نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار، گروه علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.
2 کارشناسی ارشد، گروه علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.
3 دانشجوی دکتری، گروه آمار، دانشکده ریاضی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.
چکیده
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
نویسندگان [English]
Purpose: This study aimed to identify how to diagnose technology life cycle of endoscopy by using data patents and hidden Markov model.
Methodology: This applied research was conducted through a descriptive approach using exploratory method. The statistical population of this study comprised all 4915 patents in the field of endoscopy, which were published in the United States Patent and Trademark Office from 1976 to 2015 that were extracted using the Uspto1 and Ravar Premap softwares. The patents were examined using the hidden Markov statistical model.
Results: The findings of this study showed that endoscopic technology was in the saturation stage of its life cycle and innovations in this field were lower than other fields due to market saturation.
Conclusion: Technology transfer from one stage to another stage of the technology life cycle could be recognized based on significant changes of the average index of patents and the probability of being in a particular stage of the technology life cycle was possible by using hidden Markov model. In addition, Integration of indicators of patents on hidden Markov model could provide comprehensive and balanced view of technology life cycle and would facilitate decision-making of firms based on it.
کلیدواژه‌ها [English]
مقدمه
نخستین گام در برنامه‌ریزی برای ایجاد یک کسبوکار و تولید محصول جدید در حوزه فناوری‌های نوین، پیش‌بینی فناوری است زیرا پیش‌بینی فناوری دورنمایی از آیندۀ فناوری را در اختیار مدیران شرکت‌ها، برنامه‌ریزان حوزۀ صنعت، پژوهشگران و کارشناسان قرار خواهد داد و اطلاعاتی را دربارۀ روند شکل‌گیری و تکامل فناوری و گستره فناوری‌های جدید ارائه می‌دهد. هدف از پیش‌بینی فناوری پیش‌بینی ویژگی‌ها، ظرفیت‌ها و پارامترهایی از فناوری است که ممکن است در آینده ظهور کنند.
روش‌های مختلفی برای آینده‌نگاری فناوری وجود دارد. روش دلفی[1] (رو و رایت[2]، 1999)، روش سناریوسازی[3] (دایم، روئدا، مارتین و گردسری[4]، 2006)، روش پیمایش محیطی[5] (فاهی، کینگ و نورایانن[6]، 1981)، روش ذهنانگیزی[7] (پوپر[8]، 2008)، روش تحلیل پروانه‌های ثبت اختراع[9] (دایم و دیگران، 2006)، روش درخت وابستگی[10] (گوردن
و گلن[11]، 2003)، روش تحلیل ریختشناسی[12] (یون و پارک[13]، 2004)، روش تحلیل تأثیر متقابل[14] (چوئی، کیم و پارک[15]، 2007)، روش چرخۀ آینده[16] (لی، کیم، کان و وو[17]، 2016).
انتخاب هریک از این روش‌ها برای آینده‌نگاری فناوری بستگی به زمان و منابع مالی در دسترس و اهداف اجرای آینده‌نگاری فناوری دارد. در این پژوهش به دلیل اهمیت اطلاعات موجود در پروانه‌های ثبت اختراع و دسترسی به اطلاعات، چرخه حیات فناوری با استفاده از تجزیه‌وتحلیل پروانه‌های ثبت اختراع پرداخته بررسی شد.
مفهوم چرخۀ حیات فناوری شامل اندازه‌گیری و سنجش تغییرات فناوری بیان شده که شامل دو بعد ادغام فناوری‌ها در تولیدات و فرایندها و تأثیر رقابتی آن در میان سایر فناوریهاست (لیدل[18]، 1981). یک فناوری اگر دارای تأثیر رقابتی و ادغام کم در محصولات و فرایندها بهمنظور شکل‌گیری فناوری جدید باشد، در مرحلۀ ظهور قرار دارد. فناوری‌های با تأثیر رقابتی بالا که در تولیدات و فرایندها هنوز ادغام نشده‌اند، فناوری‌های با سرعت نسبی پیشرفت[19] نامیده می‌شوند که در مرحلۀ رشد قرار داشته و فرصت دارند که در سایر فناوری‌ها تأثیر داشته باشند. اگر یک فناوری در تولیدات و فرایندها ادغام شود و تأثیر رقابتی خود را حفظ کند، به یک فناوری کلیدی تبدیل می‌شود که وارد مرحله بلوغ شده است. ممکن است این فرصت مدت زمان زیادی برای یک فناوری طول بکشد و در بعضی از فناوری‌ها زمان تبدیلشدن به فناوری کلیدی کوتاه است. اگر یک فناوری در مدت زمان کوتاهی تأثیر خود را از دست بدهد، به یک فناوری پایه تبدیل می‌شود که در این حالت وارد مرحله اشباع شده است و باید با یک فناوری جدید جایگزین شود. به‌عنوان یک توصیه راهبردی اساسی، سرمایه‌گذاری تحقیق و توسعه باید بر فناوری‌های با سرعت نسبی پیشرفت باشد؛ بنابراین شناسایی این نوع فناوری‌ها اهمیت حیاتی دارد (ارنست[20]، 1997).
شناسایی مراحل چرخۀ حیات فناوری یک حوزه نیازمند شناسایی شاخصهایی است که از اطلاعات پروانه‌های ثبت اختراع استخراج می‌شود. تغییر در هر کدام از شاخصهای پروانه‌های ثبت اختراع می‌تواند نشاندهندۀ مراحل پیشرفت و یا حتی بازگشت به عقب باشد و در چرخه حیات فناوری نشاندهندۀ حرکت از یک مرحله به مرحله بعد یا قبل باشد. برای مدلسازی الگوی تعامل فناوری شاخصهایی وجود دارد. متداولترین شاخصها به شرح زیر است:
تعداد پروانه‌های ثبت اختراع[21]: یکی از متداولترین شاخصها در مدلسازی، الگوی تکامل فناوری است (آبراهام و مویترا[22]، 2001). نتایج پژوهشها نشان می‌دهد تعداد پروانه‌های ثبت اختراع در یک زمینه فناوری افزایش پیدا میکند زمانی که آن فناوری به مرحله بلوغ در چرخه حیات فناوری خود رسیده باشد و کاهش تعداد پروانه‌های ثبت اختراع می‌تواند یکی از نشانه های رسیدن به مرحله اشباع باشد. تغییر در تعداد پروانه‌های ثبت اختراع می‌تواند دلایل زیادی داشته باشد؛ مانند ظهور فناوری جدید و رقابت بازار (لی و دیگران، 2016).
