثبت شده است. لذا در زمانی‌که به مدارک ثبت‫شده با یک صورت نوشتاری جستجو کنیم، مدارکی که ذیل صورتی دیگر نمایه شده‌اند بازیابی نشده و تعدادی از نتایج مرتبط از دست می‌رود.

6_ تغییرنام سازمان‌ها: بررسی‌های صورت‫‌گرفته حاکی از آن است که نام برخی سازمان‌ها در طی دوره مورد بررسی تغییر کرده‌است. همین تغییر نام‌ها برای یک سازمان، سبب پیدایش الگوهای نگارشی متفاوت شده است. به‫طور مثال، پژوهشگاه بین‫المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله، پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران، پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوّی از جمله مؤسسه‫هایی هستند که در دوره زمانی مورد نظر با تغییر نام مواجه شده‌اند. بنابراین تغییر نام مؤسسه‫ها روی نگارش وابستگی سازمانی توسط پژوهشگران تأثیر به‫سزایی دارد. به‫علاوه ارتقای سازمان‌ها از پژوهشکده به پژوهشگاه و تبدیل آنها از مؤسسه‌ای ملی به بین‫المللی نیز خود به‫نوعی در بحث تغییر نام قرار می‌گیرد که موارد مطرح‫شده سبب واگرایی در نگارش وابستگی سازمانی می‫شود. به‫علاوه، با تغییر نام سازمان‌ها، ارتقای آنها از سطح پژوهشکده به پژوهشگاه و همچنین تبدیل آنها از سازمانی ملی به بین‌المللی، بالطبع سرنام‌های استفاده شده نیز با تغییراتی همراه شده که خود نیز صورت‌های نگارشی جدیدی را پدید می‫آورد.

به‫عنوان مثال، مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران به «پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران» تغییر نام داده است، لذا برخی تولیدات علمی با نام قبلی و برخی با نام جدید ثبت شده‌اند. شایان ذکر است، اگرچه تغییر نام صورت‫گرفته است، اما پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران هنوز با نام ایران‌داک که پیشتر به عنوان سرنامی برای  مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران Iranian Research Institute for Scientific Information) and Documentation) استفاده می‌شده است، شناخته می‌شود. این مورد برای پژوهشگاه دانش‌های بنیادی نیز صادق است زیرا این پژوهشگاه قبلا با نام مرکز تحقیقات فیزیک نظری و ریاضیات با سرنام IPM شناخته می‫شده است، اما هنوز سرنام IPM برای این پژوهشگاه نیز استفاده شده و در وب‌سایت پژوهشگاه نیز سرنام IPM به همراه نام جدید پژوهشگاه به‫چشم می‌خورد. جدول 5 نیز نمونه‌هایی از وابستگی‌های درج‫شده توسط پژوهشگران را که حاکی از تغییر نام مؤسسه‫هاست، نشان می‌دهد.

جدول 5. نمونه‌هایی از وابستگی‌های درج شده توسط پژوهشگران که ریشه در تغییر نام مؤسسه‫های مورد بررسی دارد

 7_ رعایتنکردن الگوی واحد در نگارش: مطالعه حاضر نشان داد برخی پژوهشگران در درج وابستگی سازمانی از الگوی واحدی پیروی نمی‌کنند. بهطورمثال، برخی محققان بهطور مستقیم نام گروه پژوهشیای را که در آن فعالیت می‌کنند، بهعنوان وابستگی سازمانی درج و از ذکر نام مؤسسه خودداری می‌کنند. برخی دیگر، ابتدا نام وزارتخانه و سپس نام سازمان را ذکر می‌کنند. گروهی دیگر نیز ابتدا گروه پژوهشیای که در آن فعالیت می‌کنند و سپس نام سازمان را ذکر می‌کنند. این گونا‌گونی در نگارش وابستگی سازمانی، باعث ایجاد واگرایی در نگارش وابستگی سازمانی می‌شود. از آنجا که در برخی موارد، شناسایی نام مؤسسه اصلی مربوط غیرممکن است، بالطبع این محدودیت روی تعداد تولیدات مؤسسه و در نتیجه رتبه آن تأثیر منفی می‌گذارد. بهطورمثال، NATL CTR EARTHQUAKE PREDICT SEISMOL RES، EARTHQUAKE RISK MANAGEMENT RES CTR، EARTHQUAKE RES CTR و EARTHQUAKE ENGN RES CTR همگی از پژوهشکده‌ها و مراکز پژوهشگاه بینالمللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله هستند که در بروندادهای علمی پژوهشگران این پژوهشگاه‌ها بهعنوان وابستگی سازمانی درج شده‌اند. از آنجا که در پایگاه اطلاعاتی تامسون رویترز، سازمانی که در ابتدا ذکر شود بهعنوان وابستگی سازمانی لحاظ می‌شود. هرکدام از این موارد باوجود اینکه ممکن است با پژوهشگاه بینالمللی زلزلهشناسی و مهندسی زلزله همراه شود، موجودیتی مستقل به شمار می‌‌آیند. این موارد برای سازمان‌هایی که زیر نام وزارت علوم، تحقیقات و فناوری قرار داده شده‌اند نیز صادق است و آن مؤسسه‌ها زیر نام آن وزارتخانه نمایه می‌شوند. در مواردی نیز مشاهده می‌شود که نویسندگان اسم شهر و کشور را به وابستگی سازمانی اضافه می‌کنند که خود سبب می‌شود تعداد صورت‌های نوشتاری برای آن سازمان افزایش یابد.

