میزان آشنایی و استفاده کتابداران کتابخانه‌های دانشگاهی همدان از امکانات و قابلیتهای وب 0/2

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه علم اطلاعات ودانش شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان

2 دانشجوی کارشناسی ارشد کتابداری دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان

چکیده

هدف پژوهش حاضر، تعیین میزان آشنایی و استفادة کتابداران کتابخانه‌های دانشگاهی همدان از امکانات و قابلیتهای وب 0/2 است. پژوهش حاضر از نوع کاربردی و به روش پیمایشی و با رویکرد توصیفی انجام شده است.جامعه آماری این پژوهش، شامل کتابداران کتابخانه‌های دانشگاهی، دانشکده‌ای و مؤسسه‌های آموزش عالی همدان (47 نفر) می‌باشد. ابزار مورد استفاده برای گردآوری داده‌ها، پرسشنامه محقق‌ساخته‌ای است که بر اساس مرور متون مرتبط و مشاهدات پژوهشگران از ابزارهای وب 0/2 طراحی شده است. نتایج پژوهش نشان داد میزان آشنایی کتابداران با امکانات و قابلیتهای وب 0/2 در سطح متوسط (6/44) و میزان استفادة آنها از امکانات و قابلیتهای وب 0/2 در سطح متوسط و پایین (6/42) است. همچنین،‌ مشخص شد بیشترین توانایی کتابداران در استفاده از ایمیل و وبلاگ است و کمترین توانایی آنها در استفاده از امکانات و قابلیتهای وب 0/2 به فلیکر مربوط است.

کلیدواژه‌ها


. مقدمه و بیان مسئله

«دارسی دینوسی»[1] وب 0/2 یا وب اجتماعی را برای نخستین بار در سال 1999 ابداع نمود. وی در مقاله­اش با عنوان «آینده متلاشی»[2] چنین نوشت: «وبی که اکنون ما استفاده می­کنیم، جنین و رویان وبی است که خواهد آمد. نمود­های اولیه وب 0/2 ظاهر شده است و ما منتظریم ببینیم چگونه این رویان رشد خواهد کرد». سپس در سال 2004 «تیم اوریلی»[3] و «دال داگرتی»[4] به طور رسمی، وب 0/2 را معرفی کردند (هوآنگ[5]، 2009، ص.1040؛ آهارونی[6]، 2009؛ بییر[7]، 2008؛ پلتییر دویس[8]، 2009). وب 0/2 مفهومی است که بر اساس آن تعامل با محتوای وب به مثابة تعامل با محتوای موجود در رایانه­های شخصی است؛ دنیایی که در آن هر کنشی، چون کلیک بر هر دکمه و پیوندی، واکنشی آنی و بلادرنگ در بر خواهد داشت، به طوری که کاربر احساس می­کند در حال استفاده از یک نرم­افزار نصب شده بر سیستم خود است. به عبارتى، این نسل از وب کاربرسالار (ایزدپناه، 1384، ص.215؛ تاج­الدینی، 1387، ص.19) و شامل جنبه‌های بیشتری برای تعامل انسانها (مانند مکالمه و گفتگو، شبکه­سازی بین شخصی، شخصی کردن و فردگرایی) است (آبرام[9]، 2005).

نسل نخست وب، که ثابت و فقط خواندنى[10] است، به نسل جدید، «وب 0/2» که پویا و خواندنى/ نوشتنی[11] است، تغییر کرده است (سولیوان، 2009). این موضوع بیانگر آن است که تفاوت اصلی «وب 0/1» و «وب 0/2» در کاربرمحور بودن آن است؛ به طوری که نرم­افزارهاى استفاده شده در نظام وب 0/2 بسیار سریع، سبک، مشارکتی و کاربرپسند هستند. بعضی حتی می­گویند وب 0/1 مکانی برای رفتن و به دست آوردن بود و وب 0/2 مکانی برای بودن و انجام دادن است (نوروزی،87؛ پلتییر- دویس[12]، 2009). به طور خلاصه، در بیان تفاوت بین وب 0/1 و وب 0/2 می‌توان گفت، وب 0/1 افراد را به سمت اطلاعات هدایت می­کند و وب 0/2 اطلاعات را به سمت افراد می­­کشاند (هارینارایانا[13]، 2010، ص. 69). «دوگروت»[14] (2008، ص.11) می­گوید: اهمیت وب 0/2 بر همگان آشکار است، به طوری که یکی از دانشجویان در وبلاگ خود نوشته: من منتظر روزی هستم که بتوانم بگویم به انگلیسی، فرانسه و وب 0/2 می­توانم صحبت کنم.

پس از مطرح شدن وب 0/2 و با الهام از آن، «مایکل کیسی»[15] واژه کتابخانه0/2 را در وبلاگ خود (لایبرری کرونچ بلاگ[16] ) ابداع کرد (نوروزی،1387؛ زارع­زاده، 1387؛ کلی[17]،2009). در کتابخانه0/2، اصلی­ترین جزء، کاربر فعال و قوی و از اصول کلیدی آن نیز، نوآوری، برای مردم بودن، و ساخت جامعه است، که از طریق شرکت آحاد مردم و بر اساس محاسبات اجتماعی، شکل می­گیرد (زارع­زاده، 1387).

در محیط وب0/2 متخصصان اطلاعات (کتابداران)، باید سعی کنند ارتباط را بین کاربران و کتابخانه­ها حفظ نمایند. این امر، مستلزم کتابدار 0/2 شدن است (پلتییر-دویس[18]، 2009). کتابدار 0/2 معلمی در عصر اطلاعات است که باید فناوریهای جدید، امکانات و قابلیتهای اصلی وب 0/2 و کتابخانه 0/2 را بیاموزد و به کار گیرد و سعی کند مردم، اطلاعات و فناوریها را به هم مرتبط نماید. همچنین، باید کاربران نهایی را به طور عمیق، از اصطلاحاتی که هدف آنهاست بشناسد نه فقط در حد یک کلیک کننده یا اشاره کننده. کتابدار 0/2 در هر کجا و هر زمانی که کاربر آن‌جا باشد، حضور دارد. به نظر می­رسد باید برای کتابدار 0/2 شدن تلاش کنیم، زیرا جنبش وب 0/2، یک زمینه و سیر صعودی را برای رشد تجارت و تغییرات اصلی دیگر در مسیر زندگی، کار و تفریح کاربران ما قرار داده است. ما (کتابداران) توانایی، بینش و دانش تأثیر در ایجاد و آفرینش این تعهدات جدید و پویا برای آیندة حرفه خود را داریم. بنابراین، زمانی که کاربران ما به کاربران 0/2 تبدیل شده­اند، باید سعی کنیم کتابدار 0/2 باشیم. بدیهی است، کتابداران کتابخانه‌های دانشگاهی، در این میان، سهم مؤثرتر و پررنگ‌تری دارند و باید سعی کنند به نیاز کاربران خود به طور رضایت­بخش، پاسخ گویند. بنابراین، مسئله پژوهش حاضر، تعیین میزان آشنایی و استفادة کتابداران کتابخانه­های دانشگاهی همدان از امکانات و قابلیتهای وب 0/2 است. همچنین، شناسایی بهترین امکان وب 0/2 جهت ارائة خدمات به کاربران کتابخانه­های دانشگاهی از دیدگاه کتابداران کتابخانه­های دانشگاهی همدان؛ و نیز این‌که، توانایی کتابداران در استفاده از کدام‌یک از امکانات و قابلیتهای وب 0/2 بیشتر و در استفاده از کدام­یک، کمتر است، از دیگر دغدغه­های این پژوهش قلمداد می­شود.   