مالکان پروانه ثبت اختراع[23]: مالک یا مالکان اختراع می‌توانند شخص یا اشخاص حقیقی یا حقوقی یا هر دو آنها باشند که کلیه حقوق مادی اختراع به آنان تعلق دارد. پژوهشها نشان میدهند زمانی که یک فناوری در مراحل اولیۀ چرخۀ حیات فناوری خود باشد شرکتهای زیادی تمایل دارند که در آن زمینه فناوری وارد شوند؛ اما زمانی که فناوری به مرحلۀ بلوغ برسد، تعداد شرکتهای کمتری در آن زمینه فناوری باقی خواهند ماند (لی و دیگران، 2016؛ توویس[24]، 1986).
رده‌های پروانۀ ثبت اختراع[25]: پروانه‌های ثبت اختراع برای نشاندادن زمینۀ فناوریای که پوشش میدهند، یک یا چند رده دریافت میکنند. فناوری‌های کوچک و مختصر تعداد ردۀ کمتری نسبت به فناوری‌های بزرگتر دریافت میکنند (اسنید و جانسون[26]، 2009). زمانی که فناوری در مراحل اولیه چرخۀ حیات خود باشد، تعداد زمینههای کاربردی آن محدودتر است و تعداد ردۀ کمتری دارد. زمانی که در بازار گسترش یابد و در زمینههای دیگر فناوری نفوذ کند، زمینههای کاربردی آن گسترده می‌شود و در مراحل بعدی چرخه حیات خود قرار دارد (لی و دیگران، 2016) و در این حالت تعداد رده‌های آن بیشتر خواهد بود.
استناد به گذشته[27]: استنادها ارتباط بین اختراع با پروانه‌های ثبت اختراع قبلی و نوشتههای قبلی را به‌خوبی نشان می‌دهد (کمپبل[28]، 1983؛ گلزییر[29]، 1995؛ دریکس[30]، 1998؛ هریسون و ریوت[31]، 1998؛ می یل[32]، 2000، ص. 102؛ نایت[33]، 2001، ص. 53). آزمونگر[34] پروانه ثبت اختراع مسئول بررسی و تضمین این موضوع است که تمامی پروانه‌های ثبت اختراع مرتبط با آن اختراع در درخواست بیان شده باشد (لانجو و اسچانکرمن[35]، 2004). پروانه‌های ثبت اختراعی که تعداد استناد به گذشته آنها بیشتر باشد، در مرحله پایانی چرخۀ حیات خود قرار داشته و ارزش مالی کمی دارند (هارهوف، اسچرر و ووپل[36]، 2003). بهعبارت دیگر، زمانی که فناوری در مراحل اولیه چرخۀ حیات خود باشد، با توجه به اینکه تعداد پروانه‌های ثبت اختراع و منابع دیگر محدودی در آن زمینه وجود دارد، تعداد استناد به گذشتۀ کمتری دارد، اما وقتی فناوری به مراحل بعدی چرخۀ حیات خود وارد شود تعداد استناد به گذشته آن نیز افزایش پیدا میکند.
استناد به آینده[37]: استناد به آینده می‌تواند به‌عنوان یک شاخص اقتصادی، اجتماعی و کیفیت و ارزش فناورانه بیان شود (تراژنبرگ[38]، 1990؛ آلبرت، آوری، نارین و مک آلیستر[39]، 1991؛ هارهوف و دیگران، 2003؛ لانجو و اسچانکرمن، 2004). از نظر «هاپت، کلویر و لانگی» (2007) پروانه‌های ثبت اختراع جوانتر بهسبب زمان کمتر برای دریافت استناد، استناد به آیندۀ کمتری دارند، بنابراین ارزش میانگین استناد به آینده پروانه‌های ثبت اختراع مرحلۀ بلوغ را که اخیراً وارد این مرحله شدهاند، نمیتوان تفسیر کرد. کاهش قابل توجه استناد به آینده از مرحله رشد به مرحله بلوغ می‌تواند بهدلیل تأثیر زمان ایجادشده باشد. با اینحال، یک دلیل برای تغییر قابل توجه استناد به آینده از مرحله شروع به مرحله رشد وجود دارد که نمیتواند بهدلیل تأثیر زمان بهوجودآمده باشد. پروانه‌های ثبت اختراعی که در مرحله شروع چرخه حیات فناوری ثبت می‌شوند، بهدلیل اینکه اساس و بنیان فناوری جدید را شکل میدهند باید در اکثریت درخواستهای ثبت اختراع بعدی مورد استناد قرار گیرند. در مقابل آن پروانه‌های ثبت اختراعی که در مرحله رشد ثبت می‌شوند، توسعۀ شاخههای خاصی از فناوری را ثبت میکنند. بنابراین فقط درخواستهای مربوط به شاخههای مشابه باید به آنها استناد دهند (هاپت، کلویر و لانگی، 2007؛ ولتی[40]، 1991؛ آینن[41]، 2000).
مدت زمان آزمون پروانه ثبت اختراع[42]: منظور فاصلۀ زمانی بین زمان تشکیل پرونده و زمان ثبت پروانه ثبت اختراع است. نتایج پژوهشها نشان داد ارتباط معناداری بین مدت زمان آزمون و ارزش فناوری وجود دارد (هاپت و دیگران، 2007؛ جانسون و پاپ[43]، 2003). این زمان همچنین می‌تواند تحت تأثیر مراحل چرخه حیات فناوری باشد. بهدلیل فقدان آزمونگر باتجربه در زمینۀ فناوری جدید، گستردگی ادعاها در مراحل اولیۀ چرخۀ حیات فناوری و تعداد فناوری‌های قبلی باید مورد بررسی قرار گیرند (لی و دیگران، 2016).
ادعا[44]: ادعا در پایان پروانه ثبت اختراع است و با جمله «من ادعا می‌کنم»[45] یا «آنچه ادعا شده است این است که»[46] دنبال می‌شود. برخی از ادعاها وابسته و برخی غیروابسته (اصلی) میباشند. ادعاهای وابسته به ادعاهای دیگر وابستگی دارند، اما ادعاهای غیر وابسته هیچ وابستگی به ادعاهای دیگر ندارند. برای بررسی یک پروانۀ ثبت اختراع، باید ادعاها به‌دقت مورد توجه قرار گیرند. با توجه به اینکه صاحبان پروانه‌های ثبت اختراع تمایل دارند تا حدّ امکان در سطح گستردهای ادعا کنند، ادعاها اصالت فناورانه یا پوشش حمایتی را نشان میدهند و مرتبط با تازگی، دامنه و کاربردیبودن فناوری هستند و ارزش مالی فناوری را نشان میدهند (لانجو و اسچانکرمن، 2004؛ رایتزیگ[47]، 2004؛ تانگ و فریم[48]، 1994).
