Identification and Ranking the Factors Affecting the Knowledge Management Implementation Using Metasynthesis Method

Document Type : Original Article

Authors

1 Assistant Professor, Department of Management, Faculty of Economics, Management and social sciences, Shiraz University. Shiraz. Iran

2 Ph.D Student of Industrial Management, Faculty of Management and Accounting, Allameh Tabatabaei University, Tehran, Iran

3 MSc, Faculty of Accounting and Management, Zand Shiraz Institute of Higher Education. Shiraz, Iran.

Abstract

Objective: Organizations require knowledge management (KM) in order to continue their activities and sustainability in their competitive cycles. One of the problems of organizations and managers is the implementation of KM, considering the factors affecting the implementation of KM plays an important role in the success and development of the organization. Meanwhile, the factors affecting the implementation of KM, determining the importance of each of the factors and providing an appropriate framework for their application in KM implementation process play a fundamental role in advancing the organization's goals. The purpose of this research is to identify and rank the factors affecting the implementation of KM by reviewing the past studies.
Methodology: Meta-synthesis attempts to integrate results from a number of different but inter-related qualitative studies. In order to identify the factors, all dimensions of KM implementation have been identified through Meta-Synthesis using 335 papers were published in Sciencedirect, SID, Magiran and ElmNet from 2010 to 2018. Then, the importance and priority of each proposed dimension was determined using Shannon quantitative method based on content analysis.
Findings: The results of the research in the extension method showed 3 categories (organizational, personal, and environmental), 8 concepts (KM process, organization structure, technology, management, individual, trust, competitive and culture) and 52 codes (knowledge creation (0.016), knowledge identification (0.026), knowledge leadership (0.00), knowledge planning (0.01), knowledge effectiveness (0.024), knowledge sharing (0.039), knowledge evaluation (0.01), knowledge storage (0.02), knowledge learning (0.00), knowledge transparency (0.00), knowledge implementation (0.024), knowledge quality (0.024), KM alignment (0.02), organization strategy (0.016), KM strategies (0.039), employees enrichment (0.01), organizational enrichment (0.00), organizational sources (0.02), financial sources (0.016), organizational environment (0.00), the number of employees (0.016), recruitment (0.00), organizational size (0.016), performance evaluation (0.026), KM system selecting (0.026), employees training (0.031), reverse engineering (0.00), fast upgrade (0.024), flexability (0.032), confidence (0.032), easy implementation (0.026), technological tools(0.01), storage capacity (0.024), information technology infrastructure (0.035), management support (0.035), human resource management (0.039), team working (0.031), participation (0.00), motivation (0.034), justice(0.00), readiness(0.00), concentration (0.00), communication (0.031), employees trust and managers(0.031), employees trust (0.024), competition force (0.016), benchmarking (0.016), world services availability (0.02), best practices (0.01), knowledge base culture (0.01), innovation culture (0.032) and organizational culture (0.044) in KM implementation.
Conclusion: A successful KM program will consider more than just technology. An organization should also consider organization culture, leadership, strategic alignment, managers' support, information technology and motivation were identified as the most important factors for success of KM implementation.

Keywords


مقدمه

دانش، هسته اصلی رقابت در اقتصاد پیشرفته محسوب می‌شود و مدیریت دانش جهت حفظ مزیت رقابتی سازمان‌ها ضروری است (هو و دیگران، 2018). دانش نقش مؤثری بر توسعه دارد و سازمان‌ها با استفاده از مدیریت دانش مؤثر، قادر به ارائه بهتر خدمات هستند (حجازی‌نیا، 1395). مدیریت دانش به سازمان‌ها کمک می‌کند تا اطلاعات و مهارت‌های مهم را که به عنوان حافظه سازمانی محسوب می‌شود و به ‌طور معمول به صورت سازماندهی نشده وجود دارند؛ شناسایی، انتخاب، سازمان‌دهی و منتشر نمایند و منجر به کاهش خطاکاری‌ها و دوباره کاری‌ها ‌می‌شود. این امر مدیریت سازمان‌ها را برای حل مسائل یادگیری، برنامه‌ریزی راهبردی و تصمیم‌گیری‌‌های پویا به صورت کارا و مؤثر قادر می‌سازد و سرعت حل مسائل و تصمیم‌گیری‌ها را افزایش ‌می‌دهد (صفایی، طالقانی‌نیا و کیامنش، 1396). شرایط و فضای رقابتی سازمان‌ها بیش از پیش پیچیده و به سرعت در حال تغییر است. به گونه‌ای که سرعت تغییر در بیشتر سازمان‌ها به مراتب بیشتر از سرعت توان پاسخگویی و تطبیق آن‌هاست.

مهمترین هدف به کارگیری مدیریت دانش در سازمان‌ها، انطباق سریع با تغییرات محیط پیرامون ‌می‌باشد. تغییرات مستمر دانش، وضعیت عدم تعادل جدیدی را برای سازمان‌ها به وجود آورده است. در این میان تنها سازمان‌هایی ‌می‌توانند به حیات خود ادامه دهند که بتوانند مزیت رقابتی خود را حفظ نمایند و حفظ مزیت رقابتی و بقاء سازمان به کمک مدیریت دانش می‌تواند امکان‌پذیر شود (ایرانبان، 1396). هدف نهایی مدیریت دانش بهره‌برداری و توسعه دارایی‌های دانشی در راستای تحقق اهداف، خلق دانش‌های نو در سازمان، چگونگی انجام کار و افزایش تجربیات افراد و مهارت‌ها و ایجاد ارزش افزوده برای سازمان است.