برای پاسخگویی به آخرین پرسش پژوهش حاضر، ضمن شناسایی کلیه صورت‌های مختلف نگارشی برای هر سازمان، تعداد مدارک بازیابی‌شده برای هر صورت نگارشی جداگانه ثبت شده و سپس با استفاده از عملگر بولیor کلیه صورت‌های نگارشی اختصاص داده شده به سازمانی واحد با یکدیگر ترکیب و تعداد نتایج بازیابی مشخص گردید. سپس، با استفاده از این روش تعداد همپوشانی‌ها کسر و جامعیت نسبی برای
هر یک از وابستگی‌های سازمانی درجشده برای هر سازمان و مرکز پژوهشی محاسبه گردید. جدول6 صورت‌های نوشتاری موجود در پایگاه web of science برای پایگاه استنادی علوم جهان اسلام همراه با تعداد مدارکی که برای هر صورت نوشتاری ثبت شده و تعداد مدارکی که برای هر کدام بازیابی می‌شوند و همچنین جامعیت نسبی هر صورت نوشتاری را نشان می‌دهد.

جدول 6. صورت‌های نوشتاری درجشده برای پایگاه استنادی علوم جهان اسلام همراه با تعداد مدارک نمایه و بازیابی‌شده و جامعیت نسبی برای هرکدام

چنان‌که در جدول 6 قابل مشاهده است میزان نتایج بازیابی‌شده و جامعیت نتایج برای هر صورت نوشتاری متفاوت است و با جستجو توسط هر صورت نوشتاری، تعدادی از مدارک مرتبط دیگر بازیابی نشده و از دست می‌روند. بنابراین می‌توان بیان داشت که واگرایی در نگارش وابستگی سازمانی، روی جامعیت نتایج تأثیر منفی دارد.

نتایج حاکی از آن است که تعداد نتایج بازیابی‌شده برای هر یک از صورت‌های مختلف نگارشی با دیگری متفاوت است و واگرایی در نگارش وابستگی سازمانی روی جامعیت نتایج تأثیر منفی دارد؛ بدین‌معنا که با جستجوی یک نام واحد، تعدادی از  مدارک که تحت سایر صورت‌ها ذخیره شده‌اند، بازیابی نمی‌شوند. از آنجا که هدف جستجوگران بازیابی مدارکی است که توسط یک سازمان خاص تولید شده‌اند، واضح و روشن است که تعداد زیادی از مدارک در جستجو از دست رفته و بازیابی نمی‌شوند. لذا می‌توان بیان داشت که واگرایی در نگارش وابستگی سازمانی توسط پژوهشگران بر روی جامعیت نتایج تأثیرمنفی گذاشته است.

برای نشاندادن معنا‌داری این تأثیر از آزمون آماری کروسکالوالیس استفاده شده که در جدول7 قابل مشاهده است.

جدول 7. نتایج آزمون کروسکالوالیس برای نشاندادن معناداری تأثیر واگرایی نگارش وابستگی سازمانی روی جامعیت نتایج

چنان‌که جدول7 نشان می‌دهد، در تمامی مؤسسه‌هایی که بیش از یک صورت مختلف نگارشی داشته‌اند، به‌جز مؤسسه مطالعات و مدیریت جامع و تخصصی جمعیت کشور و سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت) تأثیر واگرایی در نگارش وابستگی سازمانی روی جامعیت نتایج به‌لحاظ آماری معنادار است (0005/0 sig<).  برای  سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها دو صورت نگارشی SAMT ORG و SAMT HQ ثبت شده است. از آنجا که واژه SAMT در هر دو مورد مشترک است، با جستجوی این کلمه هر دو صورت نگارشی بازیابی می‌شود.