بررسی متون نشان می‌دهد مراحل چرخۀ حیات فناوری از نظر تأثیر رقابتی و ادغام در فرایندها و محصولات عموماً 4 یا 6 مرحله بوده است (ارنست، 1997؛ لیدل، 1981؛ مک کارتی[49]، 2003). در این پژوهش با توجه به نقشۀ چرخۀ حیات فناوری «ارنست» (1997) چهار مرحله برای چرخه حیات فناوری در نظر گرفته شد. مفهوم چرخه حیات فناوری در جدول1 نشان داده شده است. در شکل1 نیز تصویر چرخۀ حیات فناوری به نمایش در آمده است.
جدول1. مفهوم چرخۀ حیات فناوری (لیدل، 1981)
|
ادغام در فرایندها یا محصولات |
|||
|
کم |
زیاد |
||
|
تأثیر رقابتی |
زیاد |
فناوری با سرعت نسبی پیشرفت (2) |
فناوری کلیدی (3) |
|
کم |
فناوری جدید (1) |
فناوری پایه (4) |
|
|
فناوری قدیمی (5) |
|||
شکل1. نقشـۀ چرخه حیات فناوری ارنست (1997)
به طور کلی و با استناد به مطالب عنوانشده، آنچه نیازمند بررسی و ارائۀ پاسخ است، اینکه هر فناوری در کدامیک از مراحل عنوانشده قرار دارد؟ پاسخ به این پرسش این امکان را برای محققان، سرمایهگذارن و صاحبان صنایع و سیاستگذاران فراهم میسازد تا نسبت به سرمایه‌گذاری و توسعه درست تصمیم بگیرند. با توجه به اهمیت شناسایی چرخه حیات فناوری و تأثیرگذاری آن در تصمیم‌گیری و سرمایه‌گذاری، برای بررسی چرخۀ حیات فناوری با استفاده از پروانه‌های ثبت اختراع میتوان از مدل مخفی مارکوف استفاده کرد.
مدل مارکوف را «آندری مارکوف»[50] ریاضیدان روسی ارائه کرده است. مدل مخفی مارکوف یک مدل آماری است که در آن سیستم مدلشده به‌صورت یک فرایند مارکوف با حالت‌های مشاهدهنشده (پنهان) فرض می‌شود. یک مدل پنهان مارکوف می‌تواند به‌عنوان ساده‌ترین شبکۀ بیزی پویا در نظر گرفته شود که در آن انتقال از یک حالت به حالت دیگر صورت میگیرد و تعداد آن قابل شمارش است. این مدل یک فنّ یادگیری ماشینی بر اساس فرایندهای تصادفی دوگانه است که در آن فرایند تصادفیِ اصلی به‌طور مستقیم قابل مشاهده نیست اما می‌تواند بهوسیله یک مجموعۀ ثانویه از فرایندهای تصادفی، قابل مشاهده باشد (رابینر و جانگ[51]، 1986).
مدل مخفی مارکوف سه نتیجه را در بررسی چرخۀ حیات فناوری نشان می‌دهد (لی و دیگران، 2016):
با توجه به مطالب بیانشده، این پژوهش در پی پاسخ به پرسشهای زیر است:
پیشینۀ پژوهش
بهدلیل اهمیت و جایگاه فناوری در توسعۀ اقتصادی و توسعۀ پایدار یک کشور و لزوم شناسایی اهمیت فناوری، چرخۀ حیات فناوری موضوع بررسی بسیاری از پژوهشهای مرتبط با فناوری است. برای جستجوی این پژوهشها از پایگاههای اطلاعاتی مختلف حاوی مقالههای انگلیسی، مانند اسکوپوس و مقالههای گوگل، استفاده شد. بررسی پژوهشهای یافتشده نشان داد برای بررسی چرخۀ حیات فناوری از منابع اطلاعاتی مختلف استفاده شده است. بر این اساس پژوهشها عموماً به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند؛ دسته نخست پژوهشهایی که از اطلاعات پروانه‌های ثبت اختراع و دسته دوم پژوهشهایی که از مقالههای پژوهشی برای بررسی چرخه حیات فناوری استفاده کرده‌اند.
پژوهشهایی که از اطلاعات پروانه‌های ثبت اختراع برای بررسی چرخه حیات فناوری استفاده کردند، بر اساس اینکه از اطلاعات پروانه‌های ثبت اختراع کدام اداره ثبت اختراع استفاده کرده‌اند، به چند دسته تقسیم می‌شوند. دسته نخست، پژوهشهایی که از اطلاعات پروانه‌های ثبت اختراع آمریکا استفاده کردند. این پژوهشها با استفاده از تحلیل رده‌های موضوعی پروانه‌های ثبت اختراع (منصوری، توکلی راوریریال مکی زاده و طوسی، 1394)، متن‌کاوی (مجیدفر و تفضلی شادپور، 1389)، بررسی اصطلاحات در دستههای موضوعی پروانه‌های ثبت اختراع و رابطه مفهومی بین آنها (سهیلی، منصوری، رحیمی و طوسی،2017)، علم سنجی و تجزیه‌وتحلیل پروانه‌های ثبت اختراع (دایم و دیگران، 2006؛ وای. چن، سی. چن[52] و لی، 2011)، مدل مارکوف و شاخصهای پروانه‌های ثبت اختراع (لی و دیگران، 2016) انجام شدند. پژوهش «منصوری و دیگران» (1394) نشان داد فناوری RFID با 36 حوزه موضوعی مرتبط است و محور اساسی این حوزهها «ارتباطات راه دور» و «ارتباطات الکتریکی» است. نتایج پژوهش «مجیدفر و تفضلی شادپور» (1389) در تحلیل روند فنّاوری‌های پزشکی از راه دور نشان داد تطابق مدل گامپرتز به‌خوبی و در بهترین حالت انجام می‌شود و پیش‌بینی روند منحنی تطابق داده شده در سال‌های آینده محاسبه و بر اساس مشتق هر منحنی، 3 نقطۀ آغاز رشد، نقطه اوج و نقطه اشباع برای هر فناوری استخراج گردید. «سهیلی و دیگران» (2017) دریافتند روند ثبت اختراعات در حوزۀ نانو دارای رابطۀ نمایی و رشد افزایشی است بهطوریکه تعداد مطلق اختراعات از 2 در سال 1995 به 1474 پروانه ثبت اختراع در سال 2013 افزایش یافته است. رشد تجمعی زیر کلاسها در موضوع نانو در طول زمان نیز وجود داشت و یک حالت S شکل دارد که از 2 در سال 1995 به 3032 در سال 2014 رسید. «دایم و دیگران» (2006) در پژوهش خود با ترکیب ابزارهای پیش‌بینی فناوری مانند برنامه‌ریزی سناریو، منحنی‌های رشد و آنالوگ‌ها نشان دادند پیش‌بینی فناوری می‌تواند با استفاده از روش‌های ترکیبی چندگانه بهبود یابد و نیاز به توسعه ابزارهای ترکیبی برای پیش‌بینی فناوری را اثبات کردند. نتایج پژوهش «چن و دیگران» (2011) نشان داد فناوری تولید و ذخیرهسازی هیدروژن هنوز وارد مرحله بلوغ نشده است. بنابراین، لزوم افزایش سرمایه‌گذاری تحقیق و توسعه در این حوزه وجود دارد و در مقابل فناوری پیل سوختنی وارد مرحله بلوغ شده است. «لی و دیگران» (2016) در پژوهش خود در زمینۀ فناوری تشخیص توسعۀ مولکولی، احتمال قرارگرفتن این فناوری را در مراحل مختلف چرخۀ حیات فناوری در یک، سه و پنج سال آینده نشان داد.