آنچه نظام مدیریت دانشی انجام می‌دهد، برقراری ارتباط میان افرادی است که با هم بیندیشند و زمانی را برای اشتراک افکار و دیدگاه‌هایی که به نظر می‌رسد برای دیگر اعضا گروه مناسب است، اختصاص دهند (حسنی، ملک زاد و عرفانیان، 1394). برای استقرار و پیاده‌سازی مؤثر سیستم مدیریت دانش ابعاد درون و برون سازمان متعددی تأثیرگذار هستند. در خصوص عوامل موفقیت بر پیاده‌سازی مدیریت دانش و سیستم‌های مدیریت دانش مطالعات زیادی انجام شده است. زواری و داخلی (2018) چهار بعد فناوری، منابع انسانی، فرایند و زمینه را عوامل مؤثر بر موفقیت سیستم مدیریت دانش معرفی می‌کنند. هاک و انوار (2016) سیستم‌های انگیزشی و پاداش، ساختار سازمانی، روابط اجتماعی، فرهنگ سازمانی، بستر فناوری اطلاعات و حمایت مدیران ارشد را عوامل تأثیرگذار بر موفقیت پیاده‌سازی سیستم مدیریت دانش می‌دانند. ساعی (1396) معتقد است عوامل اقدامات منابع انسانی، زیرساخت فناوری اطلاعات، ساز و کار خلق و توسعه دانش و اسناد بالادستی در پیاده‌سازی مدیریت دانش مؤثر است. خدیور و درتاج (1395) استفاده از فناوری رایانش ابری را زمینه‌ساز استقرار مناسب سیستم مدیریت دانش می‌دانند. گران، مروتی و زنجیرچی (1394) عوامل فناوری اطلاعات، فرهنگ سازمانی، منابع انسانی، ساختار سازمانی، رهبری و حمایت رهبری، اهداف، آموزش کارکنان، ارزیابی عملکرد، فرایندهای دانشی، حمایت‌‌ها و اقدامات انگیزشی و یادگیری سازمانی برای پیاده‌سازی موفق مدیریت دانش را مورد مطالعه قرار دادند. رضایی، شاه حسینی و خسروی (1393) در مدل مفهومی خود به تأثیر عوامل فرهنگ سازمانی، آگاهی کارکنان، ساختار، سیستم انگیزش، کارگروهی کارکنان، راهبرد مدیریت دانش، پشتیبانی مدیریت ارشد، مهندسی فرایندهای سازمان و ساختاردهی به دانش در استقرار سیستم مدیریت دانش پرداختند. برای بهره‌مندی موفق و اثربخش از مدیریت دانش در ابتدا لازم است تا نسبت به شناخت عوامل و فاکتورهایی که بر روی پیاده‌سازی مدیریت دانش تأثیرگذار هستند اقدام شود. پژوهش‌های مختلف از منظرهای گوناگونی پیاده‌سازی مدیریت دانش را مورد بررسی قرار داده اند و با تنوع عوامل تأثیرگذار مواجه هستیم؛ از همین رو نیاز به ارائه چارچوبی جامع از عوامل مؤثر وجود دارد. دستیابی به اجماع بین پژوهشگران پیشین و ارائه رویکردی جامع نسبت به عوامل مؤثر بر استقرار سیستم مدیریت دانش مسأله اصلی پژوهش است. با توجه به تنوع عوامل مؤثر ذکر شده در پژوهش‌های پیشین جهت دستیابی به رویکردی جامع مدل مفهومی پژوهش مطابق شکل 1 تدوین گردید.

 

  بر اساس هدف پژوهش و مدل مفهومی ارائه شده پرسش‌های پژوهش در خصوص عوامل مؤثر بیرونی، درونی و فردی عبارتند از:

عوامل محیطی تأثیرگذار بر پیاده‌سازی مدیریت دانش کدامند؟

عوامل فردی و انسانی تأثیرگذار بر پیاده‌سازی مدیریت دانش کدامند؟

عوامل سازمانی و ساختاری تأثیرگذار بر پیاده‌سازی مدیریت دانش کدامند؟

وزن عوامل مؤثر بر پیاده‌سازی مدیریت دانش بر اساس مطالعات پیشین چگونه است؟

 

روش‌شناسی پژوهش

پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی است. این تحقیق از این نظر کاربردی است که نتایج آن برای سازمان‌ها جهت پیاده‌سازی مناسب مدیریت دانش و همچنین پژوهشگران این حوزه قابل استفاده است. روش پژوهش فراترکیب است. فراترکیب با فراهم کردن نگرش نظام‌مند برای پژوهشگران از راه ترکیب پژوهش‌های کیفی مختلف به کشف موضوعات و استعاره‌های جدید و اساسی می‌پردازد و با این روش دانش جاری را ارتقا داده و یک دید جامع و گسترده را نسبت به مسائل پدید می‌آورد (زیمر، 2006).

با توجه به مطالعات متعددی که در حوزه پیاده‌سازی مدیریت دانش در سالیان گذشته انجام شده است و همچنین با توجه به فراوانی مطالعات؛ می‌توان ادعا کرد اشباع نظری در این حوزه رخ داده است. از همین رو عوامل پیاده‌سازی مدیریت دانش در قالب ابعاد درون و بیرون سازمانی و فردی از مطالعات پیشین و مقالاتی که در زمینه مدیریت دانش بودند، با استفاده از روش فراترکیب شناسایی گردید و وزن و اهمیت عوامل با استفاده از تکنیک شانون محاسبه گردید. روش آنتروپی شانون، پردازش داده‌ها را در مبحث تحلیل محتوا بسیار قوی انجام می‌دهد. آنتروپی در تئوری اطلاعات، شاخصی است برای اندازه‌گیری عدم اطمینان که از طریق یک توزیع احتمال بیان می‌شود.  روش‌های متعددی برای تعیین وزن شاخص‌ها وجود دارد. یکی از بهترین روش‌ها، آنتروپی شانون است (مانیان و رونقی، 1394). در این مقاله از فرایند هفت مرحله‌ای فراترکیب سندلوسکی و باروسو (2003) استفاده گردید.

جامعه آماری این تحقیق در روش فراترکیب، پژوهش‌های پیشین ‌می‌باشد که بین سال‌‌های 2010 تا 2018 از پایگاه‌های علمی ساینس دایرکت، پایگاه علمی جهاد دانشگاهی، مگ ‌ایران و علم نت جستجو شده است.

  

یافته‌های روش فراترکیب

گاماول: ابتدا پرسش‌هایپژوهش همانند جدول 1 به همراه پارامترها بیان ‌می‌شود.