 

2. پیشینة پژوهش

فناوریهای وب 0/2 به آرامی، بخش مهم و جدایی­ناپذیر خدمات کتابخانه­ها شده­اند. کتابداران باید فرصت مهم استفاده از ابزارهای وب 0/2 را گسترش و سواد اطلاعاتی خود را نیز افزایش دهند (گادوین[19]، 2007). اهمیت روزافزون وب 0/2 به انجام پژوهشهایی در این زمینه و یا به طور جزئی­تر یک یا چند مورد از ابزارهای وب0/2 منجر شده است. اما دربارة میزان آشنایی و استفاده از امکانات و قابلیتهای وب0/2 توسط کتابداران در کتابخانه­های دانشگاهی، کمتر پژوهشی انجام گرفته است. دلیل سنجش میزان آشنایی و استفادة کتابداران از این امکانات و قابلیتها، اهمیت و سرعت ارائه خدمات به کاربران کتابخانه­های دانشگاهی است. در این بخش، پژوهشهای مرتبط با موضوع مورد بررسی، معرفی شده­اند.

«فرامکین»[20] (2005)، یکی از ابزارهای وب0/2 یعنی ویکی را انتخاب و سه کاربرد بالقوة آن را در کتابخانة دیجیتال بررسی کرده است که عبارتند از: 1- ویکی به عنوان ابزار پایه و مبنای دانش2- ویکی به عنوان ابزار مدیریت محتوا 3- ویکی به عنوان ابزار کمکی برای تقویت و ارتقای تعامل. طبق یافته­های پژوهش، استفاده از ویکی، ایده­ای برای توسعة کتابخانه دیجیتال، بخصوص افزایش مشارکت و تعامل در کتابخانه­های دیجیتال است. 

«هولوت»[21] (2006)، تحقیقی با عنوان «آر. اس. اس. چیست و چگونه کتابداران از آن برای بهبود خدمات­رسانی به کاربران استفاده می­کنند؟» انجام داد. وی نتیجه گرفت که روشهای انتشار اطلاعات تغییر کرده و کتابداران باید ارتباط با کاربران خود را با استفاده از روشها و ابزارهای جدید حفظ کنند. آر.اس.اس. یکی از این ابزارهاست که از آن برای آگاهی­رسانی جاری و فراهم کردن اطلاعات نهایی برای کاربران با کمترین تلاش، استفاده می­شود.

«کونگ لین»[22] (2008) نیز به بررسی و شناسایی کاربردهای وب­0/2 در کتابخانه­های دانشگاهی استرالیا پرداخته است. وی می­گوید: حداقل دو سوم کتابخانه­های استرالیا، یک یا چند مورد از فناوریهای وب­0/2 را گسترش داده­اند که البته تنها 4 مورد از فناوریهای وب­0/2 برای هدفهای خاص و مشخصات مبنا استفاده می­شوند. به طور کلی، شاخص و میانگین استفاده از وب­0/2 پایین است، به طوری که بالاترین میانگین استفاده از ابزارهای وب 0/2­، 37 و پایین­ترین میانگین استفاده، 12 می­باشد.

«آهارونی»[23] (2009)، در پژوهشی، میزان استفادة دانشجویان رشتة کتابداری و اطلاع­رسانی از وب­0/2 را بررسی و نتیجه گرفته است که تمایل مناسب و میانه­ای بین دانشجویان رشته کتابداری و اطلاع­رسانی در استفاده از ابزارهای وب­0/2 وجود دارد. و نیز این‌که ویژگیهای شخصیتی و تسهیلات آموزشی، در دریافت و درک دانشجویان رشته کتابداری و اطلاع­رسانی در استفاده از وب 0/2 نقش مهمی دارد. وی ابزارهای وبلاگ، ویکی، فلیکر، آر.اس.اس. و شبکه اجتماعی را بررسی کرد و نتیجه­ گرفت که بیشترین میزان استفاده، به ویکی و کمترین میزان به آر.اس.اس. مربوط است.

«رازمریتا»[24] (2009) با انجام پژوهشی، وب 0/2 را از دیدگاه مدیریتی بررسی نمود. وی بیان می­کند مدیریت دانش شخصی، مفهومی است که به خوبی بررسی نشده است، اما ابزارهای وب­0/2 ظرفیت فنی جدیدی را برای حمایت از این مورد فراهم کرده است. این پژوهش فرصتی را برای توسعه این مفهوم فراهم نموده و سعی در تغییر مدیریت دانش سازمانی به سمت مدیریت دانش شخصی دارد. وب­0/2 مدل جدیدی از مدیریت دانش شخصی، (که تشریک هوش جمعی از طریق ارتباطات رسمی یا غیر­رسمی است) فراهم کرده است.

«دوراک و جفری»[25] (2009) در پژوهشی به موضوع تبدیل اینترنت کتابخانه از فرمت اچ.تی.ام.ال. به نرم­افزار ویکی پرداخته و شواهدی مبنی بر موفقیت آن ارائه می­کند و نتیجه می‌گیرد که استفاده از شبکة داخلی پس از ایجاد این تغییر افزایش یافته است و هرچند روزآمدی افزایش نیافته اما به صورت عادلانه­تر در بین بخشها تقسیم شده تا این‌که تنها در اختیار کارمندان فنی باشد. نرم­افزار ویکی، انتخاب بسیار خوبی برای کتابخانه­هاست، زیرا اجازة ویرایش آسان و تشریک مسئولیتها را می‌دهد.

«زیا»[26] (2009) با تمرکز بر روی فیس­بوک، خدمات بازاریابی کتابخانه را از طریق گروه­های فیس­بوک بررسی کرده است. وی نتیجه می­گیرد، موفقیت گروه فیس­بوک می­تواند توسط کتابداران و با استفاده بیشتر از موضوعات اصلی برای این‌که بحث روشن بماند، کنترل شود. و این‌که هدف گروه فیس­بوک نه تنها دانشجویان بلکه اعضای هیئت علمی و کارمندان (در راستای حمایت از تدریس و تحقیق آنها) نیز می­تواند باشد. همچنین، کتابداران می­توانند نقش مهمی در سازماندهی گروه‌های فیس­بوک ایفا کنند.

«چن»[27] (2009) پژوهشی با موضوع آر.اس.اس. پویا بر مبنای شناخت نیازهای اطلاعاتی کاربران انجام داده است. وی بر اساس تحلیل نیازهای اطلاعاتی کاربران، مدلهای شناسایی نیاز­های اطلاعاتی کاربران را گردآوری و راه‌های جمع­آوری منابع اطلاعاتی مرتبط را از طریق شناخت سؤال، منابع و ارائه خدمات بر اساس ساز و کار آر.اس.اس را شناسایی کرده است. «چن» در نهایت، تحلیلهای تجربی برای بازبینی ساز و کار خدمات انتقال اطلاعات ارائه می‌دهد.

