تحلیل استنادی مقاله‌های منتشر شده در 30 شمارة فصلنامة «کتابداری و اطلاع‌رسانی» بین سالهای 1376ـ1384

مقدمه

امروزه پژوهشگران برای اینکه نتایج پژوهشهای خود را سریع  و به روز در اختیار دیگران قرار دهند، آنها را به صورت مقاله در نشریات چاپ می‌کنند.  به همین دلیل، نشریات در پاسخگویی به نیازهای محققان جایگاه خاصی دارند. ارزش مجلات، هم در زمان انتشار و هم پس از گذشت زمان، انکارناپذیر است. تازه‌ترین اخبار و اطلاعات،  قبل از اینکه در کتابها منتشر شوند، در نشریات ادواری از طریق مقاله‌ها، نقدها و آگهی‌ها عرضه می‌شوند. بسیاری از مجلات پیشرو، در حقیقت مجراهای طبیعی کسب اطلاعات در زمینه‌های پژوهشی محسوب می‌شوند و اکثراً تازه‌ترین اطلاعات را ارائه می‌کنند.

مقالات منتشر شده در مجلات تخصصی و فنی به خاطر تازه بودن، کوتاه بودن، سرعت انتقال نتایج تفکر نویسنده به خواننده، ارزان تر بودن، ارائة مطالب بکر وتازه، تحلیل‌های بسیار دقیق از موضوع‌های پیچیدة علمی و فنی، چاپ و توزیع سریع‌تر، دسترسی آسان‌تر، معرفی آخرین پژوهش‌ها، انتقادها و بررسی‌های اهل فن و سرانجام تنوع مطالب و شکل ارائه و گاه زبان و بیان سهل تر، معمولاً برای پژوهشگران جذابیت بیشتری داشته و از نظر پژوهش نیز نسبت به کتابهای علمی، کاربرد بیشتری دارند (تیمورخانی، 1381، ص33).

سنت علمی ایجاب می‌کند که هرگاه دانشمند یا فن‌آور مشهوری مقاله‌ای منتشر می‌کند، باید خوانندگان خود را به مقالات قبلی که به موضوع کار وی مربوط می‌شوند، ارجاع دهد. تصور بر این است که این ارجاعات نشان دهنده آن دسته از محققانی است که مفاهیم، روشها یا وسایلی که به کار برده‌اند الهام بخش نویسندة اخیر در پدید آوردن مقاله‌اش بوده‌اند. چنین ارجاعهایی رویدادهای پیشین یک فعالیت را نشان داده و اطلاعات کتابشناختی لازم را در اختیار خواننده‌ای که مایل است درباره جنبة خاصی از موضوع، اطلاعات بیشتری به دست آورد، قرار می‌دهند (گارفیلد[1]، 1376، ص136).

به طور کلی، چنین تصور می‌شود که بین کیفیت و تعداد استنادهای مدرک، رابطه‌ای وجود دارد. به عبارت دیگر، هر چه تعداد استنادها به یک مدرک بیشتر باشد، نشان دهندة کیفیت بهتر آن مدرک است (عصاره، 1377، ص 36). با تحلیل استنادی می‌توان دریافت که «تحولات علمی چگونه صورت می گیرد و مسیری که هررشته علمی طی می‌کند چیست؟» و «الگوی واقعی کسب اطلاعات و یا پخش یافته‌های علمی و فنی چگونه است؟» از این دو مورد، اطلاعاتی به دست می‌آید که شامل موارد زیر است: 

اولاً) دانش‌پژوهان را با جامعه‌شناسی مبادلة اطلاعات علمی آشنا می‌کند و آنها را قادر می‌سازد از دانش مکتوب، حداکثر بهره برداری را به عمل آورند.

ثانیاً) کتابداران را با مجموعة جامعه‌شناختی مبادله اطلاعات علمی آشنا کرده آنها را قادر می‌سازد مجموعه‌ای را برای کتابخانه خود فراهم سازند که در تحولات علمی و فرهنگی جامعه، اثر با ارزشی داشته باشد ( دیانی، 1379، ص59).

بیان مسئله

کتابخانة مرکزی و مرکز اسناد آستان قدس رضوی با آثار نفیس و ارزشمند خطی و چاپی به زبانهای فارسی و عربی و نیز هزاران جلد کتاب و نشریه به زبانهای خارجی،  شهرت جهانی کسب کرده  و در شمار مطرح‌ترین کتابخانه‌های دنیا به شمار می‌رود. در این مدت، برای شناسایی و شناساندن ذخایر گرانسنگ این گنجینة ارزشمند، کوششهای قابل توجهی  انجام گرفته است. انتشار نشریة علمی به صورت منظم،  روشی بود که مسئولان کتابخانه از سال 1376 آن را آغاز کردند. توجه و عنایت محققان کتابداری سراسر کشور، این مجله را به یکی از نشریات مطرح و معتبر کشورمان تبدیل کرد تا اینکه در تاریخ 6/11/81 بعد از انتشار 19 شماره، از سوی کمیسیون بررسی نشریات علمی کشور، درجة «علمی‌ـ ترویجی» دریافت کرد. بعد از مجله‌های «کتابداری» و «فصلنامه کتاب»، سومین نشریه‌ای بود که به این درجه دست یافته بود؛ با این تفاوت که این مسیر را خیلی سریع‌تر از اخلاف ذکر شدة خود طی نمود. قبل از آن، فصلنامه کتاب  پس از انتشار 46 شماره توانست به این موفقیت دست یابد. اینک با گذشت نزدیک به یک دهه از فعالیت این مجله، ارزیابی فعالیتهای انجام شده برای برطرف نمودن کاستیها و تدوین برنامه‌های مناسب برای ارتقا به درجة «علمی ـ پژوهشی» ضروری به نظر می‌رسید. تحلیل استنادی، از روشهای علمی و معتبر برای ارزشیابی مقالات یک نشریه به شمار می‌رود.  محققان برآن شدند تا با این روش،  مقالات منتشر شده در این نشریه را ارزیابی کنند تا الگوی رفتار علمی نویسندگان و وضعیت مقالات ـ اعم از پژوهشی یا مروری و میزان مشارکت علمی محققان ـ را در تدوین مقالات به شیوه علمی تحلیل نمایند. پدیدآورندگان مقالات به گونه های مختلف به منابع استناد می‌کنند و این منابع می‌تواند از لحاظ نوع محمل، زبان، زمان و جز آن بررسی شوند. در این پژوهش،  استنادهای مقالات تألیفی نشریة کتابداری و اطلاع‌رسانی بررسی شده‌اند  تا بدین وسیله الگوی رفتار علمی پژوهشگران و محققان رشته کتابداری و اطلاع‌رسانی در استفاده از منابع معیّن شود.