 

جدول 1.پارامترهاوپرسش‌‌هایپژوهش

پارامترها

پرسش‌هایپژوهش

چه چیزی

جامعه مورد مطالعه

محدودیت زمانی

چگونگی روش

چه عوامل محیطی، سازمانی و فردی در پیاده‌سازی مدیریت دانش تأثیرگذار است؟

هر یک از عوامل چه اهمیت و وزنی در پیاده‌سازی مدیریت دانش دارند؟

 

 

گامدوم:بررسینظام‌مندمتون

برای جستجوی مقاله‌‌های پژوهش از واژه‌های کلیدی در خصوص عوامل زیرمجموعه محیطی، سازمانی و فردی استفاده شد. عوامل محیطی مؤثر بر مدیریت دانش، عوامل سازمانی مدیریت دانش و عوامل فردی مدیریت دانش، پیاده سازی مدیریت دانش، مدل‌‌های مدیریت دانش و عوامل موفقیت مدیریت دانش از جمله عواملی بودند که در نتیجه جستجو و بررسی پایگاه‌‌های علمی و با استفاده از واژه‌‌های کلیدی مورد نظر در 335 مقاله یافت شد. در جدول 2 واژه‌های مورد جستجو نشان داده شده است.

 

جدول 2. واژه‌‌هایجستجو

واژه‌های کلیدی

فارسی

انگلیسی

عوامل محیطی مدیریت دانش

Environmental factors of knowledge management

عوامل سازمانی مدیریت دانش

Organizational factors of knowledge management

عوامل فردی مدیریت دانش

Individual factors of knowledge management

عوامل موفقیت مدیریت دانش

Critical Success Factors of Knowledge management

مدل‌‌های استقرار مدیریت دانش

Knowledge Management implementation Model

پیاده‌سازی نظام‌‌های مدیریت دانش

KM Implementation

نظام مدیریت دانش

Knowledge Management system

ترکیبی از موارد بالا

-

 

گامسوم:جستجو و انتخابمقاله‌هایمناسب

برای انتخاب مقاله‌های مناسب بر اساس الگوریتم مشاهده شده پارامترهای مختلفی مانند چکیده و محتوا ارزیابی شده است. در بخش عنوان، مقاله‌های مرتبط با پیاده‌سازی سیستم مدیریت دانش و عوامل موفقیت انتخاب گردیدند. در بخش محتوا، بر اساس پرداختن مطالعات به عوامل موفقیت و ابعاد درون و برون سازمانی تحلیل محتوا صورت گرفت و منابع غیرمرتبط حذف گردید. در هر بازبینی تعدادی مقاله از روند مطالعه فراترکیبی حذف شده اند. شکل 2 نشان دهنده مراحل حذف منابع یافت شده است.

   

 شکل2. خلاصهازنتایججستجووانتخابمقاله‌‌ها

 

گامچهارم:استخراجنتایج

در این مرحله، اطلاعات مقاله‌ها بر اساس مرجع مربوط به هر مقاله شامل نام نویسنده، به همراه سال انتشار مقاله و اجزای هماهنگی بیان شده در هر مقاله طبقه‌بندی شدند و عوامل مورد نظر استخراج شده از مطالعه مقاله‌ها به عنوان کد در نظر گرفته شده اند. نتایج این فرآیند و برخی از منابع در جدول 3 نشان داده شده است.

 

جدول 3.کدهاومنابعمطالعاتی

ردیف

کد

منبع

1

تولید دانش، خلق دانش، دانش آفرینی

مردانی و همکاران (2018)، صفایی و همکاران (1396)، نا‌می‌ و همکاران (1396)

2

شناسایی دانش، آشکارسازی دانش

نا‌می‌ و همکاران (1396)، اوزتمل و همکاران (2011)

3

رهبری دانش

چن و فانگ (2015)

4

هدف‌گذاری دانش، برنامه‌ریزی دانش

اولیوا (2014)، اوزتمل و همکاران (2011)

5

ارتقا دانش، به‌روزرسانی دانش

نورس و کامتا (2014)، اولیوا (2014)، نا‌می‌ و همکاران (1396)

6

تسهیم دانش (انتقال دانش)

ژوو (2013)، نا‌می ‌و همکاران (1396)، اکسوی و الگاویاز (2014)، سالیمان (2013)، لیائو و کائو (2014)، صفایی و همکاران (1396)

7

ارزیابی دانش

اوزتمل و همکاران (2011)

8

نگهداری، ذخیره دانش

اکسوی و الگاویاز (2014)، سالیمان (2013)، لیائو و کائو (2014)

9

پذیرش دانش

ژوو (2013)، سالیمان (2014)، لیائو و کائو (2014)

10

یادگیری دانش

سنتورو و همکاران (2018)، اولیوا (2014)

11

تعریف شفاف دانش

اولیوا (2014)

12

محتوا دانش، ساختار دانشی

اوزتمل و همکاران (2011)، حجازی نیا (1395)

13

اشتراک گذاری دانش

صفایی و همکاران (1396)، سالیمان (2014)، لیائو و کائو (2014)

14

انتشار دانش

صفایی و همکاران (1396)، سالیمان (2014)، لیائو و کائو (2014)

15

اثربخشی دانش، سازماندهی دانش

صفایی و همکاران (1396)، نا‌می ‌و همکاران (1396)

16

کاربرد و پیاده‌سازی دانش

نا‌می‌ و همکاران (1396)، اکسوی و الگاویاز (2014)، سالیمان (2014)، لیائو و کائو (2014)، صفایی و همکاران (1396)

17

کیفیت دانش ذخیره شده

مدهواییا و بشیر (2012)، سری و کورنیاوان (2015)، لیائو و کائو (2014)

18

آمادگی اولیه

اولیوا (2014)، لیائو و کائو (2014)

19

فرهنگ دانش محور

اوزتمل و همکاران (2011)

20

فرهنگ نوآوری و خلاقیت (در فناوری و تما‌می ‌موارد)

مردانی و همکاران (2018)، سنتورو و همکاران (2018)، ژوو و همکاران (2018)، اولیوا (2014)، لک و همکاران (1395)، الرشید و همکاران (2014)، مدهواییا و بشیر (2012)، رضایی و همکاران (2016)، وانگ و وانگ (2016)

21

فرهنگ سازمانی

وانگ و وانگ (2016)، ایرانبان (1396)، حجازی نیا (1395)، صفایی و همکاران (1396)، تولایی و فدایی (1395)، امیری و همکاران (1395)، نا‌می‌ و همکاران (1396)، لک و همکاران (1395)، خلج و زارعیان (1395)، حسین پور و علی پور (1397)، صیادی و همکاران (1395)

22

ساختار سازمانی و زیرساخت‌ها

ایرانبان (1396)، صفایی و همکاران (1396)، تولایی و فدایی (1395)، امیری و همکاران (1395)، نا‌می‌ و همکاران (1396)، لک و همکاران (1395)، خلج و زارعیان (1395)، حسین پور و علی پور (1397)، صیادی و همکاران (1395)