دستۀ دوم، پژوهشهایی که با اطلاعات پروانه‌های ثبت اختراع انجام شده مربوط به پژوهشهایی است که از پروانه‌های ثبت اختراع ادارههای ثبت اختراع دیگر و یا پروانه‌های ثبت اختراع چند اداره ثبت اختراع استفاده کرده‌اند. این پژوهشها با بررسی روند رشد تعداد پروانه‌های ثبت اختراع (طباطبائیان و نوده، 1383)، متن‌کاوی (زارع احمدآبادی و یوسفتبار میری،1392)، خوشهبندی (ترپی، وو و تگابونی-دوتا[53]،2011)، منحنی‌های رشد منطقی (مایلینز، دو فاریا، دو آمارال، لیوا و گریگولین[54]، 2014) و بررسی رده‌های پروانه‌های ثبت اختراع (دوبریک، جیانوکارو، بنگسون و اکمن[55]،2011) انجام شدهاند. «طباطبائیان و نوده» (1383) در پژوهش خود با استفاده از دادههای پروانه‌های ثبت اختراع اروپایی در حوزه فناوری GIS دریافتند روند رشد تعداد ثبت پروانه‌های ثبت اختراع این فناوری افزایشی بوده و هنوز به بلوغ نرسیده است و دوره عمر آن کمی بالاتر از مرحله رشد خود است. «زارع احمدآبادی و یوسفتبار میری» (1392) با استفاده از پروانه‌های ثبت اختراع اروپا و آمریکا در زمینۀ فناوری لعاب به این نتیجه رسیدند که این فناوری در تمامی خوشه‌های شناسایی‌شده در مرحلۀ بلوغ و یا افول قرار داشته و به‌احتمال فراوان در آینده‌ای نزدیک با فناوری‌های نوین دیگری جایگزین خواهد شد. پژوهش «ترپی و دیگران» (2011) با استفاده از پروانه‌های ثبت اختراع در دفتر مالکیت فکری جمهوری خلق چین (SIPO)[56] در حوزه فناوری RFID نشان داد از آنجا‌که این فناوری وارد مرحله بلوغ شده است، فعالیت‌های تحقیق و توسعه باید با هدف بهبود سطح فرکانس و امواج RFID به‌عنوان ابزاری برای توسعه سیستم‌های RFID قابل اطمینانتر و برنامه‌های کاربردی انجام شود. «مایلینز و دیگران» (2014) با استفاده از پروانه‌های ثبت اختراع فهرستشده در نمایۀ نوآوری‌های درونت (DII)[57] در حوزه فناوری نانو به این نتیجه رسیدند که مراحل توسعه فناوری نانو به آغاز دوران بلوغ خود رسیده است. «دوبریک و دیگران» (2011) با استفاده از پروانه‌های ثبت اختراع در ادارۀ ثبت اختراع سوئد (PRV)[58] در حوزه انرژی باد که ردۀ اداره ثبت اختراع اروپا (ECLA)[59] را داشتند، دریافتند فناوری انرژی باد در هفتسال گذشته به‌طور فوق‌العاده‌ای افزایش داشته است و مرحله بلوغ این فناوری در آینده اتفاق خواهد افتاد.
دستۀ دوم پژوهشها مربوط به پژوهشهایی می‌شوند که با استفاده از مقالههای پژوهشی و یا متون دیگر انجام شده است. «توکلی کاشی و مولاوردیخانی» (1384) با استفاده از بررسی رشد تعداد مقالهها، پروانه‌های ثبت اختراع و نشانهای تجاری در حوزۀ پنل متد (یکی از روش‌های تحلیل آیرودینامیکی) در سایتهای مؤسسه تامسون و مقالههای گوگل، الگوریتمی برای پیش‌بینی فناوری‌های آینده، فناوریهایی که آیندۀ یک صنعت خاص را تحت تأثیر عمده قرار خواهند داد، ارائه دادند. یافتهها نشان داد این فناوری در مراحل پایانی رشد و یا اوایل بلوغ قرار دارد و از این رو پیش‌بینی می‌شود در آینده نزدیک و حتی میانمدت، کاربرد آن در مراکز صنعتی ادامه یابد؛ اما با توجه به تقعر منفی مقالهها، در آینده دور احتمال جایگزین شدن روش‌های دیگر بهجای آن وجود دارد. «رضائیان، منتظری و لونن»[60] (2017) در مقالههای پژوهشی در حوزۀ گیرندههای باد با استفاده از تجزیه‌وتحلیل چرخۀ حیات، دادهکاوی و خوشهبندی به پیش‌بینی علم در حوزۀ تهویه طبیعی پرداختند. نتایج نشان داد تعداد انتشارات در این حوزه تا سال 2020 حدود 54% رشد میکند و چنانچه نوآوری‌های جدید در این حوزه بهوجود آید، زمان رشد افزایش خواهد یافت.
بررسی پیشینهها نشان داد پروانه‌های ثبت اختراع بهدلیل داشتن اطلاعات ارزشمند برای مطالعۀ فناوری‌ها، تعیین فناوری‌های جدید مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است و بررسی چرخه حیات فناوری روش مناسبی برای شناسایی وضعیت فناوری در چرخه حیات فناوری آن است، اما نکته قابل توجه این است که در ایران در این زمینه پژوهشهای زیادی انجام نشده است و در صورت وجود از روش‌های کمّی برای بررسی چرخۀ حیات فناوری استفاده شده و از روش‌های کیفی و استفاده از شاخصها برای بررسی چرخه حیات فناوری استفاده نکردهاند. پژوهشهای خارجی نیز بیشتر از یک شاخص در بررسی چرخه حیات فناوری استفاده کرده‌اند و تعداد محدودی از آنها چرخۀ حیات فناوری را با استفاده از چند شاخص بررسی کرده اند. همچنین در زمینۀ بررسی چرخه حیات فناوری آندوسکوپی هیچ پژوهشی در داخل و خارج ایران انجام نشده است.