«هان»[28] (2010)، کاربردهای وب­0/2 در کتابخانه­های دانشگاهی برتر چین را بررسی کرده است؛ با این هدف که چگونه کتابخانه­های دانشگاهی چینی کاربردهای وب­0/2 را در خدمات محسوس مورد استفاده قرار می­دهند. در پایان، نتیجه می‌‌گیرد که اغلب کاربردهای وب­0/2 در 38 کتابخانه دانشگاهی، هنوز در مرحله ابتدایی توسعه و پیشرفت هستند و اغلب این کتابخانه­ها تنها از یک یا دو مورد از کاربردهای وب­0/2 در خدمات خود استفاده می‌کنند. از بین 6 ابزار مورد بررسی در این پژوهش، آر.اس.اس. بیشترین کاربرد، و آی.ام.، وبلاگ، ویکی و سایتهای شبکه‌سازی اجتماعی، کمترین کاربرد را داشته­اند.

«کیم»[29] (2010) با انجام پژوهشی، کارکردهای وب0/2 را در کتابخانه­های دانشگاهی و دانشجویان، بر اساس دیدگاه مدیریت دانش بررسی کرده است. پژوهشگر، 230 کتابخانه دانشگاهی و 184 کاربر را به طور تصادفی انتخاب نموده است. در پایان پژوهش مشخص شد، آر.اس.اس. و وبلاگ به طور گسترده توسط کتابخانه پذیرفته و کارکرد برچسب­گذاری نیز به طور وسیع توسط کاربران پذیرفته شده است؛ یعنی کتابخانه­های دانشگاهی بیشتر از آر.اس.اس. و وبلاگ استفاده می‌کنند و دانشجویان بیشتر به استفاده از برچسب­گذاری تمایل دارند.

«هارینارایانا»[30] (2010) ویژگیها و مشخصه­های وب0/2 را در وب­سایت کتابخانه­های دانشگاهی بررسی کرده است. پژوهش نشان داده است 37 کتابخانه دانشگاهی برای انتشار اخبار، آگهی و رویدادهای کتابخانه از خوراک آر.اس.اس[31] استفاده می­کنند و 15 کتابخانه دانشگاهی، وبلاگ را برای استفادة کاربران فراهم کرده­اند و تنها یک کتابخانه از ویکی استفاده کرده است.37 کتابخانه دانشگاهی از پیام فوری استفاده کرده‌اند که از این طریق  به کاربران خدمات مرجع ارائه داده‌اند. و طبق پژوهش، ابزار ویکی کمترین کاربرد و استفاده را داشته است.

«کرمی» (1384) پژوهشی با عنوان «بررسی رویکردهای ممکن به پدیدة وبلاگ از نقطه نظر خدمات کتابداری و اطلاع­رسانی» انجام داده است. در این پژوهش که به روش توصیفی انجام شده، از میان 150 وبلاگ که از آغاز وبلاگ‌نویسی (اواخر سال 1997 تا دسامبر 2004 میلادی) توسط کتابخانه‌ها یا کتابداران نگهداری می­شدند، 85 وبلاگ به عنوان نمونه انتخاب و بررسی شده است. بر این اساس، مشخص شد بیش از نیمی از وبلاگها برای اشاعة خودکار اطلاعات، از سامانة اشاعة اطلاعات موسوم به آر.اس.اس استفاده کرده‌اند. نیز، در بررسی نوع امکانات استفاده شده برای ذخیرة اطلاعات و تعامل با خوانندگان در وبلاگهای نمونه، مشخص شد بیش از 90% آنها از آرشیو مطالب استفاده کرده‌اند.

«اسکروچی» (1385) در پژوهشی، وبلاگهای کتابخانه­ها و کتابداران ایرانی را با وبلاگهای برتر کتابداری دنیا مقایسه کرد. وی تعداد 79 وبلاگ از وبلاگهای کتابخانه­ها و کتابداران ایرانی و 10 وبلاگ برتر کتابداری دنیا در سال 2006 را به عنوان جامعه پژوهش انتخاب نمود و مشخصات ساختاری را که سبب رتبه­بندی وبلاگهای کتابخانه­ها و کتابداران ایرانی و وبلاگهای برتر کتابداری دنیا بر اساس مجموعه امتیازهای کسب شده است، بررسی کرد. وبلاگهای برتر از نظر ساختاری مشخص شد. در این رتبه­بندی، مشخص گردید 23/58% وبلاگهای ایرانی و 20% وبلاگهای برتر کتابداری دنیا، زیر 50% عناصر ساختاری را در طراحی وبلاگها رعایت کرده‌­اند.

از بررسی پژوهشهای پیشین چنین بر­می­آید که پژوهشگران یک یا چند مورد از امکانات و قابلیتهای وب0/2  را انتخاب و بررسی کرده‌اند و یا بین کتابداران شاغل و دانشجویان رشته کتابداری و اطلاع­رسانی در استفاده از این امکانات و قابلیتها، تفاوت قایل شده­اند. نیاز به تحقیق و بررسی در زمینة وب 0/2 و استفادة کتابخانه­های دانشگاهی از این امکانات و قابلیتها لازم و ضروری است، چون بررسی­ها در این زمینه (در ایران) به صورت نظری بوده و تنها پژوهشهایی به طور خاص (دربارة یکی از ابزارها، و نه کاربرد آن در کتابخانه­های دانشگاهی) انجام شده است. کتابخانه­ها نیز، باید تغییرات جدید را در کتابخانه­ها وارد کنند و برای بقای خود آن را بپذیرند. این امر مستلزم آن است که ابتدا سعی شود امکانات و قابلیتهای وب 0/2 را در کتابخانه­های دانشگاهی به کاربران و کتابداران شناسانده و سپس میزان تأثیر و مفید بودن آنها سنجیده شود و در نهایت، برای کاربرد این امکانات و قابلیتها تصمیم­‌گیری کرد. این روند به آشنایی و آگاهی کتابداران با امکانات و قابلیتهای وب 0/2 نیاز دارد تا پس از سنجش میزان آشنایی آنان، میزان استفاده، کاربر­گرا بودن، و کیفیت خدمات ارائه شده از این طریق، بررسی گردد.

 

3. هدفهای پژوهش

هدف این پژوهش، به طور کلی، سنجش میزان آشنایی و استفادة کتابداران کتابخانه­های دانشگاهی همدان از امکانات و قابلیتهای وب 0/2 است. همچنین، معرفی موفق­ترین و ضعیف­ترین امکانات و قابلیتهای وب0/2 به لحاظ توانایی کتابداران کتابخانه­های دانشگاهی همدان در استفاده از آنها؛ معرفی بهترین امکانات و قابلیتهای وب0/2 برای استفاده در کتابخانه­های دانشگاهی همدان از دیدگاه کتابداران آن؛ بررسی تفاوت بین جنسیت، سن، سطح تحصیلات و رشته تحصیلی کتابداران با میزان استفاده آنها از امکانات و قابلیتهای وب0/2؛ بررسی میزان تفاوت بین آشنایی کتابداران با امکانات و قابلیتهای ­وب0/2 و ارائه خدمات از طریق آن؛ و نیز شناسایی پیشنهادهای کتابداران برای استفاده از امکانات و قابلیتهای وب0/2، از دیگر هدفهای پژوهش حاضر خواهد بود.