23

قضاوت

نورس و کامتا (2014)

24

مدیریت منابع انسانی

دالوتا (2011)، نورس و کامتا (2014)، تولایی و فدایی (1395)، امیری و همکاران (1395)، حسین پور و علی پور (1397)، صیادی و همکاران (1395)

 

25

حمایت و پشتیبانی مدیران ارشد

شی و سای (2016)، وانگ و وانگ (2016)، حجازی نیا (1395)، تولایی و فدایی (1395)، بری و بهال (2015)

26

رهبری

نورس و کامتا (2014)، صفایی و همکاران (1396)

27

نتایج کلیدی عملکردها، تجربه موفقیت

نورس و کامتا (2014)، حجازی نیا (1395)

28

فرایندهای مدیریت دانش

شان و همکاران (2013)، چن و فانگ (2013)، لیندنر و والد (2011)، اوزتمل و همکاران (2011)، نورس و کامتا (2014)، لک و همکاران (1395)

29

همسویی مدیریت دانش با فرایندهای مدیریت دانش

مارتا و همکاران (2011)، بیمول و همکاران (2014)، سلطان (2013)، سالیمان (2014)

30

اهداف، راهبرد و چشم‌اندازهای سازمان

صفایی و همکاران (1396)، تولایی و فدایی (1395)، لک و همکاران (1395)

31

راهبرد‌‌های مدیریت دانش

کروگر و جانسون (2011)، لیندنر و والد (2011)، کیم و همکاران (2014)، اولیوا (2014)، اوزتمل و همکاران (2011)، نورس و کامتا (2014)، ایرانبان (1396)

32

همسویی مدیریت دانش با راهبرد‌‌های سازمان

لیندنر و والد (2011)، اولیوا (2014)، مدهواییا و بشیر (2012)، سری و کورنیاوان (2014)، لیائو و کائو (2014)

33

آموزش کارکنان

لیندنر و والد (2011)، حجازی نیا (1395)، صفایی و همکاران (1396)، امیری و همکاران (1395)، نا‌می‌ و همکاران (1396)

34

توانمندسازی کارکنان

شی و سای (2016)، شان و همکاران (2013)

35

توانمندسازی سازمانی

فرزین و همکاران (2014)

36

اعتماد کارکنان

صفایی و همکاران (1396)، الرشید و همکاران (2014)، خوشنویس و ربیعی فر (2012)، رضایی و همکاران (2016)

37

اعتماد کارکنان و مدیریت

خوشنویس و ربیعی فر (2012)، مارتا و همکاران (2011)، مدهواییا و بشیر (2012)، هیر و همکاران (2014)، سالیمان (2014)، گاریسون و کیم (2012)، بری و بهال (2015)، آیونیتا و آیونیتا (2011)

38

کار ‌تیمی ‌و تعامل سازنده (ارتباطات)

شان و همکاران (2013)، حجازی نیا (1395)، الرشید و همکاران (2014)، مارتا و همکاران (2011)، امیری و همکاران (1395)

39

تمرکز

صیادی و همکاران (1395)

40

درگیری و مشارکت کارکنان

شان و همکاران (2013)

41

مشارکت در تصمیمات

حجازی نیا (1395)، فرزین و همکاران (2014)

42

تشویق و انگیزه (مالی و غیرمالی)

شان و همکاران (2013)، لیندنر و والد (2011)،حجازی نیا (1395)، صفایی و همکاران (1396)، خلج و زارعیان (1395)، حسین پور و علی پور (1397)، الرشید و همکاران (2014)، خوشنویس و ربیعی فر (2012)

43

تعداد کارمندان

الرشید و همکاران (2014)، مارتا و همکاران (2011)، بیمول و همکاران (2014)

44

ارزیابی عملکرد و پیشرفت

مردانی و همکاران (2018)، شان و همکاران (2013)، کروگر و جانسون (2011)، لیندنر و والد (2011)، حجازی نیا (1395)، صفایی و همکاران (1396)

45

منابع سازمان

شان و همکاران (2013)، لیندنر و والد (2011)، نا‌می ‌و همکاران (1396)

46

منابع انسانی

زوری و دخری (2018)، نورس و کامتا (2014)، ایرانبان (1396)، امیری و همکاران (1395)، نا‌می ‌و همکاران (1396)، صیادی و همکاران (1395)

47

منابع مالی

حجازی نیا (1395)، بری و بهال (2015)

48

شرایط حاکم در سازمان

امیری و همکاران (1395)

49

انعطاف پذیری

الرشید و همکاران (2014)، مارتا و همکاران (2011)، مدهواییا و بشیر (2012)، هیر و همکاران (2009)، سالیمان (2014)، گاریسون و کیم (2012)، سری و کورنیاوان (2014)، آیونیتا و آیونیتا (2011)

50

قابلیت اطمینان

الرشید و همکاران (2014)، مارتا و همکاران (2011)، مدهواییا و بشیر (2012)، هیر و همکاران (2009)، سالیمان (2014)، گاریسون و کیم (2012)، سری و کورنیاوان (2014)، آیونیتا و آیونیتا (2011)

51

اندازه سازمان

سری و کورنیاوان (2014)، بری و بهال (2015)

52

فناوری اطلاعات (زیرساخت فناوری)

اولیوا (2014)، صفایی و همکاران (1396)، تولایی و فدایی (1395)، امیری و همکاران (1395)، خلج و زارعیان (1395)، حسین پور و علی پور (1397)، صیادی و همکاران (1395)، الرشید و همکاران (2014)، مدهواییا و بشیر (2012)، گاریسون و کیم (2012)، حجازی نیا (1395)

53

ابزار فناورانه

اولیوا (2014)، نا‌می ‌و همکاران (1396)

54

فشار رقابتی، ایجاد رقابت

وانگ و وانگ (2016)، حجازی نیا (1395)، امیری و همکاران (1395)

55

الگوبرداری

حجازی نیا (1395)، صفایی و همکاران (1396)، صیادی و همکاران (1395)

56

مهندسی معکوس

حجازی نیا (1395)

57

استخدام افراد با صلاحیت

صفایی و همکاران (1396)

58

انتخاب صحیح ارائه دهنده مدیریت دانش

زوری و دخری (2018)، الرشید و همکاران (2014)، مارتا و همکاران (2011)، مدهواییا و بشیر (2012)، سلطان (2013)

