نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 کارشناس ارشد، گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.
2 استادیار، گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.
چکیده
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
نویسندگان [English]
Purpose: The aim of this research was to studythe role of Social Networking (SN) in scientific exchange among masters’ students of Razi University.
Methodology:This was an applied research which was carried out through the survey method. Research population for this study included masters’ degree students of Razi University in the second semester of 2016. Using Morgan table, 351 persons were selected as sample. For gathering the data, a researche-made questionnaire was developed. Using SPSS software the data were analyzed.
Findings: The result showed that 70 percent of students used the networks more than an hour per day. Among social networks, Telegram with 66/7 percent had the highest use among respondents. Cellphones with 63/8 percent was the most usable devise for accessing SN. According to the findings, SN had no effect on the scientific exchanges among MS students.The most usage of social networks was in order to find relevant scientific materials with an average of 3/09, to submit questions and requests in a scientific subject 3/07, and to provide updated information or scientific 3/02. But applying SN can be effective in student's knowledge elevation. Users with an average use of 5/18 percent of social networks as a good place to share the knowledge they have learned. According to the results, the main advantage of using social networks from the viewpoint of the research population was to gain pleasure with an average of 5/19. The main obstacle in the use of social networks was the low-speed Internet with a coefficient of 7/10 percent.
Conclusion: The results of this study showed that using SN was common among students, but this usage had no effect on the process of scientific exchanges. Considering the importance and the role of SN in introducing, communication, scientific cooperation among scholars, as well as the scientific exchanges librarians should try their best for teaching the capabilities of these networks and their effective utilizations.
کلیدواژه‌ها [English]
مقدمه
از ابزارهای پرکاربرد وب 2 شبکه‌های اجتماعی پیوسته است. این شبکه‌ها روابط و تعامل‌های بین افراد، گروه‌ها، سازمان‌ها، رایانه‌ها، یوآرال[1] و اطلاعات را ترسیم و ارزیابی می‌کند (لاکشمی و همالاثا[2]، 2016). شبکه‌های اجتماعی ابزارهایی هستند که کاربران را قادر می‌سازند با ایجاد پروفایل‌های اطلاعات شخصی و دعوت از دوستان و همکاران بهمنظور دسترسی به آن پروفایل‌ها و ارسال ایمیل و پیام فوری به یکدیگر، با هم ارتباط داشته باشند. این پروفایل‌های شخصی شامل هر نوع اطلاعات، فایل عکس، ویدئو، صوت و وبلاگ است (کاپلان و هانلین[3]، 2010). امروزه بخشی از کاربران فناوری اطلاعات و ارتباطات پژوهشگران حوزه‌های گوناگونِ علمی هستند که از منابع و امکانات آن برای دستیابی به اطلاعات و انجام مبادلات علمی بهره می‌گیرند (بروفی[4]، 2006). بنابراین، شبکه‌های اجتماعی با ویژگی‌های خاصّ خود زمینه ارتباط‌های علمیِ جدید را فراهم می‌آورند و به‌عنوان روش‌هایی برای جایگزینی روش‌های سنّتی مطرح می‌شوند زیرا در حال دگرگون‌‌‌کردن روش‌های تعامل و تبادل اطلاعات میان پژوهشگران هستند.
در حال حاضر شبکه‌های اجتماعی مجازی به‌دلیل امکاناتی که در اختیار کاربران خود قرار میدهند، از محبوبیت بالایی برخوردارند و همه روزه مورد استفاده قرار می‌گیرند (موریس، تیران و پانوویچ[5]، 2010). به نظر می‌رسد با افزایش محبوبیت رسانه‌های اجتماعی و همچنین توسعۀ قوی‌تر فناوری شبکه، اغلب محققان نیز در حال پیوستن به جوامع تحقیقاتی پیوسته هستند و با استفاده از خدمات ارائه شده در آنها، به اشتراک‌گذاری منابع علمی، تبادل نظرات، دنبال‌کردن تحقیقات دیگران و یا همگام‌شدن با تحقیقات جاری می‌پردازند (کراوس[6] 2012، به نقل از جینگ، هی و جیانگ[7]، 2015). این در حالی است که بررسی‌های پیشین (صرّاف‌زاده و علوی،1392)، (خلیلی، 1394) و (مکی‌زاده، 1394) نشان میدهند که در کشورمان بسیاری از کاربران شبکه‌های اجتماعی با اهداف تفریح و سرگرمی به این شبکه‌ها روی آورده‌اند. با وجود این، وجود شبکه‌های اجتماعی به‌دلیل کارکردهای ارتباطی و تعاملاتی قوی، دارای مزایای بسیاری در حیطه‌های مختلف است که بهره‌گیری از آنها می‌تواند سبب ارتقای زمینۀ استفاده از آنها شود. ممکن است استفاده‌نکردن از شبکه‌های مجازی با هدف‌های علمی و نادیده‌گرفتن آنها سبب عدم توانایی پژوهشگران کشور در استفاده از ابزارهای ارتباطی علمی و به‌دنبال آن عقب‌ماندگی جامعه از شکوفایی علم و دانش شود. بنابراین، ضرورت پرداختن به شبکه‌های اجتماعی مجازی در رفتار علمی، مورد توجه روزافزون قرار می‌گیرد. از آنجا‌که دانشجویان در زمرۀ بیشترین کاربران شبکه‌های اجتماعی هستند (چو و لیم[8]، 2010) و اقشار دانشگاهی از طبقات تأثیرگذار در جامعه شمرده می‌شوند و در امر تحقیق و توسعه در کشور نقشی تعیین‌کننده دارند، نیاز به شناخت و نحوۀ استفاده از این شبکه‌ها ضروری است. این پژوهش قصد دارد بررسی کند که دانشجویان، چه میزان از شبکه‌های اجتماعی استفاده میکنند؟ بیشتر از کدام یک از شبکه‌های اجتماعی استفاده میکنند؟ آیا استفاده از شبکه‌های اجتماعی در تبادل‌های علمی میان دانشجویان تحصیلات تکمیلی مؤثر است؟ آیا شبکه‌های اجتماعی در ارتقای سطح دانش دانشجویان تحصیلات تکمیلی تأثیرگذار است؟ و در نهایت، راهکارهایی برای معرفی و استفادۀ بهینه از این شبکه‌ها در جهت توسعۀ تولیدات علمی ارائه شود. بنابراین، با توجه به اهمیت و تأثیر روزافزون این شبکه‌ها در دنیای کنونی و گسترش استفاده از این شبکه‌ها در میان دانشجویان، شناخت میزان و نحوۀ استفاده دانشجویان تحصیلات تکمیلی از شبکه‌های اجتماعی برای تبادل‌های علمی می‌تواند به مسئولان، مدیران و سیاست‌گذاران علمی و فرهنگی کشور جهت برنامه‌ریزی بهمنظور دسترسی و افزایش استفاده بهینه از این ابزارها در راستای رشد تحقیقات و ارتقای سطح علمی در کشور و منطقه کمک کند. تاکنون، مطالعات متعددی درخصوص شبکه‌های اجتماعی صورت گرفته است. یافته‌های مطالعۀ «پیمایشی صراف‌زاده و علوی» (1392) نشان داد 35% پاسخگویان عضو هیچ شبکه اجتماعی نبودند و فیس‌بوک پرترجیح‌‌ترین شبکۀ مورد استفاده بود. «آریانی و همکاران» (1393) در پژوهش خود نشان دادند شبکه‌های اجتماعی با اتکا به ظرفیت فرامتنی خود در ارتباط‌هایی که شکل داده‌اند، سبب بروز تفاوت‌هایی در سطح قابلیت‌های پژوهشی دانشجویان کاربر شبکه‌های مجازی در مقایسه با دیگران شده‌اند. «خلیلی» (1394) در بررسی خود نشان داد بیشتر دانشجویان از شبکه‌های اجتماعی استفاده میکنند. وایبر و لاین پراستفاده‌ترین شبکه‌ها بودند. دانشجویان روزانه به‌طور متوسط 140 دقیقه از شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کردند و مهمترین دلیل استفاده از شبکه‌های اجتماعی سرگرمی بود. «امینی» (1394) در بررسی خود نشان داده است کتابداران کتابخانه‌های مرکزی دانشگاه‌های دولتی شهر تهران کمتر از شبکه‌های اجتماعی به‌صورت کاربردی استفاده میکنند و استفاده از شبکه‌های اجتماعی سبب ارتقای علمی و ارتقای شغلی آنها نمی‌شود. «خارابی ماسوله» (1395) در پژوهش خود نشان داد بین میزان برقراری ارتباط و دوستی پایدار و میزان استفاده از شبکه‌های اجتماعی مجازی رابطه وجود دارد. بین اطلاع‌رسانی و ارتباط آسان شبکه‌های اجتماعی و میزان استفاده از آن رابطه وجود دارد. در خارج از ایران نیز پژوهش‌هایی در این زمینه انجام شده است از جمله «هنیفه و سومپتا»[9] (2011) در پژوهش خود به این نتیجه رسیدند که بیشتر دانشجویان از شبکه‌های اجتماعیِ مجازی آگاه هستند و از آنها برای برقراری روابط دوستانه استفاده میکنند. همچنین دانشجویان نشان دادند داشتن امنیت و حریم خصوصی مهمترین نگرانی شبکه‌های اجتماعی مجازی است زیرا بیشتر آنها از عکس و نام واقعی خود استفاده میکنند. «کومار»[10] (2012) پژوهشی بین دانشجویان دانشگاه سیکیم[11] انجام داد. در این پژوهش مشخص شد فیس‌بوک محبوب‌ترین شبکه در مقایسه با دیگر شبکه‌های اجتماعی است. علاوه بر این، دانشجویان نشان دادند امنیت و حفظ حریم خصوصی، از جمله نگرانی‌های اصلی آنهاست. «حمد»[12] (2013) در پژوهش خود که در کویت اجرا شد، نشان داد توئیتر شبکه غالب است و دانشجویان بیشتر برای اهداف تفریح و سرگرمی از شبکه‌های اجتماعی مجازی استفاده میکنند. «عبدالرحیم»[13] (2013) در مطالعۀ پیمایشی خود با هدف بررسی استفاده دانشجویان از شبکه‌های اجتماعی به این نتیجه رسید که دانشجویان از این شبکه‌ها بیشتر برای امور اجتماعی استفاده میکنند تا هدف‌های دانشگاهی. دانشجویان با گوشی هوشمند، بیشتر از دانشجویان با گوشی معمولی از شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کردند. از بین شبکه‌های اجتماعی فیس‌بوک بیشترین استفاده را داشت. «العوفی و فولتن»[14] (2014) در پژوهش خود نشان دادند استفاده از ابزارهای شبکه اجتماعی برای ارتباط‌های علمیِ غیررسمی در حال رشد است و در مورد تأثیر ابزارهای شبکه اجتماعی روی ارتباط‌های علمی غیررسمی، سودمندی وجود دارد. با این حال، نتایج پژوهش آنان نشان داد حدود یک‌سوم پاسخ‌دهندگان هرگز از ابزارهای شبکه اجتماعی برای ارتباط‌های علمی غیررسمی استفاده نکردند. «دیوی و یامینا»[15] (2015) در پژوهش خود نشان دادند توانایی برقراری ارتباط‌های علمی، مزیّت استفاده از شبکه‌های اجتماعی است. کمبود وقت، مسئله حقّ مؤلف، موثّق‌بودن، عامل فناوری، نبود اطمینان دربارۀ مسئله حق مؤلف و سرعت پایین اینترنت، موانع استفاده از شبکه‌های اجتماعی است. «العوفی و فولتن» (2016) در مطالعۀ خود به بررسی استفاده، تأثیر درک و موانع استفاده از ابزارهای شبکه‌های اجتماعی برای ارتباط‌های علمی در دو دانشگاه _ در اروپا و خاورمیانه _ پرداخته‌اند. نتایج آنان نشان داد 1/70 % پاسخگویان از شبکه‌های اجتماعی برای ارتباط‌های علمی غیررسمی استفاده میکنند و 9/29 % پاسخگویان با این هدف از شبکه‌های اجتماعی استفاده نمی‌کنند. از فقدان انگیزه، سواد دیجیتالی، آموزش و نگرانی‌های امنیت در اینترنت به‌عنوان موانع یاد شده است. در میان غیرکاربران، علاقه پایین در استفاده و عدم درک ربط ابزارها برای ارتباطات علمی، به‌عنوان موانع ذکر شده‌اند. همچنین کاربران بیشترین استفاده را از شبکه‌های اجتماعی فیس‌بوک و توییتر داشته‌اند. هر دو دانشگاه از ابزارهای شبکه‌های اجتماعی برای ارتباط با دانشگاهیان در سطح بین‌المللی استفاده میکنند و بیشتر پاسخ‌ها به سمت درک سودمندی از ابزارهای شبکه‌های اجتماعی برای ارتباط‌های علمیِ غیررسمی مثبت بودند. البته مطالعات چندی درخصوص شبکه‌های اجتماعی در میان دانشجویان در ایران انجام شده است اما، اغلب پژوهش‌ها اهداف و انگیزۀ دانشجویان در استفاده از این شبکه‌ها را مورد مطالعه قرار داده‌اند. لذا این پژوهش به نقش شبکه‌های اجتماعی در تبادل‌های علمی میان دانشجویان می‌پردازد.