بحث و نتیجه گیری

یافته‌ها حاکی از آن است که واگرایی‌های زیادی در نگارش وابستگی سازمان‌ها و مراکز پژوهشی وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ایران در پایگاه تامسون رویترز وجود دارد. این آشفتگی‌ها در ثبتنام وابستگی سازمانی میتواند به دلایل گوناگون از جمله اشتباهات املایی، فاصله‌گذاری، اختصار، سرنام، جابه‌جایی حروف، رعایتنکردن الگوی واحد در نگارش سلسهمراتبی سازمان و تغییر نام مؤسسه‌ها باشد. دلایل نبود یکدستی مؤید نتایج پژوهش‌های «فلاحتی قدیمی فومنی، گل‌تاجی، پرتو» (3102)، «امین‌پور و همکاران» (0102)، «تاشکین و آل» (3102 و 4102) است. از مجموع مواردی که آشفتگی نگارش وابستگی سازمانی را بههمراه دارند، تغییر نام سازمان تنها موردی است که تقریباً در اختیار نویسندگان نیست، لذا می‌توان با صرف وقت و دقت کافی، از بروز سایر اشتباهات و خطاها جلوگیری کرد و یا میزان آنها را به حداقل ممکن رساند.

یافته‌ها نشان می‌دهد احتمالاً بـه‌دلیـل آشـنانبودن برخـی از نویسندگان با نام صحیح دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی، مقاله‌های آنها در ذیل نشانی صـحیح دانشگاه‌ها و مراکز متبوع خود نمایه نشده است و این واگرایی و نبود وحـدت رویّه در ثبت نام مراکز آموزشی و پژوهشی، بهخصوص به زبان انگلیـسی، جایگـاه واقعـی دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌های کشور را در رتبه‌بندی‌های جهانی از جمله شانگهای و تایمز تنزل می‌دهد ومانع افزایش نمایانی سازمان‌ها و تولیدات آنها می‌شود. یکسان‌سازی اسامی دانشگاه‌ها بهعنوان اولین گام جهت مطرحشدن آنها در جهان و رتبه‌بندی‌های معتبر شناخته می‌شود و مشاهده صورتی یکدست برای ثبت آدرس سازمانی روی اعتبار علمی و رتبه‌بندی بینالمللی تأثیر گذاشته و بهره‌وری علمی واقعی آ‌نها را نشان میدهد (زلفی‌گل، شیری و کیانی بختیاری، 6831؛ محمدحسن زاده اسفنجانی، 7831 ؛ امین‌پور و همکاران، 0102).

‌دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها، مراکز پژوهشی، مؤسسه‌های تحقیقاتی و دیگر سازمان‌ها هویّت خود را از نامی که انتخاب کرده‌اند، کسب می‌کنند. پراکندگی در صورت‌های نوشتاری نام سازمانی زیبنده نظام آموزشیعالی کشور نیست زیرا این مسئله نهتنها به سیستم‌های بازیابی اطلاعات ضربه زده و روی جامعیت تأثیر منفی می‌گذارد، بلکه سبب آسـیب جدی به احراز جایگاه واقعی آن سازمان‌ها در عرصه رقابت علمی جهانی می‌شود (گلتاجی و علینژاد، 0931).  نتایج پژوهش حاضر نشان داد با جستجوی یک وابستگی سازمانی خاص، تعداد زیادی از مدارک که تحت سایر عناوین نمایه شده‌اند، بازیابی نشده و تعداد قابل توجهی از مدارک مرتبط برای هر سازمان از دست می‌رود. بازیابی جامع نتایج تنها در صورتی محقق می‌گردد که جستجوگران از کلیه صورت‌های نگارشی آگاهی داشته و از عملگرهای بولی و کاربرد آنها مطلع باشند. آن‌گاه با صرف وقت و دقت لازم به بازیابی جامع‌ترین نتایج نزدیک شوند.