59

سهولت استقرار و استفاده از مدیریت دانش

زوری و دخری (2018)، خوشنویس و ربیعی فر (2012)، مدهواییا و همکاران (2012)، بیمول و همکاران (2014)، سلطان (2013)، سالیمان (2014)

60

ارتقا و به‌روزرسانی سریع و دائمی‌

الرشید و همکاران (2014)، مدهواییا و همکاران (2012)، بیمول و همکاران (2014)، سولیمان (2014)، هووا و همکاران (2014)

61

بهره‌مندی از فضای ذخیره سازی حجیم اطلاعات

الرشید و همکاران (2014)، سیادت و مفری مهر (1397)، مدهواییا و همکاران (2012)، بیمول و همکاران (2014)، سالیمان (2014)، هوو و همکاران (2014)

62

دسترسی به بسترهای خدمات جهانی

سیادت و مفری مهر (1397)، خوشنویس و ربیعی فر (2012)، مدهواییا و بشیر (2012)، هووا و همکاران (2014)، رضایی و همکاران (2016)

63

مشارکت مدیریت در اجرای کارهای گروهی

فرزین و همکاران (2014)، الرشید و همکاران (2014)، مارتا و همکاران (2011)، سالیمان (2014)، سری و کورنیاوان (2014)، لانگنبرگ و همکاران (2011)، آیونیتا و آیونیتا (2011)

 

با توجه به اطلاعات جدول 3، تعداد 63 کد اولیه از میان پژوهش‌ها و مطالعات مورد بررسی استخراج گردید. باید توجه داشت که برخی از این کدها دارای اشتراک معانی و همپوشانی هستند، از همین رو در مرحله بعد به تحلیل و تلفیق کدهای مستخرج پرداخته می‌شود.

 

گامپنجم: تجزیهو تحلیل و تلفیقیافته‌‌هایکیفی

در این پژوهش، ابتدا تمام عوامل استخراج شده از مطالعات پیشین را کد در نظر می‌گیریم. سپس با درنظرگرفتن مفهوم هریک از این کدها، آن‌ها را در مفهومی مشابه دسته‌بندی می‌کنیم و به این‌ترتیب مفاهیم پژوهش مشخص می‌شوند؛ سه معیار عوامل سازمانی، فردی، محیطی به عنوان سه مقوله انتخاب شدند. براساس تحلیل‌‌های صورت گرفته، با کمک روش تحلیل محتوا روی 54 مقالة نهایی انتخاب شده، در مجموع سه مقوله و هشت مفهوم و 52 کد برای پیاده سازی موفق مدیریت دانش در این پژوهش کشف و برچسب‌گذاری شدند. در جدول 4 کدهای نهایی استخراج شده مشاهده می‌شود.

 

جدول 4.مقوله‌بندی یافته‌‌ها

مقوله

مفاهیم

کد

سازمانی

فرایندهای مدیریت دانش

تولید دانش، خلق دانش، دانش آفرینی

شناسایی دانش، پذیرش دانش، آشکارسازی دانش

رهبری دانش

هدف‌گذاری و برنامه‌ریزی دانش

ارتقا، به‌روز رسانی، سازماندهی و اثربخشی دانش

تسهیم دانش (انتقال، اشتراک گذاری، انتشار دانش)

ارزیابی دانش

نگهداری، ذخیره دانش

یادگیری دانش

تعریف شفاف دانش

کاربرد دانش (پیاده‌سازی دانش)

کیفیت دانش ذخیره شده (محتوا و ساختار دانش)

ساختار سازمانی

همسویی مدیریت دانش با فرایندهای مدیریت دانش

اهداف، راهبرد و چشم‌اندازهای سازمان

همسویی راهبرد‌‌های مدیریت دانش با راهبرد‌‌های سازمان

توانمندسازی کارکنان

توانمندسازی سازمانی

منابع سازمان

منابع مالی

شرایط حاکم در سازمان

تعداد کارمندان

استخدام افراد با صلاحیت

اندازه سازمان

ارزیابی عملکرد و پیشرفت

انتخاب صحیح ارائه دهنده نظام مدیریت دانش

آموزش کارکنان

فناوری

مهندسی معکوس

ارتقا و به‌روز رسانی سریع و دائمی

انعطاف پذیری

قابلیت اطمینان

سهولت استقرار و استفاده از نظام مدیریت دانش

ابزار فناورانه

 

ادامه جدول 4.مقوله‌بندی یافته‌ها

مقوله

مفاهیم

کد

سازمانی

فناوری

بهره‌مندی از فضای ذخیره‌سازی حجیم اطلاعات

فناوری اطلاعات (زیرساخت فناوری)

مدیریتی

حمایت و پشتیبانی مدیران ارشد

رهبری (مدیریت منابع انسانی)

مشارکت مدیریت در اجرای کارهای گروهی

مشارکت دادن نیروی انسانی در تصمیمات

تشویق و انگیزه (مالی و غیرمالی)

قضاوت

فردی

عوامل شخصیتی

(نیروی انسانی)

آمادگی اولیه

تمرکز

کار ‌تیمی ‌و تعامل سازنده و مشارکت کارکنان (ارتباطات)

عوامل اعتمادی

اعتماد کارکنان و مدیریت

اعتماد بین کارکنان

 

محیطی

 

 

رقابتی

فشار رقابتی، ایجاد رقابت

الگوبرداری

دسترسی به بسترهای خدمات جهانی

نتایج کلیدی عملکردها (تجربه موفقیت)

فرهنگی و اجتماعی

فرهنگ دانش محور

فرهنگ نوآوری و خلاقیت (در فناوری و همه زمینه‌ها)

فرهنگ سازمانی (ساختار سازمانی و زیرساخت‌ها)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 اطلاعات مندرج در جدول 4 تقسیم‌بندی کدهای نهایی پژوهش شامل 52 کد را نشان می‌دهد. سه مقوله کلی برای تقسیم‌بندی کدها در نظر گرفته شد. این امر نشان دهنده توجه به عوامل داخلی سازمان، محیطی و فردی در جهت استقرار مدیریت دانش می‌باشد. جهت تقسیم‌بندی دقیق‌تر هر مقوله به چند مفهوم تقسیم می‌گردد در این بین مقوله سازمانی؛ به فرایندهای مدیریت دانش، ساختار سازمانی، فناوری و مدیریتی و مقوله فردی؛ به عوامل شخصیتی و اعتمادی و در نهایت مقوله محیطی؛ به مفاهیم رقابتی، فرهنگی و اجتماعی تقسیم گردیدند. همان گونه که در جدول 3 نشان داده شده است در ذیل هر مفهوم کدهای مرتبط مشخص شدند.