با توجه به اهمیت این حوزه در سلامت و تشخیص بیماریها و احتمال علاقهمندی سرمایهگذاران در این حوزه، در این پژوهش چرخه حیات فناوری حوزه آندوسکوپی با استفاده از هفت شاخص بررسی شده است.
روش پژوهش
این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر نوع اکتشافی است و در زمرۀ پژوهشهای فناوریسنجی قرار دارد. جامعه پژوهش را همۀ پروانه‌های ثبت اختراع حوزه آندوسکوپی که در پایگاه ثبت اختراع و علایم تجاری آمریکا از سال 1976 تا 2015 منتشر شده است، تشکیل داده است. به دلایل زیر از پروانه‌های ثبت اختراع به‌عنوان جامعۀ پژوهش استفاده شد:
1. تقریباً 80% اطلاعات فناورانه در پروانه‌های ثبت اختراع قابل دستیابی و اطلاعات ارزشمندی است که مطابق با استانداردهای جهانی منتشر می‌شوند. (لی و دیگران، 2016؛ لی و دیگران، 2011)؛
2. پروانه‌های ثبت اختراع نه‌تنها شامل اطلاعات فناورانه بلکه اطلاعات مدیریتی را هم شامل هستند؛ مانند کشورها، مالکان، و مخترعان (جیوم[61]، لی، یون و پارک، 2013)؛
3. پروانه‌های ثبت اختراع اطلاعاتی درباره چرخه حیات فناوری قبل از شروع تولید (آگاروال[62]، 1998؛ گورت و کلپر[63]، 1982) یا چرخه‌های حیات صنعت (دباکر، وربیک، لوئل و زیممن[64]، 2002؛ مک گاهان و سیلورمن[65]، 2001) فراهم میکنند. بنابراین به بنگاهها در تصمیم‌گیری برای شروع تجارت جدید کمک میکنند. در نهایت، اطلاعات پروانه‌های ثبت اختراع جهانی است و برای گسترۀ وسیعی از فناوری‌ها قابل‌اجراست (لی، یون و پارک، 2009).
پایگاه اطلاعاتی پروانه‌های ثبت اختراع آمریکا بزرگ‌ترین بازار جهانی پروانه‌های ثبت اختراع است و بیشتر پروانه‌های ثبت اختراعی که در این پایگاه پذیرش می‌شوند، در کشورهای دیگر نیز مورد پذیرش قرار میگیرند. بنابراین پایگاه اطلاعاتی پروانه‌های ثبت اختراع آمریکا برای تجزیه‌وتحلیل فناوری‌های بین‌المللی مناسب است و دادهها در این پایگاه به‌خوبی سازماندهی شدهاند. در ضمن، متن کامل پروانه‌های ثبت اختراع از سال 1976 تاکنون در پایگاه اطلاعاتی پروانه‌های ثبت اختراع قابل‌دسترسی است، بههمین دلیل این پایگاه به‌عنوان منبع گردآوری اطلاعات مورد استفاده قرار گرفت. از این پایگاه اطلاعاتی، تعداد 4915 پروانه ثبت اختراع در زمینۀ آندوسکوپی که یکی از شاخههای فناوری تجهیزات پزشکی است، استخراج شد. دلیل پرداختن به حوزۀ تجهیزات پزشکی بهویژه حوزۀ آندوسکوپی بهخاطر تأثیرپذیری زیاد این حوزۀ فناوری از نوآوری‌های جدید است. به‌طور کلی، فنّاوری پزشکی یک زمینۀ وسیع است که نوآوریها نقش حیاتی را در آن ایفا میکنند (سرکار[66]، 2016). در سرعنوانهای موضوعی کتابخانۀ کنگرۀ آمریکا، آندوسکوپی یکی از زیرشاخههای تجهیزات پزشکی است. بنابراین، برای جستجوی پروانه‌های ثبت اختراع در این زمینه از کلیدواژۀ پذیرفتهشدۀ آندوسکوپی بهمنظور جستجو در پایگاه مذکور بر اساس استراتژی زیر اقدام شد:
(ttl/Endoscope or abst/Endoscope) and icl/a61$
برای دقیقترشدن جستجو از رده a61 نیز در عبارت جستجو استفاده شد که این رده مربوط به ردۀ بین‌المللی پروانه‌های ثبت اختراع است که در نمایۀ ردهبندی بین‌المللی پروانه‌های ثبت اختراع این رده با عنوان «علوم پزشکی یا دامپزشکی؛ سلامت»[67] منتشر شده است. در این ردهبندی رده a61d مربوط به دامپزشکی است که پس از استخراج پروانه‌های ثبت اختراع، پروانه‌های ثبت اختراعی که ردهa61d را شامل میشدند، از نتایج جستجو حذف شدند. با این عبارت جستجو، پروانه‌های ثبت اختراعی بازیابی شدند که در عنوان یا چکیده آنها آندوسکوپی و در رده بین‌المللی آنها ردۀ a61 وجود داشته باشد. پس از جستجوی پروانه‌های ثبت اختراع، برای ذخیرهکردن متن کامل پروانه‌های ثبت اختراع به صورت فایلهای Html از نرم افزارهای Uspto1 و Ravar PreMapاستفاده شد.
پس از استخراج اطلاعات پروانه‌های ثبت اختراع به‌صورت فایلهای Html، برای بهدستآوردن شاخصهای پروانه‌های ثبت اختراع از این فایلها از نرمافزارPatent Extractor استفاده شد. این نرمافزار با توجه به اطلاعاتی که برای انجام این پژوهش نیاز بود، از پروانه‌های ثبت اختراع استخراج شود، توسط برنامهنویس نوشته شد. در نهایت، نتایج در یک فایل اکسل ذخیره شد. سپس با استفاده از فرمولنویسی اکسل، شاخصهای پروانه‌های ثبت اختراع برای هر سال از سال 1976 تا 2015 بهدست آمد. واحد زمان یکسال در نظر گرفته شد. بهمنظور استخراج دادههای شاخص استناد به آینده پروانه‌های ثبت اختراع از نرمافزار Patent patref3 استفاده شد. اجرای این نرمافزار نیاز به اجرای اولیه نرمافزار Uspto2 دارد که پس از اجرای هر دو نرمافزار فایل اکسل مربوط به استناد به آینده پروانه‌های ثبت اختراع بهدست آمد.
