نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
دانشیار دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شهید چمران اهواز
چکیده
کلیدواژهها
مقدّمه
بررسی تاریخچه مارک نشان میدهد مارک ملّی در کشورهایی که تاکنون برای خود این مارک را تدوین کردهاند، حاصل تلاش مشترک گروههایی است که این کار را با نامهایی مانند کمیتة ملّی فهرستنویسی یا کمیتة ملّی مارک انجام داده و به ثمر رساندهاند. اگر چه در مواردی، افرادی به شکلهای گوناگون در تدوین برخی از مارکهای ملّی نقشی برجستهتر داشتهاند، در هر حال، آنچه در نهایت به عنوان مارک ملّی ارائه شده، حاصل کار مشترک گروهی از متخصصان فهرستنویسی و رایانه در این کشورها بوده است. این کار گروهی، ضامن کیفیت بالاتر محصول تولید شده بوده است.
از هنگامی که اندیشة تولید مارک ایران به عنوان موضوع یک رساله شکل گرفت تا اکنون که مارک ایران در «سیستم جامع کتابخانة ملی (رسا)»، به منزلة بخشی از پایگاه اینترنتی سازمان اسناد و کتابخانة ملّی جمهوری اسلامی دیده میشود، سه مرحله طی شده است: مارک ایران به صورت یک پایاننامة دکتری، دستنامة مارک ایران، و شکل عملیاتی آن در «سیستم جامع کتابخانة ملی (رسا)». مارک ایران طی این سه مرحله، تغییراتی داشته که محتوای نوشتة حاضر را تشکیل می دهد. آنچه تلاش میشود در این نوشته ارائه شود، میزان وابستگی هر مرحله به تغییرات و پیشنهادهایی است که در مرحلة پیش از آن انجام شده، و نیز تعیین این نکته است که آیا مارک ایران در حال طی سیری کمالگرا یا نقصگراست.
مارک ایران به عنوان یک پایان نامه
در انتهای پایان نامه ای که دربارۀ ساخت فرمت مارک ایران نوشته شده بود (کوکبی، 1994) اولین نتیجهای که ارائه شد این بود که همة محتوانماها[1] در اقتباس ایرانی «یونی مارک» باید به الفبای رومی و از چپ به راست، امّا دادههای متنی باید از راست به چپ نوشته شوند. نتیجة دوم نیز تأکید داشت همة رمزهای دیگر در اقتباس ایرانی «یونی مارک» باید به الفبای رومی باشد. این تصمیمات برای سازگاری هر چه بیشتر مارک ایران با یونی مارک گرفته شده بود. در پنج نمونهای نیز که در این پایان نامه، پنج پیشینه از مارک ایران را در حالت فرضی نشان میداد، این نکات رعایت شده بود (کوکبی، 1994، 205-209).
مارک ایران به عنوان یک دستنامه
هنگامی که دستنامة مارک ایران در سال 1381 منتشر شد، با وجود اینکه در هیچ یک از صورتجلسههای کمیتة ملّی مارک ایران و نه در هیچ کجای این دستنامه به پیشنهادهای پایاننامة فوق اشارهای نشده بود، در عمل، در مثالهای سرتاسر متن دستنامه و نیز در ده نمونة انتهای آن، پیشنهادهای مندرج در پایان نامه عملاً رعایت شده بود؛ یعنی، پیشینهها از چپ به راست، و تمام محتوانماها و رمزها با حروف رومی نوشته شده بود.