 

4. پرسشهای اساسی پژوهش

1. میزان آشنایی کتابداران کتابخانه­های دانشگاهی همدان با امکانات و قابلیتهای وب0/2 چه اندازه است؟

2. میزان استفادة کتابداران کتابخانه­های دانشگاهی همدان از امکانات و قابلیتهای وب0/2 چه اندازه است؟

3. توانایی کتابداران در استفاده از کدام یک از امکانات و قابلیتهای وب0/2 بیشتر و در استفاده از کدام یک از امکانات و قابلیتهای وب0/2 کمتر است؟

4. بهترین امکان و قابلیت وب0/2 برای اطلاع­رسانی و استفاده در کتابخانه‌های دانشگاهی همدان از دیدگاه کتابداران آن کدام است؟

5. پیشنهادهای کتابداران کتابخانه­های دانشگاهی همدان در استفاده از امکانات و قابلیتهای وب0/2 کدامند؟

 

5. فرضیه‌های پژوهش

1. بین جنسیت، سن، سطح تحصیلات و رشتة تحصیلی کتابداران و استفاده آنها از امکانات و قابلیتهای وب0/2 تفاوت وجود دارد.

2. بین آشنایی کتابداران با امکانات و قابلیتهای ­وب0/2 و ارائه خدمات از این طریق، رابطه وجود دارد.

 

 

6. روش‌شناسی پژوهش

6-1. نوع و روش پژوهش

پژوهش حاضر از نوع کاربردی است که به روش پیمایشی و با رویکرد توصیفی انجام شده است. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها، از فنون آماری مختلف مانند توزیع فراوانی و درصد، شاخصهای مرکزی[32] و پراکندگی[33]، آزمونT[34]، ضریب همبستگی پیرسون[35]، رگرسیون و تحلیل واریانس، استفاده شده است.

6-2. جامعة پژوهش

جامعه آماری پژوهش حاضر را کتابداران کتابخانه­های دانشگاهی، دانشکده‌ای و مؤسسه‌های آموزش عالی همدان تشکیل می­دهند. کتابداران مورد بررسی، 47 نفر می­باشند (تمامی کتابداران شاغل در کتابخانه­های دانشگاهی همدان). گفتنی است، تعدادی از کتابداران حتی پس از چند بار مراجعة حضوری و ارسال پرسشنامه به نشانی پست الکترونیکی آنها، پرسشنامه مربوط را کامل نکردند.

6-3. ابزار گردآوری اطلاعات

ابزار مورد استفاده جهت گردآوری داده­ها، پرسشنامه محقق­ساخته­ای است که بر اساس مرور متون مرتبط و مشاهدات پژوهشگران از ابزارهای وب 0/2 طراحی شده است. پرسشنامه شامل 58 پرسش است که 7 پرسش آن به اطلاعات کاربران و 51 پرسش به آشنایی و استفاده از امکانات و قابلیتهای وب 0/2 (1.ویکی[36] 2.آر.اس.اس[37] 3.پیام­رسانى همزمان[38] (لحظه­اى یا فورى) 4. فلیکر[39] 5. فیس­بوک[40]،    6. وبلاگ[41]) مربوط است. پرسشنامه مزبور بین تمامی کتابداران کتابخانه­های دانشگاهی همدان که 47 نفر می­باشند، توزیع شده است (نیمه اول اردیبهشت ماه 1389).

   روایی پرسشنامه، بر اساس مشاهدات پژوهشگر، و نیز مشورت با استادان راهنما و مشاور تأیید شد و برای تعیین روایی صوری، پرسشنامه (ساختاری و محتوایی) برای 5 متخصص ارسال گردید و در نهایت، نظرهای سودمند آنها در پرسشنامه نهایی اعمال شد. برای محاسبة پایایی ابزار اندازه­گیری، شیوه‌های مختلفی به کار برده می‌شود (سرمد و دیگران، 1379، ص.167). در این پژوهش، از روش آلفای کرونباخ و روش تنصیف (دو نیمه کردن) استفاده شد. در روش آلفای کرونباخ، آمارة آلفا شاخص پایایی کل مقیاس است که باید مقدار آن حداقل 70/0 باشد. ضریبهای قابلیت اعتماد با استفاده از روش آلفای کرونباخ برای میزان آشنایی (76/0) و میزان استفاده از امکانات و قابلیتهای وب0/2 (87/0) و روش تنصیف (دو نیمه کردن) برای میزان آشنایی (90/0) و میزان استفاده از امکانات و قابلیتهای وب0/2 (90/0) به دست آمده است. و در مرحلة بعد، به دلیل محقق­ساخته بودن پرسشنامه، با آزمون مقدماتی که بین 20 نفر از کتابداران توزیع گردید، پایایی آن بررسی و تأیید شد.

 

7. یافته‌های پژوهش

در این بخش، یافته­ها و نتایج مربوط به سؤالها و فرضیه­های پژوهش، به ترتیب ارائه می­شود.

7-1. پاسخ پرسش اول: میزان آشنایی کتابداران کتابخانه­های دانشگاهی همدان با امکانات و قابلیتهای وب0/2 چه اندازه است؟

جدول1. توزیع کتابداران بر حسب میزان آشنایی آنها با امکانات و قابلیتهای وب0/2

میزان آشنایی با امکانات و قابلیتهای وب0/2

فراوانی

درصد

کم

13

7/27

متوسط

21

6/44

زیاد

13

7/27

جمع

47

100

انحراف معیار = 07/7

میانگین =15/26

نمره حداقل=12

نمره حداکثر=41

         

 

با توجه به یافته­های جدول 1، میزان آشنایی بیشتر کتابداران  با امکانات و قابلیتهای وب0/2 در حد متوسط (6/44%) است. با پاسخ به این سؤال مشخص شد 3/72% کتابداران یا با وب 0/2 و امکانات و قابلیتهای آن آشنا نیستند یا با تعدادی از آن آشنایی کمی دارند که پیشنهاد می­شود برای آشنایی و شناخت کتابداران شاغل در کتابخانه­های دانشگاهی همدان با امکانات و قابلیتهای وب 0/2 برنامه­ریزیهایی (مانند برگزاری کارگاه آموزشی و ...) انجام گیرد.