تجزیه وتحلیل دادهها
تعریف عملیاتی شاخصهای پروانه‌های ثبت اختراعی که در این پژوهش مورد استفاده قرار گرفتند، در جدول2 نشان داده شده است.
جدول2. تعریف عملیاتی شاخصهای پروانه‌های ثبت اختراع آندوسکوپی
|
شاخص |
تعریف عملیاتی شاخصها |
|
پروانه های ثبت اختراع |
تعداد پروانه‌های ثبت اختراع آندوسکوپی در زمان t |
|
مالکان پروانه‌های ثبت اختراع |
تعداد مالکان متفاوت پروانه‌های ثبت اختراع آندوسکوپی در زمان t |
|
رده‌های پروانه ثبت اختراع |
تعداد رده‌های متفاوت پروانه‌های ثبت اختراع آندوسکوپی در زمان t |
|
استناد به گذشته |
میانگین تعداد استناد به گذشته پروانه‌های ثبت اختراع آندوسکوپی در زمان t |
|
استناد به آینده |
تعداد استناد به آینده پروانه‌های ثبت اختراع آندوسکوپی در زمان t |
|
مدت زمان آزمون پروانه‌های ثبت اختراع |
میانگین زمان بین تاریخ تشکیل پرونده و تاریخ ثبت اختراع پروانه‌های ثبت اختراع آندوسکوپی در زمان t |
|
ادعا |
میانگین تعداد ادعاهای پروانه‌های ثبت اختراع آندوسکوپی در زمان t |
پس از استخراج شاخصهای پروانه‌های ثبت اختراع آندوسکوپی، جدول این شاخصها از سال 1976 تا 2015 بهدست آمد(جدول 3). بر اساس دادههای این جدول در سال 1976، تعداد پروانه‌های ثبت اختراع مرتبط با آندوسکوپی(1)، تعداد مالکان متفاوت پروانه‌های ثبت اختراع مرتبط با آندوسکوپی (1)، تعداد رده‌های متفاوت پروانه‌های ثبت اختراع مرتبط با آندوسکوپی (2)، میانگین تعداد استناد به گذشته پروانه‌های ثبت اختراع مرتبط با آندوسکوپی (4)، تعداد استناد به آینده پروانه‌های ثبت اختراع مرتبط با آندوسکوپی (34)، میانگین زمان بین تاریخ تشکیل پرونده و تاریخ ثبت اختراع پروانه‌های ثبت اختراع مرتبط با آندوسکوپی (633/26) و میانگین تعداد ادعاهای پروانه‌های ثبت اختراع مرتبط با آندوسکوپی (4) است. توضیح سال‌های دیگر جدول3 نیز به همین ترتیب است.
جدول 3. جدول شاخصهای پروانه‌های ثبت اختراع آندوسکوپی
|
سال |
تعداد پروانه‌های ثبت اختراع |
تعداد مالکان |
تعداد ردهها |
میانگین تعداد استناد به گذشته |
تعداد استناد به آینده |
میانگین مدت آزمون (ماه) |
میانگین تعداد ادعا |
|
1976 |
1 |
1 |
2 |
4 |
34 |
633/26 |
4 |
|
1977 |
14 |
8 |
35 |
357/5 |
836 |
140/19 |
286/7 |
|
1978 |
13 |
8 |
37 |
692/6 |
755 |
656/22 |
846/9 |
|
1979 |
15 |
11 |
1 |
8/6 |
990 |
531/22 |
467/8 |
|
1980 |
29 |
12 |
52 |
172/8 |
2526 |
345/27 |
414/8 |
|
1981 |
45 |
15 |
85 |
111/6 |
2165 |
593/23 |
867/8 |
|
1982 |
35 |
10 |
70 |
571/6 |
1056 |
326/24 |
9 |
|
1983 |
24 |
8 |
43 |
5/6 |
900 |
794/27 |
875/8 |
|
1984 |
38 |
15 |
70 |
053/6 |
1959 |
876/29 |
711/7 |
|
1985 |
49 |
21 |
83 |
612/6 |
3112 |
671/24 |
245/9 |
|
1986 |
69 |
25 |
96 |
014/6 |
3948 |
420/22 |
304/8 |
|
1987 |
80 |
23 |
111 |
475/8 |
4895 |
695/20 |
925/11 |
|
1988 |
98 |
29 |
129 |
031/8 |
5755 |
543/20 |
316/13 |
|
1989 |
127 |
27 |
136 |
661/6 |
6344 |
414/16 |
811/15 |
|
1990 |
105 |
27 |
152 |
695/7 |
6508 |
612/17 |
190/16 |
|
1991 |
80 |
19 |
148 |
563/8 |
6017 |
380/19 |
051/16 |
|
1992 |
92 |
35 |
175 |
815/10 |
6146 |
939/19 |
870/15 |
|
1993 |
101 |
35 |
160 |
248/10 |
8426 |
128/22 |
020/14 |
|
1994 |
109 |
49 |
182 |
257/14 |
7860 |
522/22 |
138/14 |
|
1995 |
113 |
48 |
164 |
389/17 |
7623 |
430/22 |
876/14 |
|
1996 |
110 |
50 |
168 |
036/21 |
7868 |
929/25 |
064/15 |
|
1997 |
132 |
60 |
176 |
258/18 |
9029 |
053/27 |
788/15 |
|
1998 |
171 |
68 |
203 |
129/17 |
10999 |
066/25 |
624/16 |
|
1999 |
188 |
74 |
174 |
755/16 |
11962 |
946/25 |
973/17 |
|
2000 |
150 |
65 |
106 |
053/15 |
10866 |
604/26 |
173/17 |
|
2001 |
132 |
48 |
173 |
212/21 |
7069 |
422/27 |
840/14 |
|
2002 |
186 |
73 |
173 |
871/15 |
8708 |
160/28 |
728/15 |
|
2003 |
204 |
74 |
172 |
005/19 |
8401 |
815/29 |
779/17 |
|
2004 |
165 |
63 |
166 |
20 |
8326 |
348/33 |
768/18 |
|
2005 |
156 |
59 |
174 |
205/24 |
7078 |
132/33 |
231/17 |
|
2006 |
116 |
48 |
65 |
603/30 |
5389 |
795/36 |
209/19 |
|
2007 |
81 |
37 |
42 |
975/28 |
1603 |
635/42 |
500/17 |
|
2008 |
82 |
37 |
52 |
500/32 |
1554 |
443/49 |
098/17 |
|
2009 |
109 |
42 |
57 |
128/53 |
2267 |
269/53 |
394/15 |
|
2010 |
222 |
66 |
88 |
820/36 |
2627 |
288/56 |
738/14 |
|
2011 |
244 |
67 |
83 |
143/58 |
1927 |
966/55 |
888/12 |
|
2012 |
270 |
68 |
109 |
833/59 |
1068 |
315/55 |
944/12 |
|
2013 |
339 |
83 |
106 |
888/58 |
719 |
309/49 |
365/12 |
|
2014 |
319 |
95 |
118 |
075/74 |
388 |
517/49 |
559/13 |
|
2015 |
302 |
98 |
175 |
142/78 |
82 |
240/42 |
580/13 |
پس از بهدستآوردن جدول شاخصهای پروانه‌های ثبت اختراع (جدول 3) مدل مخفی مارکوف در قالب نرم افزارR با چهار مرحله شروع، رشد، بلوغ و اشباع اجرا شد. مرحله اول مربوط به مرحله شروع فناوری است که فناوری با یک اندیشۀ نو در تولیدات یا فرایندها شروع می‌شود. در مرحلۀ دوم که مرحله رشد است، شرکت‌ها به ساخت محصول جدید میپردازند و بین شرکت‌ها برای ساخت محصول رقابت ایجاد می‌شود. در پایان این مرحله فناوری محصول کاملاً در بازار شناخته شده است.