پرسش‌های پژوهش
1. دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه رازی چه میزان از شبکه‌های اجتماعی استفاده میکنند؟
2. دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه رازی بیشتر از کدام‌یک از شبکه‌های اجتماعی استفاده میکنند؟
3. دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه رازی از چه ابزارهایی برای دسترسی به شبکه‌های اجتماعی استفاده میکنند؟
4. آیا استفاده از شبکه‌های اجتماعی در تبادل‌های علمی بین دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه رازی مؤثر است؟
5. آیا استفاده از شبکه‌های اجتماعی در ارتقای دانش دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه رازی مؤثر است؟
6. از دیدگاه دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه رازی، چه مزایایی در استفاده از شبکه‌های اجتماعی در فعالیت‌های علمی وجود دارد؟
7. از دیدگاه دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه رازی، چه موانعی در استفاده از شبکه‌های اجتماعی در فعالیت‌های علمی وجود دارد؟
روش پژوهش
پژوهش حاضر از نوع کاربردی است و به‌شیوه پیمایشی انجام شده است. جامعۀ آماری پژوهش حاضر را کلیه دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه رازی کرمانشاه در نیم‌سال دوم تحصیلی 94-95 تشکیل میدهند که شامل 4145 نفر هستند. بر مبنای جدول مورگان، برای تعیین اندازۀ نمونه 357 نفر انتخاب شدند. نمونه‌گیری به روش تصادفی طبقه‌ای انجام شده و برای جمع‌آوری اطلاعات از پرسش‌نامه محقق‌ساخته استفاده شده است. روایی پرسش‌نامه توسط استادان و صاحب‌نظران مربوط تأیید شد. پایایی آن از طریق ضریب آلفای کرونباخ (89%)، پس از توزیع و تکمیل تعداد 40 پرسش‌نامه توسط دانشجویان تأیید شد. به منظور تحلیل داده‌ها از آمار توصیفی و استنباطی استفاده شد. داده‌ها نیز از توزیع نرمال برخوردار بود.
یافته‌ها
پرسش اول: دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه رازی چه میزان از شبکه‌های اجتماعی استفاده میکنند؟
جدول1. میزان استفادۀ دانشجویان از شبکه‌های اجتماعی
|
طبقه |
فراوانی |
درصد |
درصد معتبر |
|
کمتر از 30 دقیقه |
31 |
8/8 |
8/8 |
|
بین 30 دقیقه تا 1 ساعت |
65 |
5/18 |
5/18 |
|
بین 1 تا 2 ساعت |
122 |
8/34 |
8/34 |
|
بین 2 تا 3 ساعت |
73 |
8/20 |
8/20 |
|
بیش از 3 ساعت |
60 |
1/17 |
1/17 |
|
کل |
351 |
100 |
100 |
براساس جدول 1 بیشتر پاسخ‌دهندگان، (8/34 %) روزانه بین 1 تا 2 ساعت؛ 8/20 % بین 2 تا 3 ساعت؛ 5/18% بین 30 دقیقه تا 1 ساعت، 1/17% بیش از 3 ساعت و تنها 8/8 % کمتر از 30 دقیقه در روز از شبکه‌های اجتماعیِ مجازی استفاده میکنند. این نتایج نشان می‌دهد دانشجویان وقت زیادی را صرف استفاده از شبکه‌های اجتماعی میکنند.
پرسش دوم: دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه رازی بیشتر از کدام یک از شبکه‌های اجتماعی استفاده میکنند؟
جدول2: نوع شبکه‌های اجتماعی مورد استفادۀ دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه رازی
|
شبکه‌ها |
فراوانی |
درصد |
درصد تجمعی |
|
فیس‌بوک |
25 |
1/7 |
1/7 |
|
ریسرچ گیت |
12 |
4/3 |
5/10 |
|
لینکداین |
7 |
2 |
5/12 |
|
اکادمیا |
2 |
6/0 |
1/13 |
|
اینستاگرام |
55 |
7/15 |
8/28 |
|
تلگرام |
234 |
7/66 |
4/95 |
|
سایر شبکه‌ها |
16 |
6/4 |
100 |
|
کل |
351 |
100 |
- |
طبق جدول2 یافته‌ها نشان داد از بین شبکه‌های اجتماعی (فیس‌بوک، ریسرچ گیت، لینکداین، اکادمیا، اینستاگرام، تلگرام و سایر شبکه‌ها) تلگرام با میزان عضویت 7/66 % در بین دانشجویان پراستفاده‌ترین شبکه و بیانگر این مطلب است که بیش از نیمی از اعضای نمونه آماری، از این شبکۀ اجتماعی مجازی استفاده میکنند. شبکه‌های اینستاگرام، فیس‌بوک، ریسرچ‌گیت، لینکداین و آکادمیا در رتبه‌های بعدی قرار دارند. همچنین 6/4% دانشجویان در شبکه‌های دیگری غیر از این پنج شبکه اجتماعی مجازی، عضویت دارند.