7-2. پاسخ پرسش دوم: میزان استفادة کتابداران کتابخانه­های دانشگاهی همدان از امکانات و قابلیتهای وب0/2 چه اندازه است؟

جدول2. توزیع کتابداران بر حسب میزان استفادة آنها از ابزارهای وب0/2

میزان استفاده از ابزارهای وب0/2

فراوانی

درصد

کم

20

6/42

متوسط

20

6/42

زیاد

7

8/14

جمع

47

100

انحراف معیار=28/13

میانگین =57/25

نمره حداقل = 6

نمره حداکثر = 54

         

 

با توجه به جدول 2، میزان استفادة بیشتر کتابداران از امکانات و قابلیتهای وب0/2 در حد متوسط و کم (6/42%) است. طبق نتایج به دست آمده از جدول 1، میزان آشنایی و شناخت کتابداران از امکانات و قابلیتهای وب0/2 نیز در سطح متوسط و کم است. بنابراین، یافته­های جدول 1 نیز تأیید می­شود، زیرا هر اندازه میزان آشنایی با وب 0/2 کم باشد، استفاده از امکانات و قابلیتهای آن نیز پایین خواهد بود.

7-3. پاسخ پرسش سوم:توانایی کتابداران در استفاده از کدام‌ یک از امکانات و قابلیتهای وب 0/2 بیشتر و در استفاده از کدام‌ یک از امکانات و قابلیتهای وب 0/2 کمتر است؟

جدول 3. توزیع کتابداران بر حسب توانایی استفادة آنها از امکانات و قابلیتهای وب 0/2

استفاده کتابخانه­ها از کاربردهای وب 0/2 در آینده

فراوانی

درصد

ایمیل (E-mail)

40

7/37

وبلاگ (Weblog)

25

6/23

چت (Chat)

21

8/19

ویکی (Wiki)

15

2/14

فیس­بوک (Facebook)

2

9/1

آر.اس.اس (RSS)

2

9/1

فلیکر (Flicker)

1

9/0

جمع

106[42]

100

 

طبق جدول 3 و نمودار 1، بیشترین میزان توانایی کتابداران در استفاده از ایمیل بوده (7/37%) و کمترین توانایی نیز در زمینة استفاده از فلیکر است (9/0%). بنابراین، می­توان طبق این یافته­ها پیشنهاد داد کتابداران برای ارائه خدمات به کاربران در کتابخانه­های دانشگاهی، از ایمیل، وبلاگ و چت (که توانایی کتابداران در استفاده از این امکانات و قابلیتها بیشتر است) استفاده و سعی کنند توانایی خود را در استفاده از فیس­بوک، آر.اس.اس. و فلیکر نیز افزایش دهند.

 

 
   

 

 

 

 

 

 

 

 

 

نمودار1. توزیع کتابداران برحسب توانایی استفادة آنها از امکانات و قابلیتهای وب 0/2

 

7-4. پاسخ پرسش چهارم: بهترین امکان و قابلیت وب0/2 برای اطلاع­رسانی و استفاده در کتابخانه­های دانشگاهی همدان از دیدگاه کتابداران آن، کدام است؟

جدول4. توزیع بهترین ابزار برای اطلاع­رسانی و استفاده در کتابخانه­ها

بهترین ابزار برای اطلاع‌رسانی و استفاده در کتابخانه­ها

N

اولویت

7

6

5

4

3

2

1

جمع سه اولویت اول

ایمیل (E-mail)

38

0

6/2

6/2

6/2

5/10

2/13

4/68

1/92

وبلاگ (Weblog)

34

0

0

8/8

6/17

6/20

6/20

4/32

6/73

آر.اس.اس (RSS)

28

6/3

6/3

8/17

3/14

1/32

25

6/3

7/60

چت (Chat)

30

3/13

3/3

7/16

7/16

10

3/33

3/3

6/46

ویکی (Wiki)

30

20

7/16

3/13

3/23

20

7/6

0

7/26

فیس­بوک (Facebook)

28

9/17

1/32

4/21

9/17

6/3

6/3

6/3

8/10

فلیکر (Flickr)

26

6/34

6/34

2/19

7/7

0

8/3

0

8/3

همان‌گونه که جدول 4 و نمودار 2 نشان می­دهد، از نظر کتابداران بهترین امکان و قابلیت وب0/2 برای اطلاع‌رسانی و استفاده در کتابخانه­ها بر اساس سه اولویت اول، به ترتیب عبارتند از: 1- ایمیل (1/92%) 2- وبلاگ (6/73%)              3- آر.اس.اس (7/60%). بنابراین، می­توان گفت بهترین امکان و قابلیت­ وب0/2 برای اطلاع­رسانی و استفاده در کتابخانه­ها از دیدگاه کتابداران، ایمیل و بدترین، فلیکر است. با توجه به نتایج جدول 3،‌ معمولاً کتابداران از بین امکانات و قابلیتهای وب 0/2 ابزارهایی را برای اطلاع­رسانی و استفاده در کتابخانه­ها بهترین می­دانند که توانایی استفاده از آنها را دارند. 

 

 

 

 

 

 

نمودار2. توزیع بهترین امکان و قابلیت برای اطلاع­رسانی و استفاده در کتابخانه­ها از دیدگاه کتابداران

 

7-5. پاسخ پرسش پنجم:پیشنهادهای کتابداران کتابخانه­های دانشگاهی همدان در استفاده از امکانات و قابلیتهای وب0/2 کدامند؟

جدول5. توزیع پیشنهادها برای توسعة استفاده از امکانات و قابلیتهای وب0/2 و رفع مشکلات

پیشنهادها برای توسعة استفاده از امکانات و قابلیتهای وب0/2و رفع مشکلات

فراوانی

درصد

برگزاری کارگاه آموزشی

27

4/57

آموزش از راه دور (ایمیل و اینترنت)

13

7/27

برگزاری دوره­های آموزشی

28

6/59

گنجاندن برنامه وب0/2 در دوره­های تحصیلی دانشجویان

25

2/53

جذب متخصصان در زمینه وب0/2

12

5/25

سایر موارد

3

4/6

طبق داده­های موجود در جدول 5، ملاحظه می‌شود بیشتر پیشنهادها برای توسعة استفاده از امکانات و قابلیتهای وب0/2 که توسط کتابداران بیان گردیده است، شامل: برگزاری دوره­های آموزشی (6/59%) و کارگاه‌های آموزشی (4/57%) است. پیشنهادهایی با عنوان «سایر موارد» نیز بیان شده است که عبارتند از: خرید نرم­افزار و شبکه­سازی؛ تفهیم اهمیت استفاده از امکانات و قابلیتهای وب0/2 به مدیران و رؤسای دانشگاه­ها و کتابخانه­ها؛ برگزاری کارگاه برای مسئولان دانشگاه در خصوص آشنایی با کتابخانه.

 با به­کار­گیری پیشنهادهای مطرح شده، می­توان بستر مناسبی برای استفاده کتابخانه­ها از امکانات و قابلیتهای وب0/2 در آینده، فراهم کرد.

7-6. آزمون فرضیة اول:بین جنسیت، سن، رشتة تحصیلی و مدرک تحصیلات کتابداران و استفادة آنها از امکانات و قابلیتهای وب0/2، تفاوت وجود دارد.