مارک ایران در سیستم جامع کتابخانة ملی (رسا)
برای معرّفی سیستم جامع کتابخانة ملی (رسا)، نقل عباراتی از بخش معرّفی این سیستم از پایگاه اینترنتی سازمان اسناد و کتابخانة ملّی جمهوری اسلامی ایران (www.nlai.ir) سودمند به نظر می رسد:
«هدف از تولید سیستم جامع کتابخانة ملّی ایران، اتوماسیون فرآیندهای کاری معاونت کتابخانة ملّی و ذخیره سازی رکوردهای مرتبط با کلیة مواد کتابخانه ای بر اساس استانداردهای جهانی است. این نرم افزار که استاندارد مارک ایران(بومی شدة استاندارد جهانی یونی مارک) را مبنای کار خود قرار داده است، اکثر قابلیتهای سیستمهای مشابه و پیشتاز خارجی مانند ALEPH و Innovative را داراست.
«تولید این محصول از شهریور سال 1382 آغاز و با طی مراحل مختلف تولید، در شهریور 1385 آماده بهره برداری شده است. شرکت «پارس آذرخش» با بهره گیری از متخصصان کارآمد داخلی و با استفادة مناسب از دانش فنی و کتابداری موجود در سازمان، به انجام این مهم نایل شد. این پروژه از معدود پروژه های موفق طرح تکفاست که رمز موفقیت آن در همکاری نزدیک مجری و کارفرما، و به عبارتی، انجام یک کار گروهی نهفته است.
در این معرّفی، تاریخ تولید و تاریخ بهره برداری از این سیستم مشخّص و نیز، صراحتاً قید شده که این نرم افزار مبتنی بر استاندارد مارک ایران است. در بخش «امکانات سیستم جامع کتابخانة ملّی ایران»، بار دیگر ذکر شده که «سیستم جامع کتابخانة ملّی مبتنی بر یونی مارک و مارک ایران بوده و فرایندهای فهرست نویسی، نمایه سازی، مستندسازی، فیپا، شاپا، سفارشها، واسپاری، امانت، ثبت آثار و مبادله و اهدا را مکانیزه می کند».
بدین ترتیب، آنچه قاطعانه اظهار شده این است که این سیستم یا نرم افزار، بر مارک ایران مبتنی است. امّا در نخستین نگاه، کسی که اندکی با مارک ایران آشنایی داشته باشد، متوجّه میشود مارک ارائه شده در این نرم افزار با فرمت مارک ایران تفاوتهای بسیاری دارد. نگاهی ژرف تر به این نرم افزار، تفاوتهای بیشتری را نشان میدهد. در این بخش، تلاش میشود میان مثالهای دهگانهای که تحت عنوان «پیوست هفت: مثالها» (مارک ایران، 1381، 391-411) در مارک ایران ارائه شده، با پیشینههای همان مثالها که از طریق نرمافزار «رسا» (که از این پس به اختصار، «رسا» نامیده خواهد شد) بازیابی شده، مقایسهای انجام شود تا تفاوتهای میان دو قالب تا اندازهای روشن گردد. ذکر چهار نکته در این رابطه ضروری به نظر می رسد: نخست، یکی از مثالهای مارک ایران، حتّی پس از چند نوع جستجو از طریق نرم افزار رسا، یافت نشد و بدین ترتیب، مقایسه در 9 نمونه انجام خواهد شد. دوم، برای پرهیز از تطویل نوشته، تنها نمونههای مستخرج از رسا در این نوشته ارائه خواهد شد و علاقهمندان میتوانند نمونههای مارک ایران را در دستنامة مارک ایران ملاحظه کنند. سوم، در چند بار جستجوی رسا، هر بار پیشینهها به شکلی متفاوت بازیابی میشدند: یک شکل، حاوی فیلدها و برخی ارقام به فارسی و شکل دیگر دارای فیلدها و ارقام به انگلیسی. حتّی اگر حالت انگلیسی در اینجا بررسی شود، باز هم فیلدها از راست به چپ نوشته شده و این نخستین نکتة مغایر با مارک ایران است. نکتة چهارم این که در مقایسة مثالها، تنها به مقایسة پیشینهها توجه نشده، بلکه هر جا لازم بوده به خود دستنامة مارک ایران و حتّی در مواردی به دستنامه های یونی مارک نیز مراجعه شده است. آنچه در زیر می آید، مقایسة نمونههای مارک ایران با پیشینههای معادل در رسا و به ترتیب نظم مثالها در مارک ایران است.