اهمیت پژوهش

استنادها به رد پاهای ثابتی شبیه هستند که مسیر اکتشافها و تفکرات علمی را نمایان می‌کنند. هیچ مقالة علمی بدون استناد به دانش پیشین خود، به تنهایی روی پا نمی‌ایستد. این امر در طول تاریخ همواره دیده می‌شود. دانشمندان با قدم نهادن و تکیه بر سکوی دانش پیشینیان، پلکان دانش بشری را بنا نهاده و به صعود خود ادامه می دهند. طبیعت این حرکت با دقت نظر و تحلیل پانویسها و استنادها قابل مشاهده است. نمودار شدن یک مقاله در سیاهة مراجع یک سند، بازگوکنندة این مطلب است که در ذهن نویسنده بین اثر وی و مقاله‌ای که به آن در فهرست مآخذ استناد کرده است، ارتباطی وجود دارد. تجزیه و تحلیلهایی که درباره این ارتباطات صورت می‌گیرد، مقوله‌ای را به نام «تحلیل استنادی»[2] پدید می‌آورد. با استفاده از «کتابسنجی»[3] و روشهای مختلف آن می‌توان انبوه متون و منابع منتشر شده را بر اساس میزان استفاده رتبه‌بندی نمود، مجلات هسته[4] (پراستفاده) را معرفی کرد و نویسندگان کلیدی (پرتولید) را در حوزة علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی شناساند و بدین وسیله کمکهای ارزشمندی به مجموعه‌سازان و جامعه استفاده‌کنندگان کتابخانه‌ها و مراکز اطلاعاتی ارائه کرد، زیرا با شناخت و تهیه مجلات اصلی این حوزه، مجموعه‌سازان قادر خواهند بود با اشتراک تعداد کمتری از مجلات که کاربرد و مخاطبان بیشتری دارند، در بودجة کتابخانه صرفه‌جویی کنند و در عین حال، با تهیة تعداد مجلات کمتر، فضای فیزیکی کمتری از کتابخانه اشغال نمایند. استفاده‌کنندگان نیز با شناخت نویسندگان کلیدی حوزه‌های علمی خویش، می‌توانند مطالعات خود را هدفمندتر دنبال کنند و فارغ از مطالعة مطالب حاشیه‌ای و نامربوط، با صرف وقت، انرژی و هزینة کمتر، به مطالب  ارزشمندتری  در حوزه‌های علمی دست یابند. همچنین می‌توان با استفاده از روش تحلیل استنادی که یکی از روشهای مهم کتابسنجی است، تصویری از ساختار علم ترسیم کرد و بدین ترتیب، فراز و نشیبهای ساختار علم را مطالعه و ظهور موضوعات علمی جدید را ردیابی نمود. (عصاره، 1376، ص 64). 

اهداف پژوهش

هدف اصلی این پژوهش، تعیین وضعیت استفاده از منابع در مقالات منتشر شده در 30 شماره از فصلنامة  علمی ـ ترویجی فصلنامة کتابداری و اطلاع‌رسانی و تعیین الگوی رفتاری نویسندگان مقاله‌های کتابداری است.

اهداف فرعی:

1. تعیین تعداد مقاله‌های تألیفی و ترجمه‌ای
2. تعیین میزان استناد به انواع محملهای اطلاعاتی
3. تعیین وضعیت زبانی استنادها
4. تعیین نیم عمر انواع منابع مورد استناد
5. تعیین گرایش موضوعی مقالات
6. تعیین وضعیت مقالات پژوهشی و نظری و تعیین میزان مشارکت  و همکاری محققان در انجام تحقیقات گروهی
7. تعیین پرکارترین افراد و پر استنادترین نشریات برای تعیین نشریات اصلی کتابداری و اطلاع‌رسانی.

پرسشهای اساسی پژوهش:

1. میزان مقاله‌های تألیفی و ترجمه‌ای و میانگین تعداد استنادهای مقاله‌ها چقدر است؟
2. توزیع مؤلفان بر اساس جنسیت  چگونه است؟
3. توزیع مقالات بر اساس مؤلف فردی و گروهی چگونه است؟
4. میزان استفاده از انواع محملهای اطلاعاتی چگونه است؟
5. توزیع استنادهای مقالات مورد بررسی از نظر زبان چگونه است؟
6. نیم عمر منابع مورد استفاده چقدر است؟
7. کدام منابع بیشتر استفاده می‌شوند؟
8. پرکارترین نویسندگان کدامند؟
9. مجلات اصلی رشتة کتابداری کدامها هستند؟
10. گرایش موضوعی مقالات چگونه است؟

روش و جامعة پژوهش

الگوهای استنادی به کار رفته در متون،  می‌تواند داده‌های تشخیص الگوی رفتاری نویسندگان و محققان به شمار رود. برای تعیین الگوی رفتاری محققان، معمولاً از روش تحلیل استنادی استفاده می‌کنند که خود زیرمجموعه حوزه کتابسنجی است. در این پژوهش نیز با استفاده از روش تحلیل استنادی، تمام مقاله‌های منتشر شده در فصلنامة کتابداری و اطلاع‌رسانی تجزیه و تحلیل شدند. بررسی مقاله‌ها در دو بخش صورت گرفت: بخش اول، شامل سال انتشار، تألیفی یا ترجمه‌ای بودن، انفرادی یا گروهی  و نظری یا پیمایشی بودن  و موضوع مقاله بود که تمامی مقالات منتشر شده در این قسمت بررسی شد؛ بخش دوم، شامل استنادهای مقاله‌ها بود که مقاله‌های ترجمه‌ای کنار گذاشته شده و ارزیابی نگردید. برای هرکدام از مراحل فوق، فرمهای خاصی تهیه و اطلاعات کتابشناختی مقالات و استنادها در آن فرمها نوشته شد، سپس داده‌های موجود با استفاده از نرم افزار «SPSS» تجزیه و تحلیل گردید.    

محدودیتهای پژوهش

برخی نارساییهای موجود در مآخذ سبب شد که برای رفع آنها به متون و منابع مرتبط مراجعه شود که از آن جمله می‌توان به غفلت مؤلفان از درج اطلاعات کامل کتابشناختی و صرفاً اکتفا به نام مجله یا کتاب، یا عنوان و یا پدیدآور اشاره کرد.