جدول 6 نشان می­دهد میانگین میزان استفاده از امکانات و قابلیتهای وب0/2 برای زنان 23/25 و برای مردان 58/26 می‌‌باشد که با توجه به مقدار T به دست آمده و سطح معنا­داری (05/0 P>؛ 302/0-= (45)t) تفاوت معنا­داری از لحاظ آماری بین این دو گروه وجود ندارد. لذا فرضیه  که نشان دهندة برابری میانگین ‌‌میزان استفاده از امکانات و قابلیتهای وب0/2 بین زنان و مردان می‌‌باشد، تأیید و فرضیة  به معنای اختلاف میانگین‌‌ میزان استفاده از امکانات و قابلیتهای وب0/2 بین زنان و مردان، رد می‌‌شود.

در رابطه با تفاوت بین سنّ کتابداران و میزان استفاده از امکانات و قابلیتهای وب0/2 توسط آنها، که بر اساس تحلیل رگرسیون ساده می‌‌باشد، با توجه به میزان T به دست آمده (041/0-) با احتمال حداقل 95% اطمینان (05/0P>) رابطه معنا­داری بین سنّ کتابداران و میزان استفاده از امکانات و قابلیتهای وب0/2 توسط آنها وجود ندارد. بنابراین، فرضیه مبنی بر نبود رابطه تأیید و فرضیه که نشان دهندة وجود رابطه است، رد می‌‌شود.

نیز جدول 6 نشان دهندة آزمون تفاوت میانگین میزان استفاده از امکانات و قابلیتهای وب0/2 توسط کتابداران، بر حسب رشتة تحصیلی آنهاست. ملاحظه می‌‌شود میانگین میزان استفاده از امکانات و قابلیتهای وب0/2 برای رشته­های کتابداری (مرتبط) 15/28 و برای رشته­های غیرکتابداری (غیر­مرتبط) 10/22 می‌‌باشد که با توجه به مقدار T به دست آمده و سطح معنا­داری (05/0 P>؛ 57/1= (45)t)  تفاوت مشاهده شده بین این دو گروه از لحاظ آماری معنا­دار نیست. لذا فرضیه که نشان دهندة برابری میانگین‌‌میزان استفاده از امکانات و قابلیتهای وب0/2 بین رشته­های کتابداری و غیر­کتابداری است تأیید، و فرضیه به معنای اختلاف میانگین ‌‌میزان استفاده از امکانات و قابلیتهای وب0/2 بین رشته­های کتابداری و غیر کتابداری، رد می‌‌شود.

دو قسمت آخر جدول 6، به میزان استفاده از امکانات و قابلیتهای وب0/2 بر حسب مدرک تحصیلی کتابداران مربوط است. با توجه به مقدارF به دست آمده و سطح معنا­داری (01/0 , P< 78/8= (42و4)F) تفاوت مشاهده شده بین گروه‌ها از لحاظ آماری معنا­دار است. از این‌رو، فرضیة  (نبود تفاوت بین مدرک تحصیلی و میزان استفاده از امکانات و قابلیتهای وب0/2) رد و فرضیه  (وجود تفاوت بین مدرک تحصیلی و میزان استفاده از امکانات و قابلیتهای وب0/2) در سطح اطمینان 99%، تأیید می‌‌شود. نتایج آزمون «شفه»[43] در قسمت انتهایی جدول 6 نشان داد مدارک تحصیلی دیپلم ـ فوق­دیپلم، و لیسانس در زیرمجموعة اول، و مدرک تحصیلی فوق لیسانس- دکتری در زیر مجموعه دوم قرار می­گیرند و از لحاظ میزان استفاده از امکانات و قابلیتهای وب0/2 با هم تفاوت معنا­داری ندارند. اما نتایج نشان می­دهد بین میزان استفاده از امکانات و قابلیتهای وب0/2 زیر مجموعه­های مذکور با هم، تفاوت معناداری وجود دارد (05/0>P)، به نحوی که بیشترین میزان استفاده از امکانات و قابلیتهای وب0/2 به ترتیب به مدارک تحصیلی فوق‌لیسانس ـ دکتری، لیسانس و در نهایت مدرک تحصیلی دیپلم ـ فوق­دیپلم مربوط می­شود.

جدول 6. مقایسة میانگین میزان استفاده از امکانات و قابلیتهای وب0/2 بر حسب جنسیت، سن، مدرک تحصیلی و رشته تحصیلی با استفاده از آزمون T با نمونه­های مستقل

جنسیت

فراوانی

میانگین میزان استفاده از ابزارهای وب0/2

انحراف معیار

درجه آزادی

مقدار T

سطح معناداری

زن

35

23/25

17/14

45

302/0-

764/0

مرد

12

58/26

72/10

05/0<P

نام متغیر

R

R2

خطای استاندارد

ضریب

b

Beta

مقدار

T

سطح معناداری

سن

007/0

000/0

85/13

015/0-

007/-0

041/0-

967/0

967 /0=     Sig F             002/0= F

رشتة تحصیلی

فراوانی

میانگین میزان استفاده از ابزارهای وب0/2

انحراف معیار

درجه آزادی

مقدار T

سطح معناداری

کتابداری

27

15/28

98/13

45

57/1

124/0

غیرکتابداری

20

10/22

72/11

05/0<P

گروه ها

مجموع مجذورات

درجه آزادی

میانگین مجذورات

مقدار F

سطح معناداری

بین گروهی

179/2314

4

090/1157

78/8

*001/0

درون گروهی

310/5795

42

712/131

کل

489/8109

46

 

 

 

01/0>P*

گروه

فراوانی

زیر مجموعه*

1

2

دیپلم- فوق­دیپلم

10

40/18

 

لیسانس

24

58/22

 

فوق­لیسانس ـ دکتری

13

 

62/36

سطح معنا­داری

637/0

000/1

47=N                           05/0>P *

 

7ـ7. آزمون فرضیة دوم: بین آشنایی کتابداران با امکانات و قابلیتهای وب0/2 و ارائه خدمات از این طریق، رابطه وجود دارد.

جدول 7 میزان آشنایی کتابداران با امکانات و قابلیتهای وب0/2 و میزان استفادة آنها از این امکانات، بر اساس تحلیل رگرسیون ساده را نشان می‌دهد. با توجه به میزان T به دست آمده (11/2-) با احتمال حداقل 99% اطمینان (01/0P<) رابطه معنا­داری بین میزان آشنایی کتابداران با امکانات و قابلیتهای وب0/2 و میزان استفادة آنها از امکانات و قابلیتهای وب0/2 وجود دارد. بنابراین، فرضیه مبنی بر نبود رابطه رد، و فرضیه که نشان دهندة وجود رابطه است، تأیید می‌‌شود. ضریب تعیین () به دست آمده نشان می‌‌دهد 55/0 از تغییرات میزان استفاده کتابداران از امکانات و قابلیتهای وب0/2 ناشی از میزان آشنایی آنها با امکانات و قابلیتهای وب0/2 می‌‌باشد. ضریبBeta  به دست آمده (74/0) نشان‌دهندة آن است که این رابطه مثبت است؛ یعنی با افزایش میزان آشنایی کتابداران با امکانات و قابلیتهای وب0/2، میزان استفادة آنها از امکانات و قابلیتهای وب0/2 نیز افزایش می­یابد و برعکس. بر اساس ضریب b، به ازای هر واحد افزایش در میزان آشنایی کتابداران با امکانات و قابلیتهای وب0/2 به میزان 39/1 به میزان استفاده آنها از امکانات و قابلیتهای وب0/2 افزوده خواهد شد.