مثال 1
000 |
00962nam0022002651n04500 |
010 |
##$dبها:رایگان |
020 |
##$aIR$bم۶۸-۲۸۴۴ |
100 |
##$a20060717 per 50 |
101 |
##$aper |
102 |
##$aIR |
200 |
1#$aخلاصه1مقالات سمینار تحقیق و توسعه (۲۳ - ۲۱) خرداد ۱۳۶۸$f/ سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی ایریان |
210 |
##$aتهران$c: سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی ایران$d، ۱۳۶۸. |
215 |
##$aص ۱۲۷ |
606 |
2#$9تحقیق -- کنگرهها$2nli |
606 |
2#$9رشد اقتصادی -- کنگرهها$2nli |
606 |
1#$9تحقیق -- ایران -- سیاست دولت -- کنگرهها$2nli |
676 |
##$a۰۰۱/۴ |
680 |
##$aQ۱۷۹/۹$b/س۸ |
710 |
1#$9سمینار تحقیق و توسعه (۱۳۶۸: تهران) |
712 |
##$9سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی ایران |
801 |
#0$aIR$bکتابخانه ملی ایران |
915 |
##$aفهرستنویسی قبلی |
930 |
##$aBF$c1 |
932 |
##$bY |
1.برچسب رکورد که با فیلد سه صفر مشخّص شده، در مارک ایران اصلاً فیلد نیست! مارک ایران به تبع یونی مارک، از استاندارد ISO2709 استفاده می کند که برچسب رکورد را بخشی کاملاً جدا از فیلدها می داند.
2.در برچسب رکورد، پنج نویسه ای که طول رکورد را نشان می دهند در سمت راست و بقیه در سمت چپ قرار گرفته اند. این اشتباه است.
3.نویسة 9 در برچسب رکورد مارک ایران تعریف نشده و خالی (#) است، در حالی که در تصویر بالا، با صفر نشان داده شده است.
مثال 2
در این مثال و مثالهای بعدی نیز بیشتر اشکالهایی که در بالا مطرح شد، دیده میشود. آنچه از این پس در مورد هر پیشینه ذکر خواهد شد، اشکالهای خاصّ آن پیشینه است. همچنین تلاش میشود فیلدهایی که در آنها اشکال وجود دارد، برای راحتی تشخیص، پررنگ تر شوند.
000 |
00893nam0022002651n04500 |
010 |
##$dبها:۷۵۰ریال |
020 |
##$aIR$bم۶۸-۳۲۷۹ |
100 |
##$a20060718 per 50 |
101 |
##$aper |
102 |
##$aIR |
200 |
1#$aفرهنگ کامپیوتر: انگلیسی - فارسی =Toppocket dictionary of computers$f/ [چارلز سیبل]$g؛ ترجمه مینو میرزاصادقی |
210 |
##$a[تهران]$c: هیرمند$d، ۱۳۶۸. |
215 |
##$aص ۱۵۹ |
606 |
2#$9کامپیوتر -- واژهنامهها -- انگلیسی$2nli |
606 |
1#$9زبان انگلیسی -- واژهنامهها -- فارسی$2nli |
676 |
##$a۰۰۴ |
680 |
##$aQA۷۶/۱۵$b/س۹ف۴ ۱۳۶۸ م |
700 |
#1$9سیبل، چارلز |
700 |
#1$9Sippl, Charles J. |