 

گامششم: کنترل کدهای استخراجی

برای کنترل  مفاهیم استخراجی از مقایسه نظر پژوهشگر با خبرگان استفاده شد. خبره از اعضای هیئت علمی بخش مدیریت دانشگاه دولتی و دارای تألیف در حوزه مدیریت دانش است. زمانی که دو رتبه دهنده، پاسخگویان را رتبه‌بندی می‌کنند؛ برای ارزیابی میزان توافق بین این دو رتبه دهنده از شاخص کاپای کوهن استفاده می‌شود. شاخص کاپا فقط برای متغیرهایی استفاده می‌شود که سطح سنجش آن‌ها یکی باشد و همچنین تعداد طبقات آن‌ها با یکدیگر برابر باشد. مقدار شاخص کاپا بین صفر تا یک نوسان دارد. هرچه مقدار این سنجه به عدد یک نزدیک‌تر باشد، نشان دهنده توافق بیشتر بین رتبه دهندگان است؛ اما زمانی که مقدار کاپا به عدد صفر نزدیک‌تر باشد، توافق کمتر بین دو رتبه دهنده وجود دارد (مانیان و رونقی، 1394). با استفاده از نرم افزار SPSS عدد معناداری 0/001 و مقدار شاخص 0/755 محاسبه شد که در جدول 5 مشاهده می‌شود. با توجه به کوچک‌تر بودن عدد معناداری از 0/05 فرض استقلال کدهای استخراجی رد می‌شود. پس می‌توان ادعا کرد استخراج کدها پایایی مناسبی داشته است.

 

 

  در روش آنتروپی شانون، ابتدا پیام برحسب مقوله‌ها به تناسب هر پاسخگو در قالب فراوانی شمارش می‌شود، سپس با استفاده از بار اطلاعاتی هر مقوله درجه اهمیت هر یک محاسبه می‌شود. در این پژوهش، از روش آنتروپی شانون به دلیل قدرت آن و سادگی محاسبه استفاده شده است. بر این اساس، میزان پشتیبانی پژوهش‌‌های گذشته از یافته‌های این پژوهش به صورت آماری نشان داده می‌شود. برای محاسبه بار اطلاعاتی عدم اطمینان و ضریب اهمیت به ترتیب از رابطه 1 و 2 استفاده می‌شود (مانیان و رونقی، 1394).

 

 

گامهفتم:ارائهخروجی‌ها

بر اساس مطالعه پژوهش‌‌های پیشین و کدهای استخراج شده مؤلفه‌‌های اصلی در پیاده‌سازی مدیریت دانش در 3 مقوله و 8 مفهوم طبقه‌بندی شد. برای محاسبه وزن هریک از مفاهیم با استفاده از رابطه 1 و 2 وزن کدهای آن مفهوم محاسبه شد و بر اساس وزن‌‌های به دست آمده در جدول 6، رتبه‌بندی صورت گرفت.

 

 

 

بر اساس ضرایب به دست آمده مشخص شد کدهای فرهنگ سازمانی (ساختار سازمانی و زیرساخت‌‌ها)، تسهیم دانش (انتقال، اشتراک گذاری، انتشار دانش)، راهبرد‌‌های مدیریت دانش (همسویی مدیریت دانش با راهبرد‌‌های سازمان)، رهبری (مدیریت منابع انسانی، منابع انسانی)، فناوری اطلاعات (زیرساخت فناوری)، حمایت و پشتیبانی مدیران ارشد به ‌ترتیب بیشترین ضریب اهمیت را دارند و درکل بالاترین رتبه‌ها را کسب کرده اند؛ یعنی در حوزه پیاده‌سازی مدیریت دانش این موضوعات بیشتر مطالعه شده اند و تکرارپذیری بیشتری نسبت به سایر کدها داشته اند.

 

بحث و نتیجه گیری

خروجی روش فراترکیب رویکردی کلی نسبت به پدیده مورد مطالعه ارائه می‌دهد. بر اساس نتایج فراترکیب این پژوهش مشخص گردید توجه به سه بعد سازمانی، فردی و محیطی در استقرار مدیریت دانش حائز اهمیت است. بدین مفهوم که برای پیاده‌سازی موفق سیستم مدیریت دانش در یک سازمان نه تنها باید به عوامل درون سازمانی مانند فرایندهای خلق، انتقال، ذخیره‌سازی و کاربرد دانش، ساختار سازمانی، مدیریتی و فناوری مورد استفاده توجه داشت؛ بلکه عوامل محیط پیرامون سازمان و عوامل فردی نیز مؤثر هستند. دلیل این یافته تأثیر محیط پیرامون جهت کسب دانش از بیرون و انتقال آن به سازمان و همچنین انتقال فناوری مورد نظر می‌باشد. از طرف دیگر مدیریت دانش، مفهومی انسانی نیز محسوب می‌شود و توجه به ابعاد شخصیتی افراد و کارکنان و همچنین فضای اعتماد بین افراد عامل اثرگذار در انتقال دانش بین آن‌ها و تبدیل دانش ضمنی به صریح محسوب می‌شود .

با توجه به ضرایب محاسباتی و فراوانی‌های به دست آمده مشخص گردید، عامل فرهنگ سازمانی از بعد فرهنگی و اجتماعی دارای بیشترین تکرار در مطالعات گذشته بوده است و از مهمترین عوامل موفقیت پیاده‌سازی مدیریت دانش ‌محسوب می‌شود. جهت تقویت این بعد در سازمان، دانش‌ محور کردن سازمان و ‌ترویج فرهنگ نوآوری و خلاقیت در کارکنان در زمینه‌‌های مختلف و ایجاد زیرساخت‌ها و ساختار سازمانی مناسب از طریق برگزاری کلاس‌های مربوطه برای آموزش کارکنان و فراهم کردن تجهیزات و موارد مورد نیاز کارکنان پیشنهاد می‌شود. راه اندازی اتاق فکر و استفاده از عوامل انگیزشی مالی و غیرمالی جهت انتقال تجربیات و دانش در سازمان می‌تواند در اعتلای فرهنگ دانشی یک سازمان مؤثر باشد. استفاده از فناوری‌های انتقال دانش مانند استفاده از شبکه‌های اجتماعی درون سازمانی و سامانه ثبت بهترین تجارب، راهکارهایی جهت اشتراک گذاری دانش در سازمان است که پیشنهاد می‌شود.