جدول7. همبستگی میزان آشنایی با ابزارهای وب0/2 و میزان استفاده از آنها

نام متغیر

R

R2

خطای استاندارد

ضریب

b

Beta

مقدار

T

سطح معناداری

میزان آشنایی با ابزارهای وب0/2

74/0

55/0

03/9

39/1

74/0

11/2-

000/0

000 /0=     Sig F             32/54= F

 

8. بحث و نتیجه‌گیری

همان‌گونه که گفته شد، وب 0/2 در سال 2004 مطرح گردید، و در سالهای آغازین به صورت تئوری به معرفی امکانات و قابلیتهای وب0/2 پرداخته شد. پژوهشها در زمینة کاربرد امکانات و قابلیتهای وب0/2 در کتابخانه­ها­ بخصوص کتابخانه­های دانشگاهی در سالهای بعد انجام گرفت. نتایج پژوهش حاضر با پژوهش «کونگ لین»[44]، که میزان استفاده از وب 0/2 را در کتابخانه­های دانشگاهی استرالیا بررسی کرده است، همخوانی دارد. همچنین، با نتایج پژوهش «آهارونی»[45]، که میزان استفاده از امکانات و قابلیتهای وب0/2 را بین دانشجویان رشته کتابداری و اطلاع‌رسانی بررسی کرد و نتیجه گرفت که میزان استفاده از امکانات و قابلیتهای وب0/2 در بین دانشجویان در حد متوسطی قرار دارد. در پژوهش حاضر نیز مشخص گردید، میزان استفادة کتابداران کتابخانه­های دانشگاهی همدان از امکانات و قابلیتهای وب0/2 در سطح متوسط و پایین قرار دارد. نتایج پژوهش «هان»[46] نشان ­داد آر.اس.اس. بیشترین کاربرد، و آی.ام.، وبلاگ و ویکی کمترین کاربرد را در بین کتابخانه­های دانشگاهی برتر چین دارد. نتایج پژوهش حاضر نیز که پنج مورد از امکانات و قابلیتهای وب 0/2 را بررسی کرده است، نشان داد بیشترین میزان توانایی کتابداران در استفاده از ایمیل و وبلاگ و کمترین میزان در زمینة استفاده از فلیکر بوده است. نتایج پژوهش «کیم»[47]، آر.اس.اس. و وبلاگ را به عنوان ابزار مورد استفاده در کتابخانه دانشگاهی معرفی و بیان کرده است که این دو ابزار برای استفاده در کتابخانه­های دانشگاهی مناسب است. «هارینارایانا»[48] نیز نتیجه گرفت آر.اس.اس. و ای.ام بیشترین استفاده را در کتابخانه­های دانشگاهی دارد و کمترین استفاده کتابخانه­ها، به ویکی مربوط است.

به طور کلی، در اکثر پژوهشهای پیشین، سعی شده میزان استفادة کتابخانه­های دانشگاهی از امکانات و قابلیتهای وب0/2 بررسی و مفیدترین و پرکاربردترین این امکانات و قابلیتها معرفی گردد. 

پژوهش حاضر نشان داد، بیشتر کتابداران کتابخانه­های دانشگاهی همدان، در حد متوسطی با امکانات و قابلیتهای وب0/2 آشنایی دارند و اغلب از این امکانات و قابلیتها نیز در سطح پایین استفاده می‌کنند. توانایی کتابداران در استفاده از ایمیل و وبلاگ، بیشتر از دیگر امکانات و قابلیتهاست، اما در زمینة استفاده از فلیکر بسیار ضعیف هستند. همچنین، کتابداران اظهار داشتند به ترتیب، ایمیل، وبلاگ، چت و ویکی، بهترین ابزار برای اطلاع­رسانی و استفاده در کتابخانه­های دانشگاهی است. برگزاری کارگاه آموزشی، آموزش از راه دور (ایمیل و اینترنت)، برگزاری دوره‌های آموزشی، آشنایی و استفاده از امکانات و قابلیتهای وب0/2 در ارائه خدمات به کاربران از این طریق، مؤثر است. همچنین، گنجاندن برنامه وب0/2 در دوره­های تحصیلی دانشجویان می­تواند بسیار مفید باشد و آنها را به کتابداران موفق آینده تبدیل کند. البته، جذب متخصصان در زمینه وب0/2 نیز می­تواند چاره­ساز بوده و کتابخانه­های دانشگاهی را در مسیر رشد و توسعة استفاده از امکانات و قابلیتهای وب 0/2 قرار دهد.

در رابطه با جنسیت، سن، و رشتة تحصیلی، نتایج پژوهش حاضر، هیچ­گونه تفاوت معنا­داری در میزان استفاده کتابداران، از امکانات و قابلیتهای وب0/2 نشان نداد؛ اما وجود تفاوت بین مدرک تحصیلی و میزان استفاده از امکانات و قابلیتهای وب0/2 تأیید می‌‌شود (جدول 6). 

همچنین، بین میزان آشنایی کتابداران با امکانات و قابلیتهای وب0/2 و استفادة آنها از این امکانات و قابلیتها، رابطة معنا­داری وجود دارد. کتابداران باید برای حفظ جایگاه خود تلاش کنند تا با فناوریهای جدید آشنا شوند. امید می­رود  کتابداران با آشنایی بیشتر و عمیق­تر نسبت به امکانات و قابلیتهای وب 0/2 بتوانند به طور مؤثرتری، از این امکانات و قابلیتها در جهت ارائه خدمات به کاربران، بهره‌گیری نمایند.

 

9. پیشنهادهای اجرایی پژوهش

1. برنامه­ریزی جهت افزایش استفاده از امکانات و قابلیتهای وب 20 (بر اساس یافته­های جدول 2).

2. افزایش آشنایی، شناخت و توانایی کتابداران در استفاده از امکانات و قابلیتهای وب0/2 (بر اساس یافته­های جدول 1).

3. ایجاد شرایط به منظور استفاده از امکانات و قابلیتهای وب0/2، برای ارائه خدمات بهتر به کاربران کتابخانه­های دانشگاهی (بر اساس یافته­های جدول 3).

 

10. پیشنهادهایی برای پژوهش آتی

1. پژوهشی مشابه پژوهش حاضر بر اساس بررسی توانایی دانشجویان رشته کتابداری و اطلاع­رسانی در استفاده از امکانات و قابلیتهای وب0/2

2. پژوهشی مشابه پژوهش حاضر، بر اساس توانایی کتابداران کتابخانه­های تخصصی و عمومیدر استفاده از امکانات و قابلیتهای وب0/2

3. بررسی کیفیت ارائه خدمات از طریق وب0/2 در کتابخانه­های دانشگاهی.



[1]. Darcy Dinucci.