702 |
#1$9میرزاصادقی، مینو، مترجم |
801 |
#0$aIR$bکتابخانه ملی ایران |
915 |
##$aفهرستنویسی قبلی |
930 |
##$aBF$c1 |
932 |
##$bY |
مثال 4
000 |
00818nam0022002651n04500 |
010 |
##$dبها:۱۳۰ریال |
020 |
##$aIR$bم۷۵-۴۷۹۵ |
100 |
##$a20060717 per 50 |
101 |
##$aper |
102 |
##$aIR |
200 |
1#$aروانشناسی صنعتی$f/ ترجمه و تألیف وجیهه حاکمی |
210 |
##$a[تهران]$c: دانشگاه ملی ایران$d، ۱۳۵۷. |
215 |
##$aی، ۱۴۴ ص.$cجدول، نمودار |
225 |
##$a(انتشارات دانشگاه ملی ایران$v۹۶) |
320 |
##$aکتابنامه: ص. ۱۴۴ - ۱۴۳ |
606 |
1#$9روانشناسی صنعتی$2nli |
676 |
##$a۱۵۸/۷ |
680 |
##$aHF۵۵۴۸/۸$b/ح۲ر۹ |
700 |
#1$9حاکمی، وجیهه |
712 |
##$9دانشگاه ملی ایران |
801 |
#0$aIR$bکتابخانه ملی ایران |
915 |
##$aفهرستنویسی قبلی |
930 |
##$aBF$c1 |
932 |
##$bY |
در فیلد 225، «فروست»، برای نشانگر اوّل در مارک ایران، ارزشی به صورت # وجود ندارد.
مثال 5
000 |
00894nam0022002891n04500 |
010 |
##$dبها:۶۵۰۰ریال |
010 |
##$dبها:۶۵۰۰ریال |
020 |
##$aIR$bم۷۴-۷۲۰۲ |
100 |
##$a20060717 per 50 |
101 |
##$aper |
102 |
##$aIR |
200 |
1#$aداستان عشق لیلی و مجنون از خمسه نظامی گنجوی$f/ بهاهتمام حسن منصوری |
210 |
##$aتهران$c: مهرداد$d، ۱۳۷۳. |
215 |
##$aص ۲۹۸ |
320 |
##$aکتابنامه: ص.۲۹۸ |
500 |
#1$9[لیلی و مجنون] |
517 |
##$aلیلی و مجنون |
606 |
1#$9شعر فارسی -- قرن ق۶$2nli |
676 |
##$a۱فا۸/۲۳ |
680 |
##$aPIR۵۱۳۰ ۱۳۷۳ |
700 |
#1$9نظامی، الیاسبن یوسف، ۵۳۰؟ - ۶۱۴؟ق |
702 |
#1$9منصوری، حسن، ۱۳۱۲ -، مصحح |
801 |
#0$aIR$bکتابخانه ملی ایران |
915 |
##$aفهرستنویسی قبلی |
930 |
##$aBF$c1 |
932 |
##$bY |
مثال 6
000 |
01039nam0022002771n04500 |
010 |
##$dبها:۱۰۰۰ریال |
010 |
##$dبها:۱۰۰۰ریال |
020 |
##$aIR$bم۷۴-۴۹۵۰ |
100 |
##$a20060717 per 50 |
101 |
##$aper |
102 |
##$aIR |
200 |
1#$aقانون تشکیل دادگاههای عمومی و انقلاب و آئیننامه اجرایی آن به انضمام نظارت مشورتی اداره حقوقی دادگستری$f/ به اهتمام محمود عباسی |
210 |
##$aتهران$c: مجمع علمی و فرهنگی مجد$d، ۱۳۷۴. |
215 |
##$aص ۱۱۲ |
225 |
##$a(مجمع علمی و فرهنگی مجد؛ ۲/۴. حقوق و علوم سیاسی$v۹) |
300 |
##$aچاپ دوم |
500 |
1#$9ایران. قوانین و احکام |