مرحلۀ بلوغ: در این مرحله شرکتهایی که در دوره رشد جایگاه خود را در بازار مستحکم کرده باشند، سود زیادی میبرند. در این مرحله در اندیشۀ فنی محصول تغییراتی ایجاد نمیشود و بیشتر در ظاهر و امکانات جانبی آن تغییراتی ایجاد می‌شود. در مرحلۀ چهارم که مرحلۀ اشباع است فناوری قبلی با یک فناوری جدید در آیندۀ نزدیک جایگزین خواهد شد و شرکت‌ها به سمت ساخت فناوری جدید تمایل پیدا میکنند و فناوری قبلی از بازار حذف خواهد شد و مردم به سمت خرید محصول با فناوری جدید سوق پیدا میکنند. چنانچه فناوری در این مرحله از چرخۀ حیات خود قرار داشته باشد، سرمایه‌گذاری در آن فناوری سودی نخواهد داشت. بر اساس تحلیل دادهها، مرحله احتمال حالت اولیه چرخۀ حیات فناوری در آندوسکوپی چنانکه در جدول4 نشان داده شده است، مرحله اول شناخته شد. هر فناوری هم اصولاً با مرحلۀ شروع که همان مرحلۀ اول است، آغاز می‌شود. منظور از عدد یک در این جدول این است که فناوری آندوسکوپی با توجه به مدل مخفی مارکوف احتمالاً با مرحلۀ شروع که همان مرحلۀ اول چرخۀ حیات فناوری است، آغاز شده است (جدول4).
جدول 4. احتمال حالت اولیه
|
مرحله اول |
مرحله دوم |
مرحله سوم |
مرحله چهارم |
|
1 |
0 |
0 |
0 |
پس از اجرای این مدل، چرخۀ حیات فناوری در زمینه آندوسکوپی ترسیم شد (شکل 2).
شکل2. چرخۀ حیات فناوری آندوسکوپی
چنانکه چرخۀ حیات فناوری آندوسکوپی نشان می‌دهد، این زمینۀ فناوری هم‌اکنون در مرحلۀ اشباع چرخۀ حیات فناوری خود قرار دارد. در سال 1976 در مرحله اول چرخۀ حیات فناوری خود یعنی مرحله شروع و از سال 1977 تا 1985 به مدت9 سال در مرحله دوم چرخه حیات فناوری یعنی مرحله رشد و از سال 1986 تا 2005 یعنی مدت 20 سال، در مرحلۀ سوم چرخه حیات فناوری خود یعنی مرحله بلوغ قرار دارد و از سال 2006 تا 2015 در مرحله چهارم چرخه حیات فناوری خود یعنی مرحله اشباع قرار دارد.
همچنین دادههای جدول3 نشان می‌دهد در حوزۀ آندوسکوپی پروانه‌های ثبت اختراع زیادی به ثبت رسیده و همچنان نیز به ثبت میرسد، اما در سال‌های 1976 تا 2015 تعداد پروانه‌های ثبت اختراع این حوزه روندی تصاعدی داشته است. هرچند نرخ رشد این نوع فناوری در سال‌های پایانی نسبت به سال‌های قبلی کمتر بوده است، همچنان مورد توجه بسیاری از مخترعان است. بررسی تعداد رده‌های پروانه‌های ثبت اختراع حوزه آندوسکوپی نشان می‌دهد تعداد رده‌های شمول از سال 1976 تا 2015 در هر سال نرخ رشد داشته که این امر نشان‌دهنده این است که این حوزه یا در حوزه‌های دیگر تلفیق شده و یا در دیگر حوزهها تأثیر داشته است. شاخص تعداد استناد به آینده از سال 1976 تا 2015 کاهش معناداری دارد. این امر نشان‌دهنده این است که این پروانهها توسط مخترعان دیگر مورد استناد قرار نگرفته است. دلیل عدم استناد، قدیمیبودن موضوعات پروانه‌های ثبت اختراع و یا خارجشدن موضوع آندوسکوپی به شکل فعلی از دایرۀ درخواستهای محققان و صنعت است. بررسی شاخصهای تعداد ادعا از سال 1976 تا 2015 نیز نشان داد میزان ادعاهای پروانه‌های ثبت اختراع در سال‌های پایانی به نسبت سال‌های قبل کاهش یافته است. این امر نشان می‌دهد در حوزۀ آندوسکوپی نوآوریها کاهش یافته است و اگر نوآوری نیز وجود دارد، ممکن است مربوط به تأثیر سایر حوزه‌های دیگر باشد.
نتیجه‌گیری
یافتههای کلیِ پژوهش نشان داد در این حوزه، فناوری نوآوری‌های کمی دارد، ولی دلیل توجه مخترعان با توجه به روند تصاعدی تعداد پروانه‌های ثبت اختراع در جدول 3 از سال 1976 تا2015، به احتمالِ حضور این حوزه یا میزان تأثیرپذیری از حوزه‌های دیگر مرتبط است و الزاماً پروانه‌های ثبت اختراع این حوزه به‌طور مستقل به حوزه آندوسکوپی مرتبط نیست، بلکه ممکن است حوزه‌های دیگر از فناوری‌های این حوزه تأثیر گرفته‌اند یا اینکه تأثیر برعکس داشتهاند. این موضوع در پژوهش «منصوری و دیگران» (1394) نیز مورد توجه قرار گرفته است. آنها دریافتند فناوریRFID با 36 حوزۀ موضوعی مرتبط است و محور اساسی این حوزهها، «ارتباطات راه دور» و «ارتباطات الکتریکی» است. همچنین بررسی تعداد رده‌های پروانه‌های ثبت اختراع حوزه آندوسکوپی نشان داد نمیتوان از این فناوری به‌عنوان یک فناوری مستقل و کلیدی یاد کرد و سرمایه‌گذاری مستقل در این حوزه ریسک بالایی است، بلکه باید ردهها و بهعبارتی فناوری‌های دیگر را شناسایی و به‌صورت فناوری واسط به آن نگاه کرد. لذا شناسایی دقیق حوزهها قبل از تصمیم به سرمایه‌گذاری و تبدیل به کالا، ضرورت دارد.