[2]. Fragmented Future.

[3]. Tim O’Reilly.

[4]. Dale Dougherty.

[5]. Hwang.

[6]. Ahorany.

[7]. Beer.

[8]. Peltier-Davis.

[9]. Abram.

[10]. Read Only.

[11]. Read/Write.

[12]. Peltier-Davis.

[13]. Harinarayana.

[14]. De Groot.

[15]. Michael Casey.

[16]. LibraryCrunch  blog.

[17]. Kelly.

[18]. Peltier-Davis Cheryl.

[19]. Godwin.

[20]. Jeremy Frumkin.

[21]. Katherine Holvoet.

[22]. Nguyen Cuong Linh.

[23]. Noa Aharony.

[24]. Liana Razmerita.

[25]. Ellie Dworak, Keven Jeffery.

[26]. Z. David Xia.

[27]. Chuanfu Chen.

[28]. Zhiping han.

[29]. Yong-Mi Kim.

[30]. N.S. Harinarayana.

[31]. RSS Feed.

[32]. Central tendency.

[33]. Measure of variation.

[34]. T-test.

[35]. Pearson coefficient of correlation.

[36]. Wikis.

[37]. RSS.

[38]. Instant messaging.

[39]. Flickr.

[40]. Facebook.

[41]. Weblog.

1. چون هر پاسخگو می­توانست بیش از یک مورد از ابزارهای وب 0/2 را انتخاب کند، تعداد پاسخهای داده شده به این سؤال 106 مورد ‌است.

1. : Scheffe Test از آزمون شفه برای پیدا کردن تفاوت معنا­داری بین میانگین‌‌ها استفاده می‌‌شود. این آزمون زمانی به کار گرفته می­شود که آزمون صورت گرفته و فرضیه  مورد قبول باشد؛ یعنی اثر متقابل بین دو متغیر معنا­دار باشد. بر اساس این آزمون، اختلاف میانگین معنادار بین زیر­مجموعه­های یک عامل مشخص می­شود.

[44]. Nguyen Cuong Linh.

[45]. Noa Aharony.

[46]. Zhiping han.

[47]. Yong-Mi Kim.

[48]. N.S. Harinarayana.

- اسکروچی، رقیه؛ مریم فرهادی و حمیدرضا حقانی (1386). مقایسة وبلاگ­های کتابخانه­ها و کتابداران ایرانی با وبلاگ­های برتر کتابداری. مدیریت سلامت. 10 (30): 33-42.
- ایزدپناه، پرهام (1384). وب 2 شوق یک جهان نو، ماهنامه شبکه، 8 (63): 215.
- تاج­الدینی، اورانوس و علی سادات موسوی (1387). وب2:تقابلحقیقتوایده­آل، کتاب ماه کلیات، اطلاعات، ارتباطات و دانش­شناسی. 11(11): 18-23.
- سرمد، زهره؛ عباس بازرگان و الهه حجازی (1379). روشهای تحقیق در علوم رفتاری. تهران: نشر آگاه.
- زارع­زاده، فاطمه (1387). کتابخانه 2 چیست؟. شیرازه: نشریه الکترونیکیعلوم کتابداری،آرشیو واطلاع­رسانی، 1(4).
- کرمی، طاهره (1384). بررسی رویکردهای ممکن به پدیده وبلاگ از نقطه نظر خدمات کتابداری و اطلاع­رسانی، پایان­نامه کارشناسی ارشد.
- نوروزی، علیرضا (1387). کتابخانة­­2:­ خدمات کتابخانه­هاى مبتنى بر وب2. کتاب ماه کلیات، اطلاعات، ارتباطات و دانش­شناسی. 11(11): 24-35.
- Abram, S. (2005). Web 0/2 – huh?! Library 0/2, librarian 0/2, Information Outlook. 9 (12:( 44-46.
- Aharony, N. (2009). The influence of LIS students’ personality characteristics on their perceptions towards Web 0/2 use, Librarianship and Information Science. 41 (4:( 227–242.
- Beer, D. (2008). Making Friends with Jarvis Cocker: Music Culture in the Context of Web 0/2, Cultural Sociology. 2 (2:( 222-241.
- Chen, C. Zhiqiang, W. Congjing R. Qiong T. Song, C. and Xiaojuan, Z. (2009). A dynamic RSS information push service mechanism based on ontology of user information needs, The Electronic Library. 27(2:( 222-236.
- Cuong Linh, N. (2008). A survey of the application of Web 0/2 in Australasian university libraries, Library Hi Tech. 26 (4): 630 – 653.
- De Groot, J., and Branch, J. (2008). World class learning and literacy through school libraries: Preparing teacher librarians for a web 0/2 world, International Association of School Librarianship Selected Paper from Annual Conference, available at: http://a-liep.kc.tsukuba.ac.jp/proceedings/Papers/a6.pdf (accessed June 1, 2010).
- Dworak, E. and Keven, J. (2009). Wiki to the rescue: creating a more dynamic intranet, Library Hi Tech. 27 (3:( 403 – 410.
- Frumkin, J. (2005). The Wiki and the digital library, OCLC Systems & Services: International Digital LibraryPerspectives. 21 (1:( 18-22.
- Godwin, P. (2007). Information Literacy meets Web 0/2: How the new tools affect our own training and our teaching. Facet, 13 (2): 101–112.
- Han, Z. and Yan­­Quan, L. (2010). Web 0/2 applications in top Chinese university libraries, Library Hi Tech. 28 (1): 41–62.
- Harinarayana, N.S. and Raju, N. V. (2010). Web 0/2 features in university library web sites, The Electronic Library. 28 (1:( 69-88.
- Holvoet, K. (2006). What Is RSS and How Can Libraries Use It to Improve Patron Service?, Library Hi Tech News. 23 (8:( 32 – 33.
- Hwang, J., Altmann, J. and Kim, K. (2009)."The structural evolution of the Web 0/2 service network", Online Information Review. 33 (6:( 1040-1057.
- Kelly, B. and Paul, B. (2009). Library 0/2: balancing the risks and benefits to maximize the dividends, Electronic Library and Information Systems. 43 (3:( 311-327.
- Kim, Y.M. and Abbas, J. (2010). Adoption of Library 0/2 Functionalities by Academic Libraries and Users: A Knowledge Management Perspective, School of Library and Information Studies. 36 (3:( 211-218.
- Peltier-Davis, C. (2009). Web 0/2, Library 0/2, Library User 0/2, Librarian 0/2: Innovative Services for Sustainable Libraries.Computers in Libraries. 29 )10:( 16-21.
- Razmerita, L. and k. Kirchner, and F. Sudzina. (2009). Personal knowledge management: The role of Web 0/2 tools for managing, knowledge at individual and organizational levels, Online Information Review, 33 )6 :(1021-1039.
- Sullivan, T. (2009). Librarians Use of Web 0/2 Tools to Support International Baccalaureate Students Working on their Personal Projects or Extended Essays. An Abstract of a Special Project Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of Master of Library Science (MLS).
- Xia, Z. D. (2009). Marketing library services through Facebook groups. Library Management 30 )6/7 :(­469-478.