پرسش سوم: دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه رازی از چه ابزارهایی برای دسترسی به شبکه‌های اجتماعی استفاده میکنند؟
جدول3. ابزار مورد استفاده دانشجویان برای دسترسی به شبکه‌های اجتماعی
|
ابزار |
فراوانی |
درصد |
درصد تجمعی |
|
تلفن همراه |
224 |
8/63 |
8/63 |
|
رایانه |
32 |
1/9 |
9/72 |
|
لب‌تاپ یا نوت‌بوک |
74 |
1/21 |
94 |
|
تبلت یا آی‌پد |
21 |
6 |
100 |
|
کل |
351 |
100 |
- |
بر اساس نتایج جدول3، بیشتر دانشجویان از تلفن همراه (8/63 %)، رایانه (9/1%)، لپ‌تاپ (21/1 %) و کمترین آنان از تبلت یا آی‌پد (6%) برای دسترسی به شبکه‌های اجتماعی استفاده میکنند.
پرسش چهارم: آیا استفاده از شبکه‌های اجتماعی در تبادل‌های علمی بین دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه رازی مؤثر است؟
جدول4. نتایج حاصل از آزمون تی مستقل تک‌نمونه‌ای
|
|
میانگین |
انحراف معیار |
مستقل t |
درجه آزادی |
سطح معناداری |
اختلاف میانگین |
95% فاصله اطمینان |
|
|
کمینه |
بیشینه |
|||||||
|
تبادل‌های علمی |
93/2 |
72/0 |
780/1- |
350 |
076/0 |
07/0 |
145/0 |
007/0 |
در جدول4 از آزمون تی (تک‌نمونه‌ای) برای بررسی تأثیر استفاده از شبکه‌های اجتماعی بهمنظور انجام تبادل‌های علمی بین دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه رازی استفاده شد. چنانکه مشاهده می‌شود، مقدار آمارۀ تی برابر 780/1- است. چون مقدار تی خارج از بازه (96/96، 1/1-) نیست و سطح معناداری آزمون تی برابر 076/. بیشتر از سطح خطا (05/0 ) است؛ یعنی مقدار میانگین جواب‌ها از 3 کمتر است. بنابراین، می‌توان نتیجه گرفت که استفاده از شبکه‌های اجتماعی بهمنظور انجام تبادل‌های علمی بین دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه رازی اثرگذار نیست.
جدول5. گویه‌های استفاده از شبکه‌های اجتماعی در تبادل‌های علمی
|
گویه‌ها |
خیلی زیاد |
زیاد |
متوسط |
کم |
خیلی کم |
میانگین |
انحراف معیار |
|
1. از شبکه‌های اجتماعی بهمنظور برقراری ارتباط با استادان داخلی یا خارجی استفاده می‌کنم. |
8/6 |
2/18 |
7/42 |
2/18 |
14 |
86/2 |
08/1 |
|
2. از شبکه‌های اجتماعی به منظور شناسایی و تماس با محققان مختلف استفاده می‌کنم. |
6 |
5/16 |
2/46 |
8/20 |
5/10 |
87/2 |
01/1 |
|
3. از شبکه‌های اجتماعی به منظور مشارکت پژوهشی استفاده می‌کنم. |
3/4 |
7/15 |
5/40 |
9/25 |
7/13 |
71/2 |
02/1 |
|
4. از شبکه‌های اجتماعی بهمنظور اشتراک منابع علمی استفاده می‌کنم. |
4/5 |
6/23 |
9/39 |
1/19 |
12 |
91/2 |
05/1 |
|
5. از شبکه‌های اجتماعی بهمنظور تبادل مدارک یا منابع اطلاعاتی در موضوعات علمی مورد نظر استفاده می‌کنم. |
4/5 |
6/23 |
9/41 |
5/22 |
6/6 |
99/2 |
97/0 |
|
6. از شبکه‌های اجتماعی بهمنظور ارائه سؤال و درخواست پاسخ در موضوعات علمی استفاده می‌کنم. |
6/6 |
9/25 |
5/40 |
5/22 |
6/4 |
07/3 |
96/0 |
|
7. از شبکه‌های اجتماعی به منظور پیداکردن مواد و منابع مرتبط علمی استفاده می‌کنم. |
8 |
4/25 |
6/39 |
7/21 |
4/5 |
09/3 |
00/1 |
|
8. از شبکه‌های اجتماعی بهمنظور انتشار فعالیت‌های علمی استفاده می‌کنم. |
1/5 |
9/19 |
37 |
9/31 |
6 |
86/2 |
97/0 |
|
9. از شبکه‌های اجتماعی به منظور ارائه یا کسب اطلاعات به روز علمی استفاده می‌کنم. |
1/9 |
2/22 |
9/35 |
1/27 |
7/5 |
02/3 |
04/1 |
پرسش پنجم: آیا استفاده از شبکه‌های اجتماعی در ارتقای دانش دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه رازی مؤثر است؟
جدول 6. نتایج حاصل از آزمون تی مستقل تک‌نمونه‌ای
|
|
میانگین |
انحراف معیار |
مستقل t |
درجه آزادی |
سطح معناداری |
اختلاف میانگین |
95% فاصله اطمینان |
|
|
کمینه |
بیشینه |
|||||||
|
ارتقای دانش |
11/3 |
65/0 |
173/3 |
350 |
002/0 |
11/0 |
04/0 |
18/0 |
در جدول6 با استفاده از آزمون تی (تک‌نمونه‌ای) تأثیر استفاده از شبکه‌های اجتماعی در ارتقای دانش علمی دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه رازی بررسی شده است. چنانکه مشاهده می‌شود، مقدار آمارۀ تی برابر 173/3 است، به دلیل اینکه مقدار تی خارج از بازه (96/1،96/1-) است و علاوه بر آن سطح معناداری آزمون تی برابر( 002/0) کمتر از سطح خطا (05/0) است که در سطح اطمینان مورد قبولی قرار دارد و بیانگر این مطلب است که مقدار میانگین جواب‌ها از 3 بیشتر است. پس می‌توان استدلال کرد که استفاده از شبکه‌های اجتماعی در ارتقای دانش علمی دانشجویان تحصیلات تکمیلی تأثیرگذار است. در ادامه بهمنظور بررسی اهمیت هر یک از شاخص‌های مؤثر استفاده از شبکه‌های اجتماعی در ارتقای دانش دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه رازی که در هشت سؤال مربوط به این مؤلفه منعکس شده است (به‌دلیل رتبه‌ای بودن داده‌ها) از آزمون فریدمن استفاده شد. نتایج آزمون فریدمن نشان داد از دیدگاه دانشجویان پاسخ‌دهنده به این پرسش‌نامه، نقش یا اثر برخی از موارد موجود در سؤال‌ها نسبت به دیگر موارد ذکر شده در سؤال‌ها تفاوت معناداری دارد (001/0 >p).