با توجه به اینکه فناوری آندوسکوپی بر اساس چرخۀ حیات فناوری خود (شکل2) در مرحلۀ اشباع از مراحل چهارگانۀ چرخۀ حیات فناوری است، این یافته حاکی از آن است که میزان نوآوری در این فناوری کم است و از طرف دیگر برای سرمایه‌گذاری در این حوزه فناوری باید احتیاط بیشتری داشت.
با توجه به حضور این فناوری در مرحلۀ اشباع، میتوان نتیجه گرفت تعداد زیادی از این فناوری در بازار وجود دارد و فناوری با عمر کم نیست و برای سرمایه‌گذاری در این حوزه باید سایر شاخصها را به‌دقت بررسی کرد. در آیندۀ نزدیک احتمالاً با فناوری‌های جدیدتر جایگزین خواهد شد. این نوع بررسی در پژوهش «مجیدفر و تفضلی شادپور» (1389) در حوزه پزشکی از راه دور نیز وجود داشته است. نتایج آنان نشان داد فناوری‌های جراحی از راه دور و پزشکی از راه دور به دوره اشباع رسیدهاند و دلیل آن را ناشی از کاهش کشش بازار یا روند طبیعی و سریع بلوغ این دو فناوری بهدلیل پیچیده نبودن آنها حدس زدهاند. همچنین «زارع احمدآبادی و یوسفتبار میری» (1392) در پژوهش خود در حوزه فناوری لعاب به این نتیجه رسیدند که فناوری لعاب در تمامی خوشه‌های شناسایی‌شده در مرحله بلوغ و یا افول قرار داشته و به احتمال فراوان در آینده‌ای نزدیک با فناوری‌های نوین دیگر جایگزین خواهد شد.
باید در نظر داشت که سرمایه‌گذاری و تجاری‌سازی فقط بر اساس نتایج بهدستآمده از این پژوهشها مناسب نیست. این نتایج می‌توانند نگرش مناسبی نسبت به فناوری‌ها ارائه دهند و به‌عنوان یک راهنما در کنار نظر کارشناسان و تجربیات آنان مورد استفاده قرار گیرند. ضمناً یکی از نکات قابل‌توجه این است که زمانیکه یک فناوری در یک کشور توسعه‌یافته در حال زوال و نابودی باشد، در یک کشور در حال توسعه احتمالاً هنوز به مرحلۀ زوال نرسیده و چند سال دیگر از عمر آن فناوری باقی مانده است. همچنین بهتر است برای تأیید یافتههای این پژوهش، میزان سرمایه‌گذاری واقعی در حوزۀ تجهیزات آندوسکوپی بررسی و با نتایج این پژوهش مقایسه شود.
باتوجه به نتایج پژوهش حاضر، پیشنهادهای زیر ارائه می‌شود:
1.فناوری آندوسکوپی به حد نهایی کارایی خود نزدیک شده است و باید منتظر فناوری‌های نوظهور باشیم. بنابراین در سرمایه‌گذاری در زمینۀ تحقیق و توسعه این فناوری باید احتیاط لازم را داشت.
2.نتایج پژوهش حاضر به سرمایه گذاران و صاحبان صنایع حوزه آندسکوپی کمک خواهد کرد که ریسک سرمایه‌گذاری را پایین بیاورند و با اطلاعات بیشتر، دربارۀ آیندۀ فناوری کنونی این حوزه تصمیم بگیرند.
3.پیشنهاد می‌شود با توجه به در حالت اشباع قرارگرفتن فناوری فعلی حوزه آندوسکوپی، مخترعان و پژوهشگران این حوزه زمینههای پژوهشی و تحقیقاتی خود را بر اساس واقعیتهای موجود تنظیم کنند.
[1]. Delphi
[2]. Rowe & Wright
[3]. Scenario
[4]. Daim, Rueda, Martin & Gerdsri
[5]. Environmental scanning
[6]. Fahey, King & Narayanan
[7]. Brainstorming
[8]. Popper
[9]. patent
[10]. Relevance tree
[11]. Gordon, J.C. Glenn
[12]. Morphological analysis
[13]. Yoon & Park
[14]. Cross Impact analysis
[15]. Choi, Kim & Park
[16]. Future cycle
[17]. Lee, Kim, Kwon & Woo
[18]. Little
[19]. pacing technologies
[20]. Ernst
[21]. Patent Number
[22]. Abraham & moitra
[23]. Assignee
[24]. Twiss
[25]. Classes
[26]. Sneed & Johnson
[27]. Backward citation
[28]. Campbell
[29]. Glazier
[30]. Driks
[31]. Harrison & Rivette
[32]. Miele
[33]. Knight
[34]. Examiner
[35]. Lanjouw & schankerman
[36]. Harhoff, Scherer & Vopel
[37]. Forward citation
[38]. Trajtenberg
[39]. Albert, Avery, Narin & McAllister
[40]. Welte
[41]. Ihnen
[42]. Duration of Examination Processes
[43]. Johnson & Popp
[44]. Claim
[45]. I claim
[46]. What is claimed is
[47]. Reitzig
[48]. Tong & Frame
[49]. McCarthy
[50]. Andrey markov
[51]. Rabiner & Juang
[52]. Y. Chen, C. Chen
[53]. Trappey, Wu, Taghaboni-Dutta
[54]. Milanez, de Faria, do Amaral, Leiva & Gregolin
[55]. Dubarić, Giannoccaro, Bengtsson & Ackermann
[56]. State intellectual property office of the people’s republic of china
[58]. Swedish patent and registration office
[59]. European classification
[60]. Rezaeian, Montazeri & Loonen
[61]. Geum
[62]. Agarwal
[63]. Gort & Klepper
[64]. Debackere, Verbeek, Luwel & Zimmermann
[65]. McGahan & Silverman
[66]. Sarkar
[67]. Medical Or Veterinary Science; Hygiene
)