معرفت‌شناسی و دیدگاه اجتماعی‌ـ شناختی در علم اطلاع‌رسانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

کارشناس ارشد کتابداری اطلاع رسانی از دانشگاه فردوسی مشهد و کتابدار کتابخانه دانشگاه امام رضا (ع)

چکیده

این مقاله دیدگاه اجتماعی‌ـ شناختی در علم اطلاع‌رسانی و بازیابی اطلاعات را بررسی و تفاوت‌های بین دیدگاه‌های شناختی سن‍ّتی ودیدگاه اجتماعی‌ ـ شناختی یا تحلیل حوزه‌ای را به طور فهرست‌وار بیان می‌کند. این مقاله مدعی است که با فرض وجود مهارت‌های مقدماتی در بازیابی رایانه‌ای اطلاعات، افراد می‌توانند به طور مبنایی با بازنمون‌هایی از نوشتارهای موضوعی در بازیابی اطلاعات تعامل برقرار کنند. نوع دانش موردنیاز برای تعامل با بازنمون‌هایی از نوشتارهای موضوعی نیز بحث می‌شود. همچنین نشان داده می‌شود که چگونه رویکرد‌ها یا انگاره‌های مختلف در نوشتارهای بازنمون‌شده به نیازهای اطلاعاتی و معیارهای ربط متفاوتی اشاره می‌کنند (از جمله این‌که کاربران نوعاً نمی‌توانند نیازهایشان را به خوبی بیان کنند و اینکه چرا علم اطلاع‌رسانی نمی‌تواند عمدتاً بر مطالعات کاربران اعتماد کند). این اصول با رویکردهایی در روانشناسی مانند رفتارگرایی، شناخت‌گرایی، روان تحلیل‌گری و عصب‌شناسی مقایسه شده و با ذکر نمونه‌هایی تشریح می‌شود. معیارهای ربط که به طور تلویحی در هر موقعیت وجود دارند نیز فهرست‌وار بیان می‌شوند. برای اثبات ادعاهای نظری از داده‌های واقعی نیز استفاده شده است. همچنین نشان داده می‌شود که عمومی‌ترین سطح معیارهای ربط به نظریه‌های معرفت‌شناختی اشاره دارند.