جدول7. آماره‌های آزمون فریدمن
|
آزمون فریدمن |
تعداد |
351 |
|
آماره خی دو |
04/163 |
|
|
درجات آزادی |
7 |
|
|
سطح معناداری |
001/0 |
چنانکه در جدول 7 مشاهده می‌شود، نتایج آزمون فریدمن از تحلیل سؤال‌های مربوط به نقش شبکه‌های اجتماعی در ارتقای دانش نشان داد که از دیدگاه دانشجویان «شبکه‌های اجتماعی مکان مناسبی برای اشتراک دانش هستند» با میانگین رتبه 18/5، مهمترین مورد مؤثر بر ارتقای دانش از طریق شبکه‌های اجتماعی در بین دانشجویان است. همچنین «نیاز به وجود شبکه‌های اجتماعی جهت توسعه علمی در کار» و «علاقه‌مندی به استفاده از تجربیات و دانش دیگران از طریق شبکه‌های اجتماعی» به ترتیب با میانگین رتبه 03/5 و 91/4 در رتبه‌های دوم و سوم موارد مؤثر در ارتقای دانش از طریق شبکه‌های اجتماعی قرار دارند.
جدول8. نتایج سؤال‌های مربوط به موارد مؤثر بر ارتقای دانش از طریق شبکه‌های اجتماعی
|
گویه‌ها |
میانگین رتبه‌ها |
میانگین و انحراف استاندارد |
|
|
سؤال 16 |
شبکه‌های اجتماعی مکان‌های مناسبی برای اشتراک دانش هستند |
18/5 |
96/0 ± 36/3 |
|
سؤال 15 |
به وجود شبکه‌های اجتماعی جهت توسعه علمی در کار خود نیاز دارم |
03/5 |
98/0 ± 30/3 |
|
سؤال 21 |
علاقه‌مند به استفاده از تجربیات و دانش دیگران از طریق شبکه‌های اجتماعی هستم |
91/4 |
97/0 ± 25/3 |
|
سؤال 22 |
تا به حال مطالب علمی را از شبکه‌های اجتماعی کسب کرده‌ام |
52/4 |
007/1 ± 10/3 |
|
سؤال 20 |
مطالب موجود در شبکه‌های اجتماعی در روزآمد سازی دانش مؤثر است |
40/4 |
97/0 ± 09/3 |
|
سؤال 17 |
شبکه‌های اجتماعی مکانی قابل اعتماد برای اشتراک دانش هستند |
33/4 |
89/0 ± 05/3 |
|
سؤال 18 |
تمایل دارم یافته‌های علمی و تجربیات ارزشمند خود را در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک بگذارم |
08/4 |
96/0 ± 95/2 |
|
سؤال 19 |
استناد علمی منتشرشده در شبکه‌های اجتماعی را معتبر می‌دانم |
55/3 |
92/0 ± 77/2 |
پرسش ششم: از دیدگاه دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه رازی، چه مزایایی در استفاده از شبکه‌های اجتماعی در فعالیت‌های علمی وجود دارد؟
به منظور بررسی مزایای استفاده از شبکه‌های اجتماعی در بین دانشجویان، از آزمون فریدمن استفاده شد. نتایج آزمون نشان داد از دیدگاه دانشجویان پاسخگو به این پرسش‌نامه، اهمیت برخی از مزایای موجود در استفاده از شبکه‌های اجتماعی (سؤال‌ها) نسبت به دیگر سؤال‌ها تفاوت معناداری دارد (001/0 >p).
جدول9. آماره‌های آزمون فریدمن
|
آزمون فریدمن |
تعداد |
351 |
|
آماره خی دو |
81/197 |
|
|
درجات آزادی |
7 |
|
|
سطح معناداری |
001/0 |
چنانکه در جدول9 مشاهده می‌شود، نتایج آزمون فریدمن از تحلیل سؤال‌های مربوط به مزایای استفاده از شبکه‌های اجتماعی نشان داد که از دیدگاه دانشجویان «لذت‌بردن از استفاده از شبکه‌های اجتماعی» با میانگین رتبه 19/5، مهمترین مزیّت استفاده از شبکه‌های اجتماعی در بین دانشجویان است. «گسترش جامعۀ علمی مخاطب دانشجو» و سؤال 24 یعنی «سهولت همکاری علمی در شبکه‌های اجتماعی» بهترتیب با میانگین رتبه 83/4 و 79/4 در رتبه‌های دوم و سوم مزایای استفاده از شبکه‌های اجتماعی قرار دارند.
جدول 10. نتایج پرسش‌های مربوط به مؤلفه مزایای استفاده از شبکه‌های اجتماعی در فعالیت‌های علمی
|
گویه‌ها |
میانگین رتبه‌ها |
میانگین و انحراف استاندارد |
|
|
سؤال 23 |
من از استفاده از شبکه‌های اجتماعی لذت می‌برم |
19/5 |
03/1 ± 24/3 |
|
سؤال 27 |
شبکه‌های اجتماعی جامعه علمی که با آن در تماس هستم را گسترش می‌دهد |
83/4 |
95/0 ± 04/3 |
|
سؤال 24 |
شبکه‌های اجتماعی همکاری علمی را برای من آسان می‌کند |
79/4 |
94/0 ± 05/3 |
|
سؤال 28 |
وابستگی من به شبکه‌های اجتماعی برای هدف‌ها و ارتباط‌های علمی در حال افزایش است |
62/4 |
05/1 ± 97/2 |
|
سؤال 26 |
استفاده از شبکه‌های اجتماعی، کیفیت فعالیت‌های علمی مرا بهبود می‌بخشد |
58/4 |
96/0 ± 97/2 |
|
سؤال 25 |
شبکه‌های اجتماعی در ایجاد روابط جدید با محققان دیگر به من کمک می‌کند |
57/4 |
96/0 ± 97/2 |
|
سؤال 29 |
شبکه‌های اجتماعی سبب ایجاد انگیزه برای انجام فعالیت‌های علمی در من می‌شود |
26/4 |
04/1 ± 82/2 |
|
سؤال 30 |
از شبکه‌های اجتماعی بهمنظور یافتن شغل استفاده می‌کنم |
17/3 |
13/1 ± 13/2 |
بهمنظور بررسی موانع استفاده از شبکه‌های اجتماعی در بین دانشجویان، از آزمون فریدمن استفاده شد. نتایج آزمون فریدمن نشان داد از دیدگاه دانشجویان پاسخ‌دهنده به این پرسش‌نامه، اهمیت برخی از موانع موجود در استفاده از شبکه‌های اجتماعی (سؤال‌ها) نسبت به دیگر سؤال‌ها تفاوت معناداری دارد (001/0 >p).