تعاریف مفهومی و تعاریف عملیاتی

تحلیل استنادی: در مطالعة استنادی که امروزه در بررسی روابط مفهومی نوشته‌ها به آن توجه می‌شود، رابطة میان مدرک استناد دهنده و مدرک مورد استناد، بررسی می‌گردد، اگر بکوشیم قواعدی را که بر این رابطه حاکم است کشف کنیم، به تحلیل استنادی دست زده ایم (امیر حسینی، 1371، ص 196؛ تیمورخانی، 1381، ص36؛حری، 1372، ص292).

استناد: در این تحقیق، منظور از استناد، مآخذی هستند که نویسندگان در فهرست منابع و مآخذ به عنوان منابع تألیف اثر معرفی کرده‌اند.

نیم عمر: ارزش مدرکی معیّن را که با کم کردن سال نشر آن از میانة سالهای نشر مدارکی که به آن مدرک استناد کرده‌اند تعیین می‌شود، «نیم عمر» گویند. به عبارت دیگر، مدت زمانی که نیمی از کل منابع استناد شده، در آن زمان انتشار یافته است. هرچه طول این مدت بیشتر باشد، استناد به منابع روزآمد کمتر است ( تیمورخانی، 1381، ص36).

پیشینه تحقیق 

الف) در خارج از ایران

 «تیو»[5] (1998) با ارزیابی 258 مقاله منتشر شده در «مجله تحقیقات طبیعی رابر»[6] بین سالهای 1988- 1997دریافت که 2/63% از مقالات دارای یک یا دو پدیدآور بودند (9/27% دارای یک پدیدآور و 3/35% دارای دو پدیدآور). تحلیل استنادهای مقالات منتشر شده نشان داد که 53/88% از مقالات دارای 30-1 استناد بودند و 3/9% از مقالات نیز بین 31 تا 50 استناد داشتند. مقالات دارای بیش از 50 استناد بسیار اندک بود. میانگین استنادها برای هر مقاله 49/16 استناد گزارش شده است. با توجه به بین المللی و علمی بودن مجله و مشارکت محققان و دانشمندان دانشگاهها و دانشکده های سراسر جهان، انتظار می‌رفت انجام فعالیتهای گروهی بیشتر از آثار فردی باشد. داده‌ها نشان داد 82/36% از مقالات با همکاری محققان هم‌دانشگاهی و 56/13% از مقالات، با همکاری محققان از کشورهای مختلف تهیه شده بود. 91/27% از مقالات به صورت انفرادی تهیه شده بود. به طور کلی، محققان از 12 کشور در تهیة مقالات این مجله همکاری داشتند که مالزی با انتشار 28 مقاله،  انگلستان با 21 مقاله و فرانسه با 5 مقاله، سه کشور برتر در تولید مقالات بودند. از نظر میزان مشارکت، محققان مالزی با محققان فرانسه در تولید 7 مقاله، در صدر بودند و محققان مالزی با انگلیسیها در تولید 4 مقاله و سری‌لانکا با تایلند در تولید 2 مقاله در رده‌های دوم وسوم.

«شریف»[7] و «محمود»[8] (2004) در تحقیقی دو مجلة اصلی اقتصادی پاکستان را تحلیل استنادی کردند. آنها ضمن مشاهده مشابهت‌هایی بین دو مجله، دریافتند که بیش از 50% از مقالات هر دو مجله،  مقالات یک مؤلفی هستند و تنها 20% از مقالات با مشارکت 2 پدیدآور نوشته شده‌اند. بیش از 50% از استنادها را ارجاع به منابع کتابی تشکیل می‌داد. البته ارجاع به متون الکترونیکی نیز در بین ارجاعات به چشم می‌خورد که درصد آن، بسیار اندک بود. تجزیه و تحلیل 5411 استناد در مقالات دو مجله نشان داد که بین  میانگین استنادها  در هر مقاله در این دو مجله، تفاوتی معنادار دیده نمی‌شود. اما این میانگین در استناد  مقالات بین سالهای 1969-70 و 1999-2000 افزایش داشته است. از نظر میانگین نیم عمر منابع، در بین دو مجله مورد بررسی تفاوتی معنادار مشاهده شد به طوری که میانگین نیم عمر مقالات این دو مجله 16/9 سال و 96/12 سال گزارش شده‌اند. از نظر زبان نشریات ادواری مورد استناد،  اولویت با نشریات آمریکایی است.

«ما»[9] و «استرن»[10] (2005) برای تعیین مؤثرترین مقالة مجلات در اقتصاد محیطی و اقتصاد بوم شناختی در فاصلة سالهای 1994 – 2003 و همچنین مشخص کردن میزان همپوشانی مقالات این دو حوزه به تحلیل استنادی مقالات 10 سال اخیر دو مجلة (JEEM) «Journal of Environmental Economics and Management» و مجلة  (EE) «Ecological Economics»  پرداختند. هر دو مجله، از مجله‌های معتبر این حوزه بودند و در بین 171 مجله اقتصادی معرفی شده در سایت «ISI» دارای رتبه های 26 و 29 هستند. محققان، تجزیه و تحلیل خود را در سه بخش جداگانه ( توضیحات آماری و تحلیلی از اطلاعات دو مجله، فهرست مجلات مورد استناد در مقالات این دو مجله و ارائه فهرستی از مقالات اصلی بر اساس استنادها) تنظیم کردند. یافته‌ها نشان داد از 11957 استناد به کار رفته در استنادهای 10 ساله مجله JEEM، 7585 ( 44/63%) و 15864 استناد از 33838 (88/46%)  استنادهای به کار رفته در مقاله‌های EE مربوط به مجلات بوده است.  به عبارت دیگر، بیش از نیمی از استنادهای مجله EE مربوط به کتابها، گزارشها و اسناد و مدارک دولتی بوده است. نیم عمر استنادها در مجلة JEEM  7/9 و در مجله EE  4/7 بود و مطالب این دو نشریه همپوشانی زیادی داشتند؛ به طوری که 53 نشریه اصلی مشخص شده بر اساس استنادهای این دو نشریه، با هم برابر بود و تنها 6 عنوان مجله در استنادهای JEEM ظاهر نشده بود. مجله EE در مقایسه با مجله JEEM  خود استنادی زیادی داشت، اما استنادهای مقالات مجله JEEM  بیشتر به 10 مجله برتر فهرست ISI  بوده است.