606 |
1#$9دادگاههای انقلاب -- قوانین و مقررات -- ایران$2nli |
676 |
##$a۳۴۷/۵۵۰۴$bالف۹۶۶ع ۱۳۷۴ |
680 |
##$aKMH |
702 |
#1$9عباسی، محمود، ۱۳۴۲ -، گردآورنده |
801 |
#0$aIR$bکتابخانه ملی ایران |
915 |
##$aفهرستنویسی قبلی |
930 |
##$aBF$c1 |
932 |
##$bY |
مثال 7
000 |
01148nam0022003251n04500 |
010 |
##$dبها:۱۱۵۰ریال |
010 |
##$dبها:۱۱۵۰ریال |
020 |
##$aIR$bم۷۴-۷۱۹۱ |
100 |
##$a20060717 per 50 |
101 |
##$aper |
102 |
##$aIR |
200 |
1#$aفیلمنامه تندرهای ابابیل$f/ داوود امیریان |
210 |
##$aتهران$c: سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری$d، ۱۳۷۴. |
215 |
##$aص ۷۲ |
225 |
##$a(دفتر ادبیات و هنر مقاومت. فیلمنامه$v۴) |
304 |
##$aپشت جلد بهانگلیسی: The thunders of the swallows Davoud amirian. |
312 |
##$aعنوان دیگر: تندرهای ابابیل. |
517 |
##$aتندرهای ابابیل. |
606 |
1#$9فیلمنامهها$2nli |
676 |
##$a۷۹۱ |
680 |
##$aPN۱۹۹۷$b/ت۸۵ |
700 |
#1$9امیریان، داوود |
712 |
##$9سازمان تبلیغات اسلامی. حوزه هنری |
712 |
##$9سازمان تبلیغات اسلامی. حوزه هنری. دفتر ادبیات و هنر مقاومت |
801 |
#0$aIR$bکتابخانه ملی ایران |
915 |
##$aفهرستنویسی قبلی |
930 |
##$aBF$c1 |
932 |
##$bY |
مثال 8
000 |
01289nam0022003131n04500 |
010 |
##$dبها:۸۰۰(ج.۱) |
020 |
##$aIR$bم۶۴-۸۶۴ |
100 |
##$a20060717 per 50 |
101 |
##$aper |
102 |
##$aIR |
200 |
1#$aفهرست نسخههای خطی کتابخانه جامع گوهرشاد مشهد$f/ تألیف محمود فاضل |
210 |
##$aمشهد$c: کتابخانه جامع گوهرشاد$d، - ۱۳۶۳. |
215 |
##$aج.$cنمونه |
304 |
##$aعنوان پشت جلد بهانگلیسی:Catalogue of manuscripts in the library of the Mosque of Jama Ghoharshad Mashhad |
305 |
##$aجلد دوم (بهمن ۱۳۶۵)؛ بها: ۱۰۰۰ ریال |
305 |
##$aج. ۴ (چاپ اول: )۱۳۷۱ |
327 |
##$aج. ۲ (بهمن ماه ۱۳۶۵)؛ بها: ۱۰۰۰ ریال |
606 |
2#$9نسخههای خطی -- ایران -- مشهد -- فهرستها$2nli |
606 |
2#$9نسخههای خطی فارسی -- ایران -- مشهد -- فهرستها$2nli |
606 |
1#$9نسخههای خطی عربی -- ایران -- مشهد -- فهرستها$2nli |
676 |
##$a۰۱۱/۳۱ |
680 |
##$aZ۶۶۲۱$b/م۵۸ف۹ م |
700 |
#1$9مسجد جامع گوهرشاد. کتابخانه |
702 |
#1$9فاضل، محمود، ۱۳۱۲ -، گردآورنده |
801 |
#0$aIR$bکتابخانه ملی ایران |
