ارزیابی اصطلاحنامه های علوم اسلامی براساس استاندارد Ansi/niso z39.192005

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی دانشکده پیراپزشکی

2 دانشیار گروه علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه ازاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

چکیده

هدف: هدف این پژوهش ارزیابی اصطلاحنامه‌های علوم اسلامی از چهار جنبۀ روابط معنایی، ساختار شکلی، نحوه ارائه و سیستمهای مدیریت و نگهداری بر اساس آخرین ویرایش استاندارد ANSI/NISO z39.19 2005  است.
مواد و روشها: پژوهش به روش پیمایشی تحلیلی انجام گردید و با استفاده از روش نمونه‌گیری سیستماتیک، نمونه‌ای از اصطلاحات آخرین ویرایش اصطلاحنامه‌های علوم اسلامی، شامل هفت اصطلاحنامه اخلاق اسلامی، اصول فقه، کلام اسلامی، فلسفه اسلامی، علوم قرآنی، معارف قرآن و منطق، مورد مطالعه قرار گرفت. ابزار پژوهش سیاهه وارسی بود که در فضای نرم‌افزار اکسل تعریف گردید.
یافته‌ها: نتایج پژوهش نشان داد در هفت اصطلاحنامه مورد بررسی، بیشترین میزان رعایت استاندارد، مربوط به بخش روابط معنایی با میانگین 97% و پس از آن در بخش ساختار شکلی با میانگین 5/95% است. در نحوۀ ارائه اصطلاحنامه، رعایت استانداردها به طور میانگین 77% بوده است. کمترین میزان رعایت استاندارد مربوط به سیستم مدیریت اصطلاحنامه‌ها با میانگین 46% است.
نتیجه‌گیری: توجه به استانداردهای اصطلاحنامه نویسی قبل از تدوین، آگاهی، دانش و تخصص تهیه کنندگان اصطلاحنامه‌ها، اتخاذ الگوی مناسب، پایبندی به اصول و قوانین در ایجاد اصطلاحنامه‌ها وتوجه به نیاز استفاده‌کنندگان نهایی اصطلاحنامه، از پیشنهادهای پژوهش حاضر بررسی تهیۀ اصطلاحنامه‌های کارآمد و مؤثر است.

کلیدواژه‌ها


- پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی. واحد اصطلاحنامه علوم اسلامی (1386). اصطلاحنامه اخلاق اسلامی. قم: مرکز چاپ و نشر دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
- پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی. واحد اصطلاحنامه علوم اسلامی (1382). اصطلاحنامه کلام اسلامی. قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
- پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی. واحد اصطلاحنامه علوم اسلامی (1376). اصطلاحنامه فلسفه اسلامی. قم: مرکز چاپ و نشر دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
- پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی. واحد اصطلاحنامه علوم اسلامی (1376). اصطلاحنامه علوم  قرآنی. قم: مرکز چاپ و نشر دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
- پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی. واحد اصطلاحنامه علوم اسلامی (1378). اصطلاحنامه منطق. قم: مرکز چاپ و نشر دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
- پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی. واحد اصطلاحنامه علوم اسلامی (1381). اصطلاحنامه علوم قرآنی. قم: مرکز چاپ و نشر دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
- حسینی‌زاده، آنسه (1383). مسایل اصطلاحنامه­سازی در ایران از دیدگاه تهیه‌کنندگان اصطلاحنامه .پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه علوم پزشکی ایران، دانشکده مدیریت و اطلاع‌رسانی پزشکی.
- دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم. مرکز فرهنگ و معارف قرآن (1384). اصطلاحنامه معارف قرآن. قم: بوستان کتاب.
- هادوست، فاطمه (1386). نقدی بر اصطلاحنامه فیزیک. کتاب ماه: کلیات. شماره 118. ص.62-65
- طاهری، سید مهدی (1386).همایش ملی اصطلاحنامه‌ها و کاربردهای آنها در محیط الکترونیکی. قابل دسترسی در: http://thecon.islamicdoc.com/index.asp (دسترسی در 15/3/89)
- کازرانی، مریم. ارزیابی اصطلاحنامه­های فارسی با استاندارد ایزو 2788.(1378). پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه علوم پزشکی ایران، دانشکده مدیریت و اطلاع‌رسانی پزشکی.
- کازرانی، مریم؛ اسدی گرکانی، فاطمه؛ رهادوست، فاطمه. (1379). ارزیابی اصطلاحنامه‌های فارسی با استانداردهای ایزو: گامی به سوی بهره­وری در ذخیره و بازیابی اطلاعات، در بهره‌وری در کتابداری و اطلاع رسانی: پنجمین همایش سراسری کتابداری و اطلاع‌رسانی پزشکی ....، به کوشش فاطمه اسدی گرکانی. تهران: نشر کتابدار، 1380.
- محمدی، مژده. (1386) انطباق اصطلاحنامه­های ایرانی با نیازهای ذخیره و بازیابی در هزاره سوم و ارائه طرح یکپارچه­سازی اصطلاحنامه­های موجود با استفاده از دو مدل «اصطلاحی» و «مفهومی» ارائه شده در همایش ملی اصطلاحنامه و کاربردهای آن د ر محیط الکترونیکی. قم: مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی.
- یعقوب نژاد، محمدهادی.(1389).درباره اصطلاحنامه علوم اسلامی. قابل دسترسی در :
- ANSI/NISO Z39.19 2005.Guidelines for the construction, format and development of monolingual thesauri. (2005) Bethesda, Maryland, NISO press,
- Aitchison, Jean; Gilchrist, Alan.(2000) Thesaurus construction and use .4nd ed .London ASLIB. .
- Rosenfeld, L.; Morville, P..(2002).Information architecture for the world wide web .2nd ed .Sebastopol, CA: O’Reilly ,p. 188.
- Shiri, Ali Asgar; Revi, Crwford (2000) . Thesauri on the web : current developments and trends. Online Information  Review.Vol. 24,No. 4 pp. 273-279.