پرسش هفتم: از دیدگاه دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه رازی، چه موانعی در استفاده از شبکه‌های اجتماعی در فعالیت‌های علمی وجود دارد؟
جدول11. آماره‌های آزمون فریدمن
|
آزمون فریدمن |
تعداد |
351 |
|
آماره خی دو |
83/507 |
|
|
درجات آزادی |
9 |
|
|
سطح معناداری |
001/0 |
چنانکه در جدول11 مشاهده می‌شود، نتایج آزمون فریدمن از تحلیل سؤال‌های مربوط به موانع موجود استفاده از شبکه‌های اجتماعی نشان داد که از دیدگاه دانشجویان «پایین بودن سرعت اینترنت باعث محدودیت استفاده از آنها می‌شود» با میانگین رتبه 10/7، مهمترین مانع استفاده از شبکه‌های اجتماعی در بین دانشجویان است. «عدم تشویق دانشگاه» و سؤال «نگرانی از عدم حفظ حریم خصوصی در شبکه‌های اجتماعی» بهترتیب با میانگین رتبه 97/6 و 57/6 در رتبه‌های دوم و سوم موانع موجود استفاده از شبکه‌های اجتماعی قرار دارند.
جدول12. نتایج سؤال‌های مربوط به مؤلفه موانع استفاده از شبکه‌های اجتماعی در فعالیت‌های علمی
|
گویه‌ها |
میانگین رتبه‌ها |
میانگین و انحراف استاندارد |
|
|
سؤال 32 |
پایین‌بودن سرعت اینترنت باعث محدودیت استفاده از آنها می‌شود |
10/7 |
30/1 ± 52/3 |
|
سؤال 40 |
عدم تشویق دانشگاه در استفاده از شبکه‌های اجتماعی با هدف‌های علمی سبب محدودیت استفاده از آنها می‌شود |
97/6 |
26/1 ± 51/3 |
|
سؤال 34 |
در استفاده از شبکه‌های اجتماعی نگران حریم خصوصی هستم |
57/6 |
24/1 ± 23/3 |
|
سؤال 31 |
فیلترینگ در شبکه‌های اجتماعی سبب محدودیت استفاده از آنها می‌شود |
14/6 |
23/1 ± 11/3 |
|
سؤال 33 |
عدم آشنایی با شبکه‌های اجتماعی و امکانات آنها باعث شده کمتر از آنها استفاده کنم |
43/5 |
17/1 ± 72/2 |
|
سؤال 35 |
مسایل مربوط به صحت و اعتبار منابع در شبکه‌های اجتماعی باعث می‌شود از این شبکه‌ها استفاده نکنم |
93/4 |
13/1 ± 55/2 |
|
سؤال 38 |
استفاده از شبکه‌های اجتماعی اتلاف وقت است |
83/4 |
21/1 ± 47/2 |
|
سؤال 36 |
عدم اطمینان در مورد مسئله کپی‌رایت باعث محدودیت استفاده از شبکه‌های اجتماعی می‌شود |
50/4 |
12/1 ± 35/2 |
|
سؤال 39 |
شبکه‌های اجتماعی جالب نیستند |
34/4 |
12/1 ± 28/2 |
|
سؤال 37 |
عدم امنیت داده‌ها در فضای مجازی سبب محدودیت استفاده از آنها می‌شود |
20/4 |
08/1 ± 24/2 |
بحث و نتیجه‌گیری
با توجه به یافته‌های پرسش اول می‌توان نتیجه گرفت نیمی از دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه رازی روزانه بیش از یک ساعت از وقت خود را در شبکه‌های اجتماعی می‌گذرانند و همه پاسخ‌دهندگان عضو شبکه‌های اجتماعی هستند. یافته‌های «صراف‌زاده و علوی» (1392) نشان داد فقط 25% دانشجویان بین 1 تا 3 ساعت در شبانه‌روز از شبکه‌های اجتماعی استفاده کردند و 35% پاسخگویان عضو هیچ شبکه اجتماعی نبودند. یافته‌های «خلیلی» نشان داد دانشجویان روزانه به‌طور متوسط 140 دقیقه از شبکه‌های اجتماعی استفاده میکنند. یافته‌های این پژوهش با پژوهش «صراف‌زاده و علوی» (1392) همسو نیست. مقایسۀ یافته‌ها نشان می‌دهد پاسخگویان مطالعۀ حاضر، ساعت بیشتری را در شبکه‌های اجتماعی گذرانده‌اند. همچنین درصد بیشتری از دانشجویان به استفاده از این شبکه‌ها گرایش داشتند. یافته‌های این پژوهش با نتایج پژوهش «خلیلی» (1394) همسوست. ممکن است گسترش اینترنت و امکان دسترسی به شبکه‌های اجتماعی از طریق تلفن همراه در هر زمان و مکان، در افزایش روزافزون تعداد کاربران و میزان استفاده از شبکه‌های اجتماعی مؤثر بوده و این شبکه‌ها را به ابزاری محبوب برای گذران اوقات و ارتباط در میان دانشجویان تبدیل کرده باشد.