در سطح عالی، سازمان و مدیریت راهبردی نیاز به برنامه‌ریزی بلند مدت و همراستایی پیاده‌سازی مدیریت دانش با سایر راهبردهای کسب و کار از جمله استقرار نظام‌های اطلاعاتی در سازمان دارد. همچنین شناخت بهترین الگو از بین رقبا برای یک سازمان و ارائه اطلاعات به سازمان و کارکنان و ایجاد رقابتی سالم با رقبا برای کارکنان و سازمان، ایجاد زمینه مناسب دسترسی به بستر‌‌های خدمات جهانی در جهت آگاهی و دانش کارکنان از مهمترین عوامل جهت ابعاد محیطی است. استفاده از دانش برون سازمانی نیز کمک بسیاری به کارکنان برای انتقال دانش دارد. مدیریت باید در سازمان تلاش کند اعتماد بین کارکنان و اعتماد بین کارکنان و مدیریت حفظ شود.

در بعد مدیریتی، حمایت و پشتیبانی از نیروی کار و رهبری کارکنان در جهت صحیح و یکسان نسبت به تما‌می‌کارکنان و مشارکت دادن افراد در کارهای گروهی و مشارکت دادن افراد در تصمیمات که در بالا بردن سطح یادگیری و اعتماد به نفس کارکنان و ابراز تجربیات آن‌ها، نقش بسزایی دارد. تشویق کارکنان به صورت مالی و غیرمالی به عنوان انگیزه‌ای در استقرار مدیریت دانش در سازمان ‌می‌باشد.

استقرار سیستم مدیریت دانش و نرم‌افزار ثبت گزارش عملکرد روزانه جهت تسهیم تجربیات و ذخیره دانش می‌تواند در حوزه بسترهای فناوری‌های دانشی پیشنهاد شود. استفاده از مشاوره خبرگان برون سازمانی و جذب افراد توانمند در جهت تقویت فرایند خلق دانش مؤثر است. وجه تمایز خروجی این پژوهش نسبت به مطالعات پیشین همچون ساعی، 1396؛ حجازی‌نیا ، 1395؛ حسنی، ملک زاده و عرفانیان، 1394؛ لیائو و کائو، 2014؛ بررسی جامع و کامل کدها و عوامل مربوط به پیاده‌سازی مدیریت دانش است که به نوعی از جمع‌بندی یافته‌های پژوهش‌های پیشین حاصل گردید.

جهت پژوهش های آینده ارائه مدل بومی پیاده‌سازی مدیریت دانش و آسیب‌شناسی مدیریت دانش در ایران بر اساس عوامل حاصل شده از این مقاله پیشنهاد می‌شود.