با توجه به نقش اجتنابناپذیر یک‌دستی صورت نوشتاری در جامعیت نتایج و در نتیجه رتبه‌بندی دانشگاه‌ها و مؤسسه‌ها و با عنایت به اینکه بودجه بعضی سازمان‌ها با توجه به تعداد انتشارات علمی آنها تعیین می‌گردد، ضروری است کلیه دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها و مؤسسه‌های تحقیقاتی یک صورت نوشتاری واحد را برای خود در نظر بگیرند و ضمن افزایش آگاهی پژوهشگران و نویسندگان درخصوص شیوه نگارش صحیح وابستگی سازمانی، آنها را ملزم به استفاده و به‌کارگیری از آن صورت نوشتاری جهت درج در وابستگی سازمانی دانشگاه یا مؤسسه تحقیقاتی متبوع خود کنند. در غیر این‌صورت احتمال دارد هر یک از محققان سازمان به سلیقه خود عمل کنند و بر حسب انتخاب خود، دست به نگارش وابستگی سازمانی، متفاوت از آنچه مدّنظر سازمان است بزنند. برای کاهش این‌گونه آشفتگی‌ها، الزام پژوهشگران و نویسندگان به درج وابستگی سازمانی استاندارد تعیینشده توسط سیاست‌گذاران هر سازمان و درج آن در وبسایت و اطلاع‌رسانی به زیرمجموعه‌های آن سازمان و موازی با آن استفاده نشریات بینالمللی از ویراستارانی آشنا به زبان فارسی برای اطمینان از نگارش صحیح نام وابستگی سازمانی به انگلیسی ضروری است. با نگاهی به وب‌سایت‌های سازمان‌های بررسی‌شده، مشاهده می‌شود که در برخی، نام کامل به همراه سرنام ذکر شده است. برای جلوگیری از آشفتگی بیشتر و حفظ یکدستی پیشنهاد می‌شود از طرف وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، سیاست‌گذاران و زبان‌شناسانی تعیین و مسئولیت انتخاب نام پذیرفتهشده و درج آن در وبسایت بر عهده آنها گذاشته شود تا از تطور و تشتّت جلوگیری شود. با بررسی صورت‌های نگارشی سازمان‌های مورد بررسی مشخص می‌شود که پژوهشگران از کلمات متفاوتی که معنای یکسانی را می‌رسانند، استفاده می‌کنند. بهطورمثال از واژه  Center و Institute بهجای یکدیگر استفاده می‌شود، که موارد این‌چنینی نیز با انتخاب یک عنوان پذیرفتهشده توسط شخصی واحد یکدست شده و دیگر مشاهده نمی‌شود. از دیگر راهکارهایی که به حفظ یکدستی کمک می‌کند، ایجاد مشوّق‌ها و انگیزه‌ها و همچنین جریمه‌ها و بازدارنده‌هایی است که نویسندگان را ملزم به استفاده از یک وابستگی سازمانی واحد و استاندارد نماید. بهعنوان‌مثال، اعضای هیئت علمی تنها در صورتی‌که وابستگی سازمانی متبوع خود را منطبق با وب‌سایت سازمان ثبت کرده باشند، بتوانند درخواست ارتقا و یا دریافت گرند پژوهشی کنند و در مقابل، در صورتی‌که چنین عمل نکنند با محدودیت‌هایی روبه‌رو شوند. برگزاری کارگاه‌های آموزشی برای پژوهشگران و دانشجویان تحصیلات تکمیلی و مطلعکردن آنها از اهمیت یکدست‌نویسی وابستگی سازمانی و آگاهی‌رسانی به آنها درباره اهمیت ثبت وابستگی سازمانی دقیق و کامل و یکدست برای هر سازمان در پژوهش‌های علمی از دیگر راهکارهایی است که کمک شایانی به کاهش تعداد واگرایی‌های نگارشی می‌کند.

در پژوهش حاضر بهمنظور پیشنهاد جهت حفظ یکدستی در ثبتنام وابستگی سازمانی توسط نویسندگان، صورت نوشتاریای که بیشترین فراوانی را به خود اختصاص داده است، بهعنوان نام پذیرفتهشده برای هر کدام از سازمان‌های مورد بررسی انتخاب شده است و پیشنهاد می‌شود نویسندگان و پژوهشگران با به‫کارگیری این صورت نوشتاری برای هر کدام از مؤسسه‫ها، یکدست‌تر عمل و از پراکندگی و واگرایی در نگارش نام وابستگی سازمانی جلوگیری کنند.