یافته‌های سؤال دوم پژوهش نشان داد اکثریت دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه رازی از تلگرام استفاده میکنند و اینستاگرام، ریسرچ‌گیت، لینکداین در رتبه‌های بعدی قرار دارند. این نتایج با یافته‌های «صراف‌زاده و علوی» (1392) که در آن فیس‌بوک بیشترین اعضا را داشتند، یافته‌های «هنیفه و سومپتا» (2011) که نشان داد اورکات محبوب‌ترین شبکه اجتماعی مجازی بود، نتایج مطالعۀ «عبدالرحیم» (2013) که نشان داد از بین شبکه‌های اجتماعی، فیس‌بوک بیشترین استفاده را بین دانشجویان دارد و همچنین با نتایج «حمد» (2013) که در کشور کویت انجام شد و در آن توییتر شبکه قالب بود، همسو نیست. این نتایج می‌تواند ناشی از تمایزها و شباهت‌های فرهنگی و تفاوت علایق در ملل مختلف باشد. دلایل دیگر این اختلاف ممکن است محدودیت مقطعی دسترسی به بعضی از این سایت‌ها باشد. همچنین سرعت رشد فناوری باعث می‌شود شبکه‌های اجتماعی جدیدتری با قابلیت‌های بیشتر ظهور پیدا کنند. بنابراین، در هر دوره‌ای شبکه‌های اجتماعی با جذابیت‌های بیشتر و دسترسی راحت‌تر، کاربران را به سمت خود می‌کشانند. همچنین، یافته‌ها نشان می‌دهد همچنان شبکه‌های اجتماعی عمومی بیشتر مورد استقبال هستند و کمتر از شبکه‌های علمی و تخصصی استفاده می‌شود.
نتایج سؤال سوم این مطالعه حاکی از آن است که بیشتر دانشجویان از تلفن همراه در شبکه‌های اجتماعی استفاده میکنند. یافته‌های «عبدالرحیم» در سال 2013 میلادی نشان داد دانشجویان با گوشی هوشمند، بیشتر از دانشجویان با گوشی معمولی از شبکه‌های اجتماعی استفاده کردند. به‌نظر می‌رسد امکانات
گوشی‌های هوشمند و همچنین دسترسی به شبکه‌های اجتماعی از طریق تلفن همراه نیز در افزایش استفاده از این شبکه‌ها مؤثر است.
نتایج تحلیل سؤال چهارم پژوهش دربارۀ مؤلفه تأثیر شبکه‌های اجتماعی در تبادل‌های علمی نشان داد استفاده از شبکه‌های اجتماعی در تبادل‌های علمی میان دانشجویان تحصیلات تکمیلیِ دانشگاه رازی مؤثر نیست. نتایج این بخش از پژوهش با نتایج پژوهش«امینی» (1394) همسوست، زیرا امینی در پژوهش خود نشان داد استفاده از شبکه‌های اجتماعی در تبادل‌های علمی میان کتابداران نقشی ندارد. نتایج این بخش از پژوهش با پژوهش «العوفی» (2016) همسو نیست، زیرا در پژوهش وی معلوم شد استفاده از شبکه‌های اجتماعی در ارتباط‌های علمی غیررسمی رو به رشد است. نتایج پژوهش حاضر نشان داد استفاده از شبکه‌های اجتماعی در جامعۀ دانشجویان بهمنظور انجام تبادل‌های علمی مرسوم نیست، شاید دلیل استفادۀ کم دانشجویان از شبکه‌های اجتماعی، برای هدف‌های علمی عدم تجربه یا آگاهی دانشجویان در استفاده از این شبکه‌ها باشد، زیرا گروه‌های علمی که در داخل این شبکه‌ها ایجاد شده‌اند، از گروه‌های مفید موجود در این شبکه‌هاست که احتمالاً از آن آگاهی ندارند و ممکن است دانشجویان آشنایی چندانی با کاربردی بودن استفاده از شبکه‌ها در فعالیت‌های علمی خود نداشته باشند. با وجود تحریم‌ها و مشکلات دسترسی به بسیاری از پایگاه‌های اطلاعاتی و دیگر منابع علمی در سطح جهانی، استفاده از شبکه‌های اجتماعی می‌تواند راه‌گشا باشد. نادیده‌گرفتن این فرصت و همچنین تعلل در استفاده از شبکه‌های اجتماعی در فعالیت‌های علمی می‌تواند نتایج منفیِ بسیاری از جمله توانایی نداشتن دانشجویان ما در استفاده از شیوه‌های ارتباطی علمی نوین، ناتوانی و شناخت‌نداشتن مدیران علمی و فرهنگی کشور در برنامه‌ریزی‌های آتی جهت اعتلای علمی کشور را به‌دنبال داشته باشد. بنابراین، اطلاع‌رسانی در معرفی قابلیت‌های علمیِ شبکه‌های اجتماعی، ضروری به‌نظر می‌رسد. می‌توان با تشویق دانشجویان به تعامل، مشارکت و به اشتراک‌گذاری‌های علمی، زمینۀ هر چه بهتر حضور دانشجویان را در سطح ملی و بین‌المللی فراهم کرد.
نتایج حاصل از تجزیه‌وتحلیل پرسش پنجم پژوهش نشان داد استفاده از شبکه‌های اجتماعی در ارتقای دانش علمیِ دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه رازی مؤثر است. بر اساس یافته‌ها، دانشجویان به این باور دربارۀ شبکه‌های اجتماعی رسیدند که مکانی مناسب برای اشتراک دانش هستند و می‌توانند در انتقال دانسته‌ها و تجربیات خود به دیگران و بالعکس مؤثر باشند، زیرا شبکه‌های اجتماعی با ایجاد امکان دسترسی به اطلاعات آزاد و بدون ممیزی، امکان علاقۀ کاربران به مطالب باارزش علمی، فراگیری آموزش‌های علمی، اطلاع از اخبار و وقایع شغلی و کاری را فراهم می‌آورد و کاربران با عضویت در این شبکه‌ها ضمن استفادۀ علمی از مطالب و محتوای درج شده در حوزه‌های مختلف، این امکان را دارند که در کوتاه‌ترین زمان ممکن جدیدترین اطلاعات روز را مطالعه و به دیگران منتقل کنند. براین اساس، شبکه‌های اجتماعی می‌توانند زمینه‌ساز افزایش سطح آگاهی و دانش علمی دانشجویان در حوزه‌های مورد علاقه علم و فناوری باشند و حتی در سطحی بالاتر زمینه دستیابی به اطلاعات تخصصی و صحیح در حوزه‌های مورد علاقه دانشجویان را فراهم آورند و این ارتقای دانش می‌تواند به کاربران در اتخاذ تصمیمات آتی و برنامه‌ریزی در دنیای واقعی کمک کند.