915 |
##$aفهرستنویسی قبلی |
930 |
##$aBF$c1 |
932 |
##$bY |
مثال 9
000 |
01469nam0022003371n04500 |
010 |
##$dبها:۳۷۰۰ریال |
020 |
##$aIR$bم۷۵-۲۳۱۲ |
100 |
##$a20060717 per 50 |
101 |
##$aper |
102 |
##$aIR |
200 |
1#$aفرایند ترویج کشاورزی و دامپروری$f/ مؤلفان اچ. استوارت. هاوکینز، آنتونی ام. دان، جان. دابلیو. کاری$g؛ مترجم ناصر اوکتایی$g؛ ویراستار مرضیه پروهان |
210 |
##$aتهران$c: وزارت جهاد سازندگی، مرکز تحقیقات و بررسی مسائل روستایی$d، ۱۳۷۳. |
215 |
##$aس، ۲۷۹ ص.$cمصور، جدول، نمودار |
225 |
##$a(سلسله انتشارات روستا و توسعه؛ شماره ۱۴) |
300 |
##$aاین کتاب ترجمهاست از انتشارات طرح توسعه بینالمللی دانشگاههای استرالیا (A. U. I. D. P) |
312 |
##$aعنوان اصلی: Agricultural extension. |
320 |
##$aکتابنامه |
606 |
1#$9کشاورزی -- ترویج$2nli |
676 |
##$a۶۳۰/۷۱۵ |
680 |
##$aS۵۴۴$b/ه۲ف۴ ۱۳۷۳ |
700 |
#1$9هاوکینز، استیوارت، - ۱۹۳۲ |
700 |
#1$9Howkins, H. Stuart |
702 |
#1$9دان، آنتونی،.Dunn. A. M |
702 |
#1$9کاری، جان،.Cary, John W |
702 |
#1$9اوکتایی، ناصر، مترجم |
712 |
##$9ایران. وزارت جهاد سازندگی. مرکز تحقیقات و بررسی مسائل روستایی |
801 |
#0$aIR$bکتابخانه ملی ایران |
915 |
##$aفهرستنویسی قبلی |
930 |
##$aBF$c1 |
932 |
##$bY |
مثال 10
000 |
01047nam0022002891n04500 |
010 |
##$d۷۰۰ریال |
020 |
##$aIR$bم۶۸-۱۸۲۴ |
100 |
##$a20060717 per 50 |
101 |
##$aper |
102 |
##$aIR |
200 |
1#$aرفتار با کودکان خردسال: راهنمای عملی برای پرورش کودکان =...Copong with young children$f/ جو دوگلاس و نائومی ریچمن$g؛ ترجمه نیره توکلی و فرزانه یاسایی |
210 |
##$aتهران$c: نشر تندر$d، ۱۳۶۸. |
215 |
##$a۱۹۹ ص.$cجدول، نمودار |
305 |
##$aچاپ دوم: ۱۳۷۰؛ ۹۵۰ ریال (بدون عنوان برابر) |
606 |
1#$9کودکان -- روانشناسی$2nli |
676 |
##$a۱۵۵/۴ |
680 |
##$aBF۷۲۱$b/د۱۴ر۷ ۱۳۶۸ |
700 |
#1$9داگلاس، جو، - ۱۹۵۰ |
700 |
#1$9Douglas, Jo |
702 |
#1$9ریچمن، نائومی، Richman, Naomi |
702 |
#1$9توکلی، نیره، ۱۳۳۲ -، مترجم |
702 |
#1$9یاسایی، فرزانه، مترجم |
801 |
#0$aIR$bکتابخانه ملی ایران |
915 |
##$aفهرستنویسی قبلی |
930 |
##$aBF$c1 |
932 |
##$bY |
1.فیلد 510 برای عنوان برابر وجود ندارد.
نتیجه گیری
مقایسة 9 نمونة انتخابی از سیستم رسا با 9 نمونه از 10 نمونهای که در دستنامة مارک ایران به عنوان الگو آمده است، نشان داد تفاوتهای آشکاری میان آنچه در مارک ایران پیشنهاد شده و آنچه در عمل پیاده شده، وجود دارد. تفاوتهای مشاهده شده بیانگر تغییراتی هم در فیلدها، هم در فیلدهای فرعی، و هم در نشانه های رمزی دیگر است. بررسی تفاوتها نشان میدهد برخی از اینها میتواند ناشی از اشتباهات اپراتورها باشد، امّا تغییرات دیگر را نمی توان تنها ناشی از این عامل دانست. تفاوتها را میتوان به شرح زیر گروه بندی کرد:
6. در بسیاری از فیلدها، جای فیلدهای فرعی و اطّلاعات مربوط به هم ریخته شده است.
7. در فیلد 100 «دادههای کلی پردازش»، به جای 36 نویسه، تنها 12 نویسه نوشته شده است و اطّلاعات مندرج در آن شباهت اندکی به فیلدهای 100 در مثالهای مربوط دارد.
با بررسی تفاوتهای مشاهده شده پرسشهایی از این قبیل مطرح میشود:
آنچه در اینجا باید مورد تأکید قرار گیرد این است که هم پایان نامه، هم دستنامة مارک ایران و هم رسا بر این نکته تأکید دارند که مارک ایران باید با یونی مارک، بیشترین میزان سازگاری را داشته باشد. امّا آنچه در رسا مشاهده شد، نشان میدهد میزان سازگاری در پیشینههای این نظام، با یونی مارک اندک است و بدین ترتیب یکی از بزرگترین اهداف مارک ایران که در صفحة هفت پیشگفتار دستنامة آن به شرح زیر آمده بسیار دور از دسترس می نماید.
همچنان که امروز کتابخانه های بزرگ جهان به منظور رسیدن به یکی از مهمترین اهداف ایفلا «که [که] کنترل کتابشناختی جهانی» (UBC) است از فرمت مارک بینالمللی برای تبادل اطلاعات استفاده می کنند، شایسته است کتابخانه های ایران نیز با استفاده از مارک ایران، راه را برای رسیدن به کنترل کتابشناختی ملّی در مرحلة نخست، و کمک به تحقق کنترل کتابشناختی جهانی در مرحلة دوم، هموار نمایند.
پیشینههای مارک ایران در واقع مقدّمة شبکة کتابشناختی ملّی می باشند. این پیشینهها باید در شبکة کتابشناختی ملّی مانند محملی عمل نمایند که دادههای کتابشناختی را از این سوی شبکه به سوی دیگر آن منتقل می کنند. این محمل باید استاندارد باشد تا بتواند به این وظیفه به درستی عمل نماید. همان گونه که در پیشگفتار مارک ایران نوشته شده «اگر بخواهیم در آینده به شبکة اطلاعرسانی ملّی دست یابیم، راهی جز استفاده از دستورالعملهای یکسان، هماهنگ و دقیق نداریم». در دستنامة مارک ایران، دستورالعملی یکسان، هماهنگ و دقیق ارائه شده امّا به نظر می رسد این دستورالعمل، در عمل مورد استفاده قرار نگرفته است.
پیشنهادها
برای اینکه پیشینههای مارک ایران به سرنوشتی مانند سرنوشت کتابشناسی ملّی ایران، که کتابشناسی سرشار از ناهماهنگیها با استانداردها و ناهماهنگیهای درونی است دچار نشود، باید:
مارک ایران در مرحلة نوزایی عملیاتی است؛ این ابزار به مراقبتی دقیق نیاز دارد تا جایگاه ویژۀ خود را پیدا کند. فراموش نکنیم که در آینده نزدیک، بسیاری از کتابخانهها در کشورهای دیگری که دارای منابع فارسی هستند، تمایل خواهند داشت تا از پیشینههای فارسی سازمان اسناد و کتابخانة ملی جمهوری اسلامی ایران استفاده کنند. بنابراین صحت دادهها در مارک ایران می تواند اعتبار این سازمان و نیز حرفه کتابداری را در کشور نشان دهد.