Acsoy, M., & Algawiaz, D. (2014). Knowledge Management in the Cloud: Benefits and Risks. International Journal of Computer Applications Technology and Research, 3(11), 718 – 720.
Al-Rasheed A., Berri J., & Chikh A. (2014). Toward a Cloud Based Knowledge Management System of E-learning Best Practices.  New Perspectives in Information Systems and Technologies, 1, 115-125.
Amiri, A., Abasi, R., & Ostovari A. (2017). Identification and ranking the factors effecting improvement of experts' knowledge management at Universities. Iranian journal of Management in the Islamic University, 5(12), 313-337. (in Persian)
Beri, R., & Behal, V. (2015). Cloud computing; a survey on cloud computing. International journal of computer applications, 111(16) ,19-22.
Bimol, S., Saikia, M., & Devi, L. (2014). Achieving knowledge management through cloud computing; A case in higher education, computing for sustainable global development (INDIA COM). International conference on New Delhi. India , IEEE.
Chan, R., KaiWah. S., Lee, C., & leung, C. (2013). Knowledge Management using social media. proceedings of the American society for information science and technology, 50(1), 1-9.
Chen, L., & Fong, P. (2015). Evaluation of knowledge management performance: An organic approach. Information & Management, 52(4), 431-453.
Farzin, M., Safari, M., Hesan, M., & Khalouei, M. (2014). A survey of critical success factors for strategic knowledge management implementations. Applications for service sectors, predecia social and behaviors science, 109, 595-599.
Garisson, G., & Kim., S. (2012). Succsses factors for deploying cloud computing. Communications of the ACM, 55(9), 62-68.
Haghighi, M. A., Tabarsa, G.A., & Kameli, B. (2014). Investigation the Relationship between Knowledge Management Processes and Empowerment of Human Resources. Global Journal of Management Studies and Researches, 1(2), 122-130.
Hair, F., William. JR., Blackberry, C., Rolph J., & Anderson, E. (2014). Multivariate data analysis. global perspective. prentis hall, 7th edition, London.
Haq, M., & Anwar, S. (2016) A systematic review of knowledge management and knowledge sharing: Trends, issues, and challenges. Cogent Business & Management, 3, 1-17.
Hasani, H., Malekzade, G., & Erfanian, H. (2015). Identify Factors Affecting the Implementation of Knowledge Management Based on Business Strategies, Technology Development, 12(45), 26-35. (in Persian)
Hejazinia R. (2016). Identify and Ranking Effective Factors on Success of Knowledge Management with the Approach of the Realization of Resistance Economic, Technology Development, 12(47), 12-20. (in Persian)
Hosseinpoor, A., & Alipoor, M. (2018). Investigation of Effective Factors on Implementing the Knowledge Management in Central Office of Jahad Daneshgahi. Technology Development, 14(54), 46-54. (in Persian)
Hu, Y., Hou, J. & Chien, C. (2018). A framework for knowledge management of university–industry collaboration and an illustration. Computers & Industrial Engineering.
Huo. L., Ji. D., Liu, Z., & Yu, Y. (2014). Enterprise Knowledge Management Under Cloud Computing Environment. The 8th International Conference on Knowledge Management in Organizations. Springer Proceedings in Complexity. Springer, Dordrecht, 513-519.
Ionita, I., &, Ionita, L. (2011). An overview of cloud computing and knoweledge management. scientific bullentin nicolae bulcescu land forces academy, 16(1), 1-25.
Iranban, J. (2017). Identification and Prioritization of the Factors Effecting on Establishment Knowledge Management (KM) and its Relationship to Competitive Advantage and Organizational Performance. Journal management system. 8(30), 127-142. (in Persian)
Khadivar, A., & Dortaj, F. (2016). Presentation a framework for success in the implementation of knowledge management systems based on cloud computing. Management Research in Iran, 20(2), 93-118. (in Persian)
Khalaj, M., & Zareian, A. (2016). Design and Implementation of Knowledge Management in the Structural Model Fit of AJA University of Medical Sciences. Journal of military caring sciences, 3(2), 69-79. (in Persian)
Khoshnevis, F., &  Rabiefar, S. (2011). Toward knowledge management as a service in-cloud based environment. international journal of mechatronics electirical and computer technology, 2(4), 88-110.
Kim, T., Lee, J., Chun, J., & Benbasat, I. (2014). Understanding the effect of knowledge management strategies on knowledge management performance: A contingency perspective.  Information & Management, 51(4), 398-416.
Kruger, C., & Johnson, R.D. (2011). Is there a correlation between knowledge management maturity and organizational performance?. VINE, 41(3), 265-295.
Lak, B., Rezaei, J., Hosseini, E., & Khosravi, S. (2016). Identification the Factors Effecting on knowledge management strategy in Naja. Sources management in Naja, 4(3), 11-30. (in Persian)
Langenberg, D., Kind, C., & Dames, M. (2011). Knowledge management in cloud environment. Proceeding of the 11th international conference on knowledge management and knowledge technology ACM. New York, USA.
Liao, N., & Kao, P. (2014). A QFD approach for cloud computing evaluation and selection in KMS: a case study.  International journal of computational intelligence systems, 7(5), 896-908.
Linder, F., & Wald, A. (2011). Success factors of knowledge management in temporary organizations. International Journal of Project Management, 29(7), 877-888.
Madhavaiyah, C., & Bashir, I. (2012). Defining cloud computing in business perspective. A review of research vision. Journal of business perspective, 16(3), 163-173.
Manian, A., & Ronaghi, M. (2015) A Comprehensive Framework for E-marketing Implementation by Meta-Synthesis Method.  journal of business management, 7(4), 901-920. (in Persian)
Mardani, A., Nikoosokhan , S., Moradi, M., & Doustar, M. (2018). The relationship between knowledge management and innovation performance.  journal of high technology management research, 29(1), 12-26.
Marta, F., Coreia A., & Neves, F. (2011). Supporting KMS through cloud computing. a scoping reviews 6th Iberian Conference on Information Systems and Technologies (CISTI 2011), Chaves, Portugal IEEE, 1-6.
Nami, K., Seidabbaszade, M., Hassani M., & Bazargan, A. (2017). Structural Modeling of the Impact of Organizational Factors on the Human Resource Development with the Mediating Role of Knowledge Management Process and Transfer of Training.  Journal of human resource training and development, 4(14),77-96. (in Persian)
North, K., & Kumta, G. (2014). How can information and communication technology support knowledge work. In Knowledge management: Value creation through organizational learning 227–249. New York: Springer International Publishing
Oliva, F. (2014). Knowledge management barriers, practices and maturity model. Journal of Knowledge Management, 18(6), 1053-1074.
Oztemel, E., Arslankaya, S., & KorkusuzPolat, T. (2011). Enterprise Knowledge Management Model in strategic enterprise resource management. Social and Behavioral Sciences, 24, 870-879.
Rezaeie, H., Karimi, B. & Hosseini, S. (2016). Effect of cloud computing systems interms of service quality of knowledge management of systems. lecture notes note of software engineering, 4(1), 73-77.
Safaei, N., Taleghaninia, F., & kiamanesh, A. (2017) Identifying and Ranking Key Factors of Success in Knowledge Management in Knowledge-Based Companies (Case Study: Science and Technology Park in Tehran University). Technology Development, 13(50), 21-28. (in Persian)
Sandelowski, M., & Barroso, J. (2003). Toward a Meta synthesis of qualitative findings on motherhood in HIV-positive women. Research in Nursing & Health, 26(2), 153-170.
Santoro, G., Verontis, D., Therassou, A., & Dezi, L.(2018). The internet of things: building a knowledge management system for open innovation and knowledge management. Technological forecasting and social change, 136, 347-354.
Sari, R., & kurniawan, Y. (2015). Cloud computing technology infrastructure to support the knowledge management process (a case study approach ). Journal of theoretical and applied information technology, 73(3), 377-383.
Sayadi, H., Falamarzi, A., Alamolhoda, A., & Ahmadzade, M. (2016). A review on knowledge management models and CSF in organizations. 2nd international conference on information technology and management, Iran, Tehran. [In Persian]
Shih, W., & Tsai, C. (2016). The effects of knowledge management capabilities on perceived school effectiveness in career and technical education. Journal of Knowledge Management, 20(6), 1373-1392.
Siadat H. & Mafarimeht A. (2018) A Framework for Knowledge Management System in the Cloud Computing Environment and Web 2.0, Iranian Journal of Information processing and Management, 33(4), 1393-1418. [In Persian]
Soliman, F. (2013). Modelling critical success factor for cloud systems implementation in innovative firms. the online journal on computer science and information technology, 3(3), 179-184.
Sultan, N. (2013). Knowledge management in the age of cloud computing and web 2; 0.; experiencing the power of disruptive innovations. International journal of information management, 33(1), 160-165.
Tavalaei, R., & Fadaei, R. (2016). Identification and Prioritization critical Factors Effecting on knowledge management implementation. 2nd international conference on management and humanities, Istanbul Turkey.
Wang. Y. M., & Wang, Y.C. (2016). Determinants of firms' knowledge management system implementation: An empirical study. Computers in Human Behavior, 64, 829-842
Xu, J.,  Hou, Q., niu, C., wang, Y., &  xie, Y. (2018). Process optimization of the university industry research collaborative innovation from the perspective. Cognitive systems research, 52, 995-1003.
Zimmer, L. (2006). Qualitative meta-synthesis: a question of dialoguing with texts. Journal of Advanced Nursing, 53(3), 311–318.
Zouari, M., & Dakhli, S. (2018). A Multi-Faceted Analysis of Knowledge Management Systems. Procedia Computer Science, 138: 646–654.