یافته‌های حاصل از سؤال ششم پژوهش، مربوط به مؤلفه مزایای استفاده از شبکه‌های اجتماعی نشان داد که از دیدگاه دانشجویان «لذت بردن از استفاده از شبکه‌های اجتماعی» مهمترین مزیت استفاده از شبکه‌های اجتماعی در بین دانشجویان است. نتایج این بخش از پژوهش با نتایج العوفی (2014) همسوست زیرا مهمترین مزیت استفاده از شبکه‌های اجتماعی را کسب لذت از آن بیان می‌کند. این دیدگاه می‌تواند ناشی از قابلیت‌ها و جذابیت‌های متعدد این شبکه‌ها باشد. سپس گسترش جامعه علمی مخاطب دانشجو و سهولت همکاری علمی از طریق شبکه‌های اجتماعی با اهمیت تلقی شده‌اند زیرا شبکه‌های اجتماعی امکان برقراری ارتباط با آنهایی که در دنیای واقعی مقدور نیست را فراهم کرده است. در سال‌های اخیر با رشد تصاعدی شبکه‌های اجتماعی، فرصتی کم نظیر برای محققان و پژوهشگران برای تبادل سریع و گسترده اطلاعات در زمینه‌های گوناگون به وجود آمده است. هم اکنون این ابزارهای ارتباطی به خاطر افزایش استفاده و دسترسی تعداد زیادی از کاربران، امکانات و تسهیلات خاصی برای محققان و پژوهشگران فراهم کرده است. پس ضرورت اطلاع‌رسانی صحیح در مورد کارکردهای علمی، ارتباطی و تعاملی شبکه‌های اجتماعی اجتناب‌‌ناپذیر است.
یافته‌های پرسش هفتم پژوهش مربوط به موانع موجود در استفاده از شبکه‌های اجتماعی، از دیدگاه دانشجویان است که «پایین بودن سرعت اینترنت» مهمترین مانع استفاده از شبکه‌های اجتماعی در بین دانشجویان است. این نتایج با آنچه «هنیفه و سومپتا» (2011) و «کومار» (2012) در پژوهش خود ارائه دادند همسو نیست، زیرا مهمترین عامل منفی و نگرانی دانشجویان در شبکه‌های اجتماعی مجازی امنیت و حفظ حریم خصوصی حساب‌های کاربری‌شان است. در این پژوهش اصلی‌ترین مانع در استفاده از شبکه‌های اجتماعی پایین‌بودن سرعت اینترنت است. با توجه به آمارهایی که از سرعت اینترنت در کشورهای مختلف منتشر می‌شود، ایران از نظر سرعت اینترنت به دلایل ضعف زیرساخت‌ها یا مسائل امنیتی از جایگاه مناسبی در جهان برخوردار نیست. این امر باعث شده تا سرعت پایین اینترنت به اصلی‌ترین دغدغه کاربران تبدیل شود. البته، مسائلی مثل عدم تشویق دانشگاه‌ها، نگرانی از عدم حفظ حریم خصوصی، فیلترینگ، آشنایی نداشتن با شبکه‌های اجتماعی و امکانات آنها نیز مطرح است. با وجود این مشکلات، میزان بالایی از جامعه پژوهش از این شبکه‌ها استفاده میکنند. با توجه به قابلیت‌های خاصّ این ابزارها با تلاش در جهت رفع مشکلات و محدودیت‌های دسترسی و استفاده مناسب از آن، می‌توان به برخی موانع موجود بر سر راهِ ارتباطات و اشاعۀ اطلاعات غلبه کرد. آنچه مسلم است اینکه، به‌جای برخورد سلبی با این پدیده نوین، بررسی و ریشه‌یابی مشکلات و پیامدهای منفی آن و درپیش‌گرفتن راه‌های اصلاحی، نتایج بهتری را در بر خواهد داشت. سرانجام اینکه اگر با این پدیده نوظهور به‌شکل منطقی برخورد و درک درستی از امکانات و ابزارهای نهفته در آن حاصل شود، می‌توان گفت باوجود اینکه یک سری پیامدهای منفی را در بعضی ابعاد به‌همراه دارد، در بیشتر زمینه‌های علمی، پژوهشی و تحقیقاتی می‌تواند به عاملی مهم برای رشد و تعالی دانشجویان تبدیل گردد که پایه و اساس مهمی برای تقویت و پویایی علمی آنان خواهد بود.
قابلیت‌های متنوع شبکه‌های اجتماعی سبب گرایش بیشتر اقشار جامعه از جمله دانشجویان به این رسانه شده است. شبکه‌های اجتماعی مجازی شرایط جدیدی از همکاری و ارتباطات را ایجاد کرده است. بنابراین، باید برای شناخت و استفادۀ بهتر دانشجویان از شبکه‌های اجتماعی، تصمیم‌هایی اتخاذ شود تا علاوه بر استفاده به قصد تفریح و سرگرمی، دانشجویان از دیگر قابلیت‌های این رسانه در فعالیت‌های علمی خود بهره گیرند. لذا با توجه به یافته‌ها، پیشنهاد می‌شود شبکه‌های اجتماعی در برنامه درسی دانشجویان گنجانده شود، دوره‌های آموزشی با هدف معرفی و آموزش نحوۀ استفاده کاربردی و حرفه‌ای از شبکه‌های اجتماعی برگزار شود، گروه‌های تخصصی تحت مدیریت دانشگاه‌ها جهت انتقال اطلاعات، مضامین علمی و اطلاع‌رسانی به دانشجویان ایجاد شود و همچنین استادان و صاحب‌نظران نیز جهت اشاعه دانش در این شبکه‌ها حضور یابند، کارگاه‌های آموزشی، نصب پوستر، کلاس‌های توجیهی با محوریت شبکه‌های اجتماعی در دانشگاه به منظور آگاهی‌رسانی در رابطه با کارکردها و قابلیت‌های این شبکه‌ها به‌‌ویژه هنگام ورود دانشجویان به دانشگاه، برگزار شود، به دانشجویان از طریق تدوین و انتشار جزوه‌ها و کتاب‌ها درباره اهمیت سواد رسانه‌ای و لزوم یادگیری آن آگاهی‌رسانی شود.
)