«هاتچیسون»[11]، «وایت»[12] و «دایگل»[13] (2004) ضمن تحلیل استنادی 10 شماره اول از دو مجله " Advance in Accounting Information System "و مجله "International Journal of Accounting Information System"  آمریکا را در قالب 126 مقاله ( 99 مقاله اصلی، 20 مصاحبه و گفتگو، 5 سر مقاله، 2 مقاله معرفی همایشها و کنگره‌ها)  بررسی کردند. در بین دانشگاهها، دانشگاه «نیو مکزیکو»[14] با انتشار 6 مقاله در صدر و دانشگاه «فلوریدا» [15] با 5 مقاله و  دانشگاههای «میشگان» [16] و دانشگاه «آریزونا» [17] با انتشار50/4 و 4 مقاله در رتبه های بعدی قرار داشتند. محققان، علاوه بر موارد فوق،  دانشگاه محل تحصیل مؤلفان را نیز بررسی کرده بودند. داده‌ها نشان داد دانش‌آموختگان دانشگاه میشگان در صدر و دانش‌آموختگان دانشگاههای «کارولینا» [18] و دانشگاه «آرکانزاس»[19] در   رتبه‌های بعدی بودند. محققان، استنادهای مقالات را در دو بخش جداگانه خود استنادی [20] و استناد به مقالات مجلات دیگر مطالعه کردند و دریافتند که 40 مقاله مختلف،  77 بار به مقالات خود این مجلات استناد کرده بودند. به عبارت دیگر، 40% از 99 مقالة اصلی مورد بررسی، به خود استناد کرده بودند. آنها در پایان، 5 مقاله  و 5 مجله هسته‌ای این رشته را معرفی کرده بودند.

ب) در داخل کشور

خوشبختانه تحقیقات تحلیل استنادی در ایران، بسیار گسترده بوده و پا به پای تحقیقات خارجی پیش رفته است. سیر مطالعاتی این تحقیقات نشان می‌دهد که تحلیل استنادی مجلات، بخصوص مجلات علمی و پژوهشی، کمتر مورد توجه بوده است.  علت این بی توجهی را می‌توان محدود بودن انتشار این‌گونه مجلات به دانشگاهها و مراکز پژوهشی و عدم توجه این نشریات به رعایت فاصله انتشاراتی تعیین شده، بیان کرد. بی نظمی این نشریات از نظر فاصله انتشاراتی و یا انتشار یک یا دو شماره از آن در طول سال،  خود به خود این نشریات را از کانون توجه خارج کرد.آغاز سیاستهای پژوهشی جدید در سالهای اخیر، توجه و تشویق محققان به انجام فعالیتهای تحقیقاتی و انتشار مقالات در مجلات علمی معتبر و پرداخت پاداش در قبال مقالات چاپ شده،  مجدداً این نشریات را در کانون توجه قرار داده و مسئولان اهتمام جدی‌تری  به رعایت فاصله انتشاراتی معیّن شده و افزایش کیفیت مجله‌ها دارند. تحقیقات استنادی بر روی مقاله‌های این‌گونه مجلات نیز مدتی است آغاز شده. به طور کلی، مطالعات تحلیل استنادی را در ایران می‌توان به سه دسته زیر تقسیم کرد:

1. تحقیقاتی که به تحلیل استنادی پایان‌نامه‌های کارشناسی ارشد و یا دکتری پرداخته‌اند. در این زمینه تحقیقات متعددی انجام شده است که از نمونه های بارز آنها می‌توان به «شفیعی» ( 1365)، «جاهد» (1373)، «فخاری» ( 1373)،  «پورشعرباف» (1375)، «آژیده» (1378)، «هراتی» (1378)، «مهراد» و «کریمیان مزیدی» ( 1381)، «کریمی» (1382)،  «مظفری غربا»، «فدایی عراقی»، «حری»( 1384) و ... اشاره کرد. با توجه به گستردگی تحقیقات این حوزه،  از ذکر جزئیات خودداری می‌کنیم.

2. تحقیقاتی که مقالات نشریات ادواری مختلف را تحلیل استنادی کرده‌اند.  از نمونه‌های این تحقیقات می‌توان به «عصاره» ( 1365)،  «محمدزاده» (1376)، «بنی‌هاشمی» (1364)، «ریاحی‌نیا» (1375)، «اشتری» (1380) و  ...  اشاره کرد.  با توجه به عمومی بودن این تحقیقات و ارتباط کمتر آنها به موضوع تحقیق،  از ارائه توضیحات مبسوط تر دربارة آنها خودداری کردیم.

3. تحقیقاتی که مقالات مندرج در یک نشریة خاص را تحلیل استنادی کرده‌اند. با توجه به ارتباط مستقیم این تحقیقات به نوشته حاضر،  به چند نمونه از آنها اشاره می‌کنیم.  

«زندی» (1378) با «بررسی استنادی مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز بین سالهای 1375-1366»  دریافت که در دوره ده‌ساله مجله کلاً 1882 استناد به کار رفته که از این تعداد، 444 مورد  (24/24%) به مجلات خارجی و 164 مورد (99/8%) به مجلات فارسی استناد کرده اند.از 1217 استناد مربوط به کتابها 592 مورد(47/32%) را کتابهای  خارجی، 494 مورد ( 09/27%) را کتابهای فارسی و 131 مورد (18/7%) را کتابهای عربی، پایان‌نامه‌ها و مقالات کنفرانس به خود اختصاص داده بودند. تعیین نیم عمر منابع نشان داد که بیشترین استنادها به منابع نسبتاً جدید با فاصله زمانی 5 تا 10 سال تعلق داشت.

«تیمورخانی» (1381) با تحلیل استنادی 198 مقاله و 1730 استناد 44 شماره از  مقالات فصلنامه کتاب (از آغاز تا پایان سال 1379) دریافت که80/54% از مقالات، تألیفی، 64/4% نقد، 01/18% گزارش و 27/23% ترجمه‌ای بودند. میانگین استنادهای هر مقاله 10 مورد گزارش شده است. نشریات ادواری انگلیسی 427 مورد، کتابهای انگلیسی 405 مورد و کتابهای فارسی  400 مورد از استنادها را به خود  اختصاص داده بودند.زبان 50% از استنادها فارسی و 50% انگلیسی گزارش شده است.  در تعیین نیم عمر،  منابع الکترونیکی با 3 ماه و پایین‌ترین و کتابها با 7 سال و 11 ماه، بالاترین مدت را داشتند. تعیین نوع محملهای به کار رفته نشان داد که  61/48% (841 مورد) به کتاب، 71/39% (687 مورد)به نشریات ادواری، 05/7% (122 مورد)به پایان‌نامه‌ها، 10/1% (19 مورد)به  منابع الکترونیکی و 35/3% (61 مورد) به سایر منابع استناد کرده اند. فصلنامه «پیام کتابخانه» با 42 مورد، فصلنامه «کتاب» با 34 مورد، "Information Science  Journal of American Society of "   با 23 مورد و "Scientometric " با 18 مورد، «اطلاع‌رسانی» با 18 مورد و «نشر دانش» با 18 مورد، جزء نشریات هسته رشته کتابداری و اطلاع‌رسانی به شمار می‌روند. در میان کتابها، «اصطلاحنامه کتابداری» با 15 مورد، «مروری بر اطلاعات و اطلاع‌رسانی» با 11 مورد، «گزیده مقالات ایفلا 95 » با 10 مورد و «سرعنوان‌های موضوعی فارسی» با 8 مورد استناد، جزء پر بسامدترین کتابها بودند.

شهریاری و عصاره  ( 1382) در تحلیل استنادی  125 مقاله دارای مآخذ و 1330 استناد نشریه علوم اطلاع‌رسانی بین سالهای 1351 – 1381 دریافتند که 266 مقاله در طول سالهای 1351-1381 چاپ شد که 159 مقاله (8/59%) تألیفی و 107 مقاله ( 2/40%) ترجمه‌ای بودند.42/8  میانگین استناد در هر مقاله گزارش شده است. 4/86% از مقالات را  یک نفر و 6/13%  را دو یا چند نفر نوشته‌اندکه 1/70% مؤلفان، مردان و 9/29%  زنان هستند. نوع محملهای اطلاعاتی نشان  داد 41% به کتاب، 5/33% به نشریات ادواری و 7/10% به  منابع الکترونیکی استناد کرده بودند. زبان 3/60% از استنادها انگلیسی  و 2/36%  فارسی بوده است. گزارشها  با 9 سال و 7 ماه، بیشترین و یادداشتهای شخصی با 6 ماه،  کمترین نیم عمررا به خود اختصاص داده بود. کتابها  با 8 سال و 4 ماه و طرحهای  پژوهشی با 5 سال و 4 ماه در رتبه‌های بعدی قرار داشتند. مجله‌های اطلاع‌رسانی،    "Journal of American Society for Information Science" و"Journal of Documentation"، «فصلنامه کتاب»، «پیام کتابخانه» و "Journal of Information Science " به ترتیب «مجلات هسته» و «عباس حری»، «محمدنقی مهدوی»، «مهرانگیز حریری» و «پوری سلطانی» به ترتیب، نویسندگان هسته این تحقیق بودند. 

حری و نشاط (1381) به منظور تحقق چهار هدف «تعیین نوع منابع مورد استناد و چگونگی توزیع آنها»، «تشخیص زبان غالب در مآخذ مورد استفاده مقالات»، «کشف فاصله زمانی میان تاریخ نشر مآخذ و تاریخ نشر مقالات» و «کشف رفتار استنادی نویسندگان مقالات مجله روان شناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران از آغاز تا پایان سال 1379»،  در تحقیقی با استفاده از روش تحلیل استنادی، 179 مقاله تألیفی و 2462 استناد آنها را مورد ارزیابی قرار داده، دریافتند که متوسط استناد هر مقاله 7/13 بوده و سالانه 5/8 مقاله تألیفی در مجله درج شده است. یافته‌های آنها نشان داد که کتابها 55% و مقالات 8/37% از استنادها را به خود اختصاص داده‌اند. لذا نویسندگان مقالات، بیشتر، کتاب مدار بوده و یافته‌ها 6/12 سال نیم عمر برای کتابها، 12 سال برای مقالات و 3/6 سال را برای پایان‌نامه‌ها نشان دادند.

مطالعاتی که در پیشینه پژوهش به آنها اشاره کردیم، نشان می‌دهند که در ایران درباره تحلیل استنادی، تحقیقهای فراوانی انجام گرفته است، اما تحقیقات استنادی مقالات مربوط به یک مجله، در مقایسه با تحلیلهای استنادی دیگر،  سابقه کمتری دارد.  نکته حایز اهمیت، پیشتاز بودن تحلیل استنادی مجله‌های کتابداری در مقایسه با سایر نشریات است، به طوری که از 4 یا 5 مجله تخصصی علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی، 2 عنوان بررسی شده است. تحقیق حاضر نیز خلأ ارزیابی یکی دیگر از مجلات تخصصی کتابداری را پر می‌کند.  

تجزیه و تحلیل داده‌ها

 در پاسخ به سؤال اول تحقیق درباره «میزان مقاله‌های تألیفی و ترجمه‌ای و میانگین تعداد استنادهای مقاله‌ها» داده‌ها نشان داد که در 30 شماره مجله کتابداری و اطلاع‌رسانی، 219 مقاله منتشر شده است. براساس داده‌های جدول شماره 1، سالهای 1378 و 1381 با انتشار 33 مقاله، بیشترین و سالهای 1376 و 1384 با 6  و 14 مقاله، کمترین تعداد مقالات منتشر شده را داشتند. علت پایین بودن تعداد مقالات سال 1376 آغاز انتشار مجله از پاییز 1376 است که فقط یک شماره منتشر شده و شماره 30 نیز با تابستان 1384 مصادف بوده و فقط دو شماره منتشر شده است.

جدول1. فراوانی مقالات به ترتیب سال انتشار

به طور کلی،  میانگین مقالات منتشر شده در 30 شماره 3/7 است. در این بخش، بین تعداد مقاله‌های منتشر شدة  نشریه کتابداری و اطلاع‌رسانی و نشریه علوم تربیتی و روانشناسی اختلاف وجود دارد زیرا میانگین مقاله‌های منتشر شده آن مجله برای هر سال، 5/8  مقاله گزارش شده است (حری و نشاط، 1381،ص 11).  با توجه به افزایش تعداد دانش‌آموختگان رشته علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی در سطوح تحصیلات تکمیلی دکتری و کارشناسی ارشد و محدودیت مجله‌های تخصصی، به نظر می‌رسد این میانگین پایین است و افزایش تعداد مقالات ضروری است. در زمینه تناسب مقالات تألیفی و ترجمه‌ای از 219 مقاله منتشر شده،  165 (3/75%) مورد،  مقاله تألیفی و 54 (7/24) مورد،  مقاله ترجمه‌ای بوده است که در نمودار شماره 1 نشان داده شده است. در زمینه نسبت کم مقاله‌های ترجمه‌ای در مقایسه با مقاله‌های تألیفی بین کتابداری و اطلاع‌رسانی و فصلنامه کتاب، شباهتهایی وجود دارد ( تیمورخانی، 1381، ص39).  در این قسمت، مقالات ترجمه‌ای ارزیابی نشدند. توجه به مقالات تألیفی در برابر مقالات ترجمه‌ای،  اصلی است که گردانندگان این مجله از آغاز به آن توجه داشتند، زیرا برخی از متخصصان معتقدند رفتن به سوی ترجمه از اعتبار مجله هنگام ارزش‌گذاری کم می‌کند و این مسئله خود به خود، مجلات را به سوی مطالب تألیفی سوق می‌دهد (حری، 1384،ص17).

نمودار1. فراوانی مقاله‌های تألیفی و ترجمه‌ای

در پاسخ به سؤال دوم تحقیق درباره «توزیع فراوانی مؤلفان بر اساس جنسیت» گفتنی است که 151 نفر از نویسندگان مقالات، مرد و 47 نفر، زن بودند که در نمودار شماره 2 نشان داده شده است. حضور زنان محقق حوزه کتابداری در مقالات این نشریه کمتر از 30% بوده است. با توجه به افزایش نسبت زنان دانش آموخته این رشته در مقایسه با مردان،  انتظار می‌رود میزان مشارکتشان نیز در انتشار مقالات افزایش یابد. در مورد میزان حضور کم‌رنگ زنان در مقایسه با مردان، بین یافته‌های این تحقیق و شهریاری و عصاره همخوانی وجود دارد. آنها نیز میزان حضو ر زنان را 9/29% گزارش کرده‌اند (شهریاری و عصاره، 1382، ص5).

نمودار2. فراوانی پدیدآورندگان بر حسب جنسیت

در پاسخ به سؤال سوم تحقیق درباره «توزیع فراوانی مقالات بر اساس فردی و گروهی بودن آنها»،  داده‌ها نشان داد که 198 نفر محقق در نوشتن مقالات همکاری داشتند که تفکیک جنسیتی و میزان مشارکت آنها در جدول شماره 2 نشان داده شده است. بر اساس داده‌ها،  از 165 مقاله تألیفی، 134 مقاله (2/81%) را یک نفر و 29 مقاله (6/17%) را دو نفر و 2 مقاله (2/1%) را سه پدیدآور نوشته‌اند. در این بخش از یافته‌ها بین نتایج تحقیق حاضر و یافته‌های شهریاری و عصاره همخوانی وجود دارد. آنها نیز گزارش کرده بودند که 4/86% از مقاله‌ها را یک پدید آور تدوین کرده بود (شهریاری و عصاره، 1382، ص4).

جدول2. فراوانی نویسندگان مقاله‌ها بر اساس جنسیت

و میزان مشارکت آنها در تألیف مقاله‌های گروهی

محققان در سالهای اخیر به تحقیقات گروهی روی آورده‌اند، ولی هنوز تا رسیدن به مرزهای مطلوب فاصله دارد.  به طور کلی،  33 مقاله از 165 (20%)  مقاله‌ منتشر شده  در این نشریه، از پایان‌نامه استخراج شده‌اند که 24 مقاله را خود دانشجو استخراج و چاپ کرده و 9 مقاله نیز با همکاری استاد راهنما و دانشجو منتشر شده است. به نظر می‌رسد تألیفات گروهی بیشتر  تحت تأثیر  مقاله‌های پایان‌نامه‌ای بوده است، چنانچه این مقالات را نادیده بگیریم، کار پژوهشی گروهی چندانی انجام نشده است.  این میزان عدم مشارکت، در مقالات ترجمه‌ای بیش از مقالات تألیفی است که در جدول شماره 3 نشان داده شده است. بر اساس داده‌ها 49 مقاله از 53 مقاله ترجمه شده (5/92%) را یک مترجم تهیه کرده و تنها 4 مقاله (5/7%) از مقاله‌ها را دو مترجم تهیه کرده‌اند.

جدول3. میزان مشارکت مترجمان در مقاله‌های ترجمه‌ای

با در نظر گرفتن درجه علمی ـ ترویجی نشریه و اهتمام این گونه نشریات به آخرین تحولات و یافته‌ها، اعم از نظری و پیمایشی، ارزیابی نوع مقالات منتشر شده نشان داد 104 مقاله (63%) از 165 مقاله منتشر شده، مقاله‌های نظری و 61  مقالة (37%) باقیمانده، مقاله‌های پیمایشی هستند. این ترکیب، در نمودار شماره 3 به خوبی نشان داده شده است.

نمودار3. فراوانی مقاله‌ها به تفکیک نوع مقاله

استفاده از افراد متخصص در تألیف مقاله‌ها، معیار دیگری بود که بررسی شد. میزان مشارکت تمام سطوح تحصیلی متخصصان رشته در تألیف مقالات در طول سالیان متفاوت، تحلیل شده و نتایج آن در جدول شماره 4 ارائه شده است. مطابق داده‌ها،  74 مقاله (4/37%) را دارندگان مدرک کارشناسی ارشد و 63 مقاله (8/31%) را دارندگان مدرک دکتری تدوین کرده‌اند. دارندگان مقطع کارشناسی و دانشجویان دکتری به ترتیب با تولید 1/12% و 6/7% در رتبه‌های بعدی قرار گرفتند. اطلاعات مربوط به سطوح تحصیلی 1/10% از نویسندگان نیز مشخص نشده بودند. ارزیابی اطلاعات، از تلاش دانش‌آموختگان مقطع کارشناسی ارشد در تألیف بیشتر مقاله‌ها حکایت دارد، اما با توجه به کم بودن دارندگان مدرک دکتری در ایران در مقایسه با انبوه دانش‌آموختگان کارشناسی ارشد اختلاف 6/5% اختلاف ناچیزی است و نشان می‌دهد که دارندگان مدرک دکتری در تولید مقالات این حوزه همچنان فعال هستند.

جدول4. سطوح تحصیلی نویسندگان مقالات به تفکیک سال

در تجزیه وتحلیل سؤال 4 تحقیق درباره «میزان استفاده از انواع محملهای اطلاعاتی» و سؤال 5  درباره «توزیع استنادهای مورد بررسی از نظر زبان» مشخص شد که از 165 مقاله تألیفی،  18 مقاله بدون استناد بودند که در تجزیه و تحلیل لحاظ نشده اند. در 147 مقاله تألیف شده، کلاً به 1748 سند استناد شده بود که میانگین استناد برای هر مقاله 9/11 است. در مقایسة یافته‌های این تحقیق با یافته‌های تحقیقات تیمورخانی و شهریاری که دو مجله هسته علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی را تحلیل استنادی کردند نشان داده شد، که فصلنامه «کتابداری و اطلاع‌رسانی» در مقایسه با فصلنامه «کتاب» و «اطلاع‌رسانی» وضعیت بهتری دارد، زیرا میانگین استنادهای فصلنامة «کتاب» 10  مورد برای هر مقاله (تیمورخانی، 1381، ص39) و میانگین استنادهای مجله اطلاع‌رسانی 42/8 مورد برای هر مقاله گزارش شده است (شهریاری و عصاره، 1382، ص2). جزئیات بیشتر اطلاعات استنادها در  جدول شماره 5 نمایش داده شده‌اند.

جدول5. فراوانی استنادهای مقاله‌های بر اساس انواع محملهای اطلاعاتیو زبان آنها

بر اساس داده‌های جدول شماره 5، مقاله‌ها در بین سایر محملهای اطلاعاتی، 42% از استنادها را به خود اختصاص داده و در رتبه اول قرار دارند که حاکی از مقاله محور بودن نویسندگان مقاله‌های کتابداری و اطلاع‌رسانی می باشد.کتابها با 34% و پایان‌نامه‌ها با 8/8% در رتبه های بعدی قرار دارند. در این زمینه یافته‌های تحقیق حاضر با یافته‌های تیمورخانی و شهریاری تفاوت داشته زیرا یافته‌های آنها نشان داده بود مقاله‌ها در مقایسه با کتابها در رتبه دوم قرار دارند (تیمورخانی، 1381، ص2؛ شهریاری و عصاره، 1382، ص5).

برابر داده‌های جدول شمارة 5، از مجموع 1748 استناد به کار رفته 869 مورد (7/49%) به زبان فارسی و 879 مورد (3/50%) به زبان لاتین استناد کرده اند (نمودار شماره 5).  در مورد بالابودن میزان استناد به منابع لاتین در مقایسه با منابع فارسی، بین یافته‌های این تحقیق و تحقیق تیمورخانی، همخوانی وجود دارد، زیرا در تحقیق وی نیز زبان انگلیسی با اختصاص 50% از استنادها در مقایسه با زبان فارسی و سایر زبانها در رتبه نخست قرار داشت (تیمورخانی، 1381،ص41). با توجه به داده‌های موجود،  میزان استناد به منابع لاتین بیشتر از منابع فارسی بوده، اما این اختلاف چندان قابل توجه نبوده است. به نظر می‌رسد افزایش منابع انتشاراتی به زبان فارسی در سالهای اخیر و وفور منابع فارسی باعث شده که میزان استناد به منابع فارسی در مقایسه با منابع لاتین اختلاف اندکی داشته باشد.

نمودار4.  فراوانی زبان منابع مورد استناد

جدول6. فراوانی استنادها بر اساس سال نشر منابع مورد استفاده فارسی

جدول7. فراوانی منابع لاتین بر اساس سال نشر

دربارة سؤال 6 تحقیق در مورد «تعیین نیم عمر منابع مورد استناد» اطلاعات جدول شماره 6 (مربوط به منابع فارسی)  و جدول شماره 7  (مربوط به منابع لاتین) تهیه شده است. برای تعیین نیم عمر منابع مورد استناد، از فرمول «سن» [21](سن، 1379، ص 130) استفاده شده است. وی برای تعیین نیم عمر از فرمول (T=Y+y) استفاده کرده است. در بیشتر مواقع، مقدار زمانی نیم عمر، عدد صحیح از مجموع سالها و کسری از یک سال است؛ لذا در این فرمول، حرف T به معنای نیم عمر، Y مجموعه‌ای از سالها و y کسری از سال است. برای تعیین مقدار صحیح نیم عمر از  فرمول زیر استفاده شده است:

]1+ (سال فرعی بحرانی)- ( سال مبناY= [(

مقدار اعشاری نیم عمر نیز از فرمول زیر به دست می‌آید:

y= a-b/c-b

که در این فرمول، a نیمی از استنادها، b  فراوانی تجمعی استنادهای سال فرعی بحرانی و c فراوانی تجمعی استنادهای سال بحرانی است. با قرار دادن مقادیر دو فرمول ذکر شده در بالا، مقدار نیم عمر از فرمول زیر به دست می‌آید:

c-b] / a-b  ] + [ 1) + سال فرعی بحرانی) – (سال مبنا) [= T

با توجه به فرمول بالا،  سال مبنا آخرین سال مورد استناد در منابع و سال بحرانی، سالی است که از سال مبنا تا آن، نیمی از متون مؤثر استفاده شده باشد (کریمی، 1382، ص67). پس از تجزیه و تحلیل داده‌های جدولهای  شماره 6 و 7، مشخص شد که کتابهای لاتین با 14 سال و 2 ماه، دارای بیشترین  و منابع اینترنتی با 4 سال و 5  ماه کمترین عمر  استناد را دارند. کتابهای فارسی با 9 سال و 5 ماه، مقاله‌های لاتین با 8 سال و 6 ماه، پایان‌نامه‌های فارسی با 7 سال و 7 ماه و مقاله‌های فارسی با 7 سال و 4 ماه در رتبه های بعدی قرار داشتند. آنچه در این مورد گفتنی است، بالا بودن نیم عمر منابع لاتین در مقایسه با منابع فارسی است. علت آن را باید در عدم تسلط محققان به زبان انگلیسی و عدم دسترسی آسان به منابع جدید لاتین دانست. در مورد پایین بودن نیم عمر منابع اینترنتی در مقایسه با سایر منابع،  بین یافته‌های  این تحقیق و تحقیق تیمورخانی همخوانی وجود دارد (تیمورخانی، 1381، ص44).

در پاسخ به سؤال 7 تحقیق مبنی بر اینکه «پر استفاده ترین منابع کدام هستند» و سؤال 8  در این مورد که «پرکارترین نویسندگان چه کسانی هستند؟» باید گفت که در بین کتابهای فارسی به 5 کتاب زیر در میان کتابهای فارسی بیش از همه استفاده می‌شود:

کتابهای «روشهای تحقیق در کتابداری» و «مجموعه‌سازی و فراهم‌آوری در کتابخانه‌ها» نوشته محمدحسین دیانی و «مبانی فلسفه کتابداری آموزشی» تألیف «جان. م. کرایست» با ترجمه اسدالله آزاد با فراوانی 5 بار در رتبه‌های بعدی قرار داشتند. با در نظر گرفتن فراوانی کلیه آثار یک پدیدآور،  عباس حری با 21 مورد استناد و محمدحسین دیانی  با 19 مورد، پراستنادترین پدیدآورندگان به شمار می‌روند. در زمینه قرار گرفتن «دانشنامه کتابداری» در صدر کتابهای پربسامد بین یافته‌های این تحقیق و تیمورخانی همخوانی وجود دارد(تیمورخانی، 1381، ص44). دکتر عباس حری در یافته‌های شهریاری نیز جزء پر بسامدترین نویسندگان به شمار می‌رفت (شهریاری؛عصاره، 1382، 2). 

در بین کتابهای لاتین به کتاب Information technology and the remaking of the university library  با 3 مورد استناد، بیش از همه استناد شده است.

در مقاله‌های فارسی،  مقاله‌های زیر به ترتیب 5 مقاله پر استناد شناخته شدند.

با احتساب استناد به کلیة آثار یک پدید آور،  دیانی با 36،  فتاحی با 11،  حری با 7،  داورپناه با 6 و زهیر حیاتی با 5 مورد استناد در صدر نویسندگان بخش مقاله‌ها قرار دارند. در مقاله‌های خارجی نیز دو مقاله زیر با 3 مورد استناد، پراستنادترین مقاله‌ها به شمار می‌روند:

Sloan, B. Electronic reference services

Sloan, B. Ready to reference: Academic libraries offer live web – based

در پایان‌نامه‌های فارسی نیز پایان‌نامه عصاره با عنوان «بررسی وضع استناد در مجلات پزشکی فارسی: مجلات دانشکده های پزشکی دانشگاههای تهران، شهید بهشتی و مشهد در سالهای 1356-1354» و پایان‌نامه «ماه سوری برادران لیل‌آبادی» با عنوان «بررسی نیازهای اطلاعاتی متخصصان قلب و عروق و ریه شهر تبریز» هر کدام با 3 مورد، پراستنادترین پایان‌نامه‌ها معرفی شدند.

در پاسخ به سؤال 9 تحقیق: «مجلات هسته کدام مجلات هستند؟» تجزیه و تحلیل داده‌ها مشخص کرد که مجلات زیر به عنوان مجلات هسته فارسی انتخاب شدند:

در بخش مجلات خارجی نیز مجلات زیر به عنوان مجلات هسته این رشته معرفی شدند

در مورد سؤال 10 تحقیق درباره «گرایش موضوعی مقاله‌ها» در کاربرگ ثبت مشخصات مقاله‌ها، فیلدی جهت تعیین  موضوع مورد بحث مقاله نیز اختصاص داده شده بود. برای تقسیم بندی موضوعات، از تقسیم‌بندی LISA Broad Subject Heading  که در کتاب «چکیده‌نامه پایان‌نامه‌های کتابداری و اطلاع‌رسانی» ( بهزادی و حسین‌نیا، 1379، ص ده ـ شانزده) ارائه شده است، استفاده گردید. تجزیه و تحلیل داده‌ها نشان داد بیشترین مقالات درباره موضوعات زیر بودند:

البته جای بسیاری از موضوعات نیز در بین نوشته‌ها خالی بود که قبلاً «کوکبی» (1383، ص10) لزوم پرداختن به آنها را گوشزد کرده بود.

نتیجه‌گیری  و پیشنهادها

در 30 شماره مجله کتابداری و اطلاع‌رسانی 219 مقاله منتشر شده است که از آنها 165 مقاله (3/75%) تألیفی و 54 مقاله ( 7/24%) ترجمه‌ای بودند که 198 محقق ( 151 نفر مرد و 47 نفر زن ) در نوشتن این مقاله‌ها مشارکت داشتند. از 165 مقاله تألیفی 134 عنوان (2/81%) را یک نفر و 29 مقاله (6/17%) را دو نفر و 2 مقاله را نیز سه نفر نوشته بودند. 63% از مقاله‌های منتشر شده، مقاله‌های نظری و 37% مقاله‌های پیمایشی بودند. نویسندگان با مدرک تحصیلی کارشناسی ارشد با انتشار 4/37% مقاله‌ها، در مقایسه با نویسندگان سایر مدارک، بیشترین سهم را در تولید مقالات داشتند. تجزیه و تحلیل استنادها نشان داد که 1748 سند در نوشتن 147 مقاله تألیفی به کار رفته است که میانگین 9/11 استناد برای هر مقاله را نشان می‌دهد. مقاله‌های مجلات با اختصاص 42% استنادها به خود، در مقایسه با سایر محملهای اطلاعاتی نشان داد که نویسندگان، بیشتر مقاله محور بودند. ترکیب منابع فارسی و انگلیسی نسبت کاملاً نزدیکی دارند، به طوری که 7/49% از استناد ها به زبان فارسی و 3/50% به زبان لاتین بودند. تعیین نیم عمر محملهای اطلاعاتی مورد استناد، نشان داد بیشترین نیم عمر با 14 سال و 2 ماه به کتابهای لاتین و کمترین نیم عمر با 4 سال و 5 ماه به منابع اینترنتی تعلق دارد. کتابهای فارسی با 9 سال و 5 ماه، مقاله‌های فارسی با 7 سال و 4 ماه، مقاله‌های لاتین با 8 سال و 6 ماه و پایان‌نامه‌های فارسی با 7 سال و 8 ماه در تدوین مقاله‌ها استفاده شده بودند. گرایش موضوعی مقاله‌های مورد بررسی نشان داد که حرفه کتابداری با 20 مقاله و تحقیق با 12 مورد، در صدر موضوعات تحقیقی قرار داشتند. «دانشنامه کتابداری» و «تاریخ و فلسفه کتابداری» و «روشهای پژوهش در کتابداری و اطلاع‌رسانی»، به ترتیب، پراستنادترین کتابها و عباس حری و محمدحسین دیانی پراستنادترین نویسندگان بودند. فصلنامه کتابداری و اطلاع‌رسانی، فصلنامه کتاب، فصلنامه پیام کتابخانه، رهیافت و اطلاع‌رسانی، همراه با Journal of American society for information science and technology، College and research libraries، Library resource and technical services  به ترتیب، مجلات هسته فارسی و لاتین  علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی بودند.

   با توجه به یافته‌های بالا،  افزایش تعداد مقاله‌های نشریه به خاطر استقبال بیش از حد محققان و کثرت دانش آموختگان سطوح تحصیلات تکمیلی و حرکت به سوی کسب درجه علمی ـ پژوهشی ضروری است.  اهمیت فعالیتهای گروهی در کیفیت مقاله‌ها، پذیرش مقاله‌های تدوین شده با مشارکت چندین محقق، روشی است که گردانندگان نشریه می‌توانند از آن طریق فرهنگ فعالیتهای گروهی را  در بین محققان این حوزه نهادینه کنند. توجه به سبکهای علمی در انتشار مقاله‌ها و تدوین دستورالعملهای یکسان و اعمال آنها در همه مقالات، روشی است که در حل مشکلات  مطرح شده در بخش محدودیتهای پژوهش، کار ساز بوده و باعث یکدستی منابع و مآخذ مقاله‌های نشریه